Συναγερμός έχει σημάνει στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, το οποίο τις τελευταίες ημέρες βρίσκεται σε ασφυκτικό κλοιό από τους μηχανισμούς ελέγχου της Κομισιόν, που ετοιμάζονται να επιβάλουν κυρώσεις και δημοσιονομικές διορθώσεις, οι οποίες αθροιστικά ανέρχονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ.
Τα μέτωπα που έχουν ανοίξει είναι δύο:
1. Η απουσία Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης (ΔΣΒ).
2. Τα ευρήματα που προέκυψαν από το σύστημα διαχείρισης και ελέγχου που εφαρμόστηκε για τα έτη υποβολής αιτήσεων από το 2020 και μετά.
Με βαρύτατο πρόστιμο για τα Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης κινδυνεύει η Ελλάδα
Με νέο βαρύτατο ευρωπαϊκό πρόστιμο εκατοντάδων εκατ. ευρώ απειλείται η Ελλάδα, αυτήν τη φορά επειδή δεν έχει ακόμα εκπονήσει και θέσει σε εφαρμογή τα Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης, ενώ αποτελεί ευρωπαϊκή υποχρέωση της χώρας. Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες της «ΥΧ», στις Βρυξέλλες το θέμα όχι μόνο εξετάζεται, αλλά η Κομισιόν φέρεται να ετοιμάζει και βαριά «καμπάνα». Εξάλλου, το ίδιο το ΥΠΑΑΤ παραδέχεται σε ανακοίνωσή του ότι «η μέχρι τώρα μη συμμόρφωση έχει φέρει τη χώρα σε δυσχερή θέση και ελλοχεύει τον κίνδυνο κυρώσεων».
Δεν είναι, λοιπόν, καθόλου τυχαία η προθεσμία 15 ημερών που έδωσε την Πέμπτη 4 Απριλίου ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Λ. Αυγενάκης, στους 13 περιφερειάρχες της χώρας να απαντήσουν εάν προτίθενται ή όχι να αναλάβουν τη διαδικασία εκπόνησης των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης. «Η εκπόνηση των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης δεν είναι απλώς πολιτική βούληση της κυβέρνησης, αλλά κανονιστική υποχρέωση της χώρας προς την ΕΕ, προκειμένου να δίδει τις επιδοτήσεις με τρόπο σωστό και δίκαιο και με στόχο την τήρηση των ευρωπαϊκών κανονισμών», σημειώνει σε ανακοίνωσή του το ΥΠΑΑΤ.
Και συμπληρώνει: «Η μέχρι τώρα μη συμμόρφωση έχει φέρει τη χώρα σε δυσχερή θέση και ελλοχεύει τον κίνδυνο κυρώσεων. Ήδη, έχουν επιβληθεί στη χώρα μας πρόστιμα, τα οποία αθροιστικά ξεπερνούν τα 450 εκατ. ευρώ για λόγους που σχετίζονται με το πώς διαχειρίζεται η χώρα μας τους βοσκότοπους. Η μη ύπαρξη Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης οδήγησε στα πρόστιμα αυτά».
Νομοθετικό πλαίσιο
Υπενθυμίζεται ότι, με την τρέχουσα νομοθεσία, το ΥΠΑΑΤ αναθέτει την εκπόνηση Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης στις περιφέρειες, οι οποίες υποχρεούνται να αναρτήσουν τη διακήρυξή τους εντός ενός μήνα από την υπογραφή της σχετικής προγραμματικής σύμβασης.
Σε αντίθετη περίπτωση, την ευθύνη ανάρτησης, καθώς και τη διαδικασία εκπόνησης και σύναψης σύμβασης, αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου το υπουργείο, χωρίς την έγκριση της Δασικής Αρχής, όπως απαιτείται σήμερα.
Παράλληλα, μέχρι τις 31/12/2025 εκπονούνται, υποβάλλονται και εγκρίνονται τα Διαχειριστικά Σχέδια των βοσκήσιμων γαιών της χώρας. Μετά την προθεσμία αυτή, δεν επιτρέπεται η ενεργοποίηση δικαιωμάτων ενίσχυσης για την εν λόγω έκταση, χωρίς την ύπαρξη και εφαρμογή εγκεκριμένου Διαχειριστικού Σχεδίου Βόσκησης.
Θέμα χρόνου η τελική απόφαση της Κομισιόν για τον νέο καταλογισμό εις βάρος της Ελλάδας
«Σε εξέλιξη η διαδικασία», απαντά στην «ΥΧ» η Κομισιόν
Ένα βήμα πριν από την τελική απόφασή της για τη δημοσιονομική διόρθωση που πρόκειται να επιβάλει στην Ελλάδα αναφορικά με το σύστημα διαχείρισης και ελέγχου που εφαρμόζεται για τα έτη υποβολής αιτήσεων από το 2020 και μετά είναι η Κομισιόν. Τα νούμερα που ακούγονται ως πρόστιμο είναι υπέρογκα, καθώς εκτιμάται ότι η χώρα μας θα κληθεί να πληρώσει κάτι παραπάνω από 280 εκατ. ευρώ λόγω της μη εφαρμογής των ευρωπαϊκών κανόνων από το σύστημα διαχείρισης και ελέγχου της Ελλάδας. Το θέμα έχει πάρει διαστάσεις, με επερωτήσεις να έχουν ήδη κατατεθεί στην ελληνική Βουλή.
Το ΥΠΑΑΤ, ουσιαστικά, παραδέχεται τη δημοσιονομική διόρθωση που έρχεται, ρίχνοντας το μπαλάκι στη νέα διοίκηση του ΟΠΕΚΕΠΕ για τη διαχείριση του θέματος. Από την πλευρά της, η Κομισιόν, στο πλαίσιο της προστασίας των ελεγχόμενων (σ.σ. όπως υπογραμμίζει), δεν θέλει να σχολιάσει το γεγονός, μια και η διαδικασία ελέγχου –όπως ονομάζεται– είναι μακρά και βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη. Πάντως, οι γνώστες στις Βρυξέλλες εκτιμούν ότι η υπόθεση στο τέλος θα φτάσει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, «όπως εξάλλου γίνεται πολύ συχνά με την Ελλάδα», λένε χαρακτηριστικά.
Η αποκάλυψη της «ΥΧ»
Πάντως, η είδηση δεν προκαλεί εντύπωση. Ήταν τον Οκτώβριο του 2022, όταν η «ΥΧ» αποκάλυψε την 50σέλιδη επιστολή της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης της Κομισιόν (ΓΔ AGRI) προς τον ΟΠΕΚΕΠΕ και το ΥΠΑΑΤ, όπου ανέλυε τα αποτελέσματα της έρευνας που διεξήγαγε σε δύο χρονικές περιόδους: Από 27/6/2022 έως 1/7/2022 και από 4/7/2022 έως 8/7/2022. Μια έρευνα, σύμφωνα με την οποία η ΓΔ AGRI διαπίστωνε ότι «το σύστημα διαχείρισης και ελέγχου που εφαρμόζεται στην Ελλάδα σε σχέση με τα καθεστώτα στρεμματικής ενίσχυσης και τα μέτρα προαιρετικής συνδεδεμένης στήριξης με βάση τα ζώα είναι αδύναμα» σε μια σειρά βασικών και επικουρικών ελέγχων.
Μάλιστα, από την επιστολή προέκυπτε ότι η Κομισιόν εξέταζε τον αποκλεισμό της Ελλάδας από τη χρηματοδότηση της ΕΕ τμήματος των δαπανών που χρηματοδοτήθηκαν από τα δύο ευρωπαϊκά Ταμεία (ΕΓΤΕ και ΕΓΤΑΑ). Ουσιαστικά, ζητούσε την κατ’ αποκοπή μείωση έως 10% των Άμεσων Ενισχύσεων της χώρας. Στο πλαίσιο της διαδικασίας ελέγχου, η Ελλάδα έπρεπε να απαντήσει στη ΓΔ AGRI εντός δύο μηνών από την παραλαβή της επιστολής, ενώ είχε προγραμματιστεί διμερής σύσκεψη στις 30 Μαρτίου 2023.
Από τότε, και παρά τις συνεχείς οχλήσεις βουλευτών της αντιπολίτευσης για την πορεία της διαδικασίας, και παρά τις διαβεβαιώσεις του τότε υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Γ. Γεωργαντά, περί διαφάνειας, το θέμα υποβαθμίστηκε.
Προσπάθεια υποβάθμισης
Η αποκάλυψη, όμως, ότι το προβληματικό σύστημα διαχείρισης και ελέγχου που εφαρμόστηκε για τα έτη αιτήσεων από το 2020 και μετά θα έχει οικονομικές συνέπειες επανέφερε στο προσκήνιο την προβληματική κατάσταση του ΟΣΔΕ τα τελευταία χρόνια.
Σύμφωνα με το υπουργείο, η νέα διοίκηση του ΟΠΕΚΕΠΕ έχει ήδη αναλάβει πρωτοβουλία «να ενημερωθεί διεξοδικά από τις αρμόδιες αρχές για το ζήτημα και για την εντατική ενεργοποίηση των αρμόδιων Διευθύνσεων και των εσωτερικών μηχανισμών του για την καθολική και αρμονική συνεργασία του με τα εθνικά και ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα που αφορά σε ευρήματα παρελθόντων ετών και σε περιόδους άλλων διοικήσεων».
Όλα αυτά, λέει το ΥΠΑΑΤ, «πάντοτε σε συντονισμό και υπό τις κατευθύνσεις του εποπτικού θεσμικού οργάνου και φορέα, δηλαδή του ΥΠΑΑΤ, και με κοινό στόχο να μην επιτρέψουμε ελλείψεις και εκκρεμότητες του παρελθόντος να διαμορφώσουν ενδεχόμενες ανεπιθύμητες συνθήκες τόσο για τον Οργανισμό όσο και για το σύνολο του πρωτογενούς τομέα».
Τι απαντά η Κομισιόν
Σε επικοινωνία της «ΥΧ» με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο εκπρόσωπός της για τη γεωργία και το εμπόριο, Olof Gill, επισημαίνει ότι δεν δύναται να σχολιάσει τις εν εξελίξει διαδικασίες, για λόγους πλήρους προστασίας των δικαιωμάτων των ελεγχόμενων.
Διευκρινίζει, ωστόσο, ότι «υπεύθυνα για τις πληρωμές και τον έλεγχο των δαπανών στο πλαίσιο της ΚΑΠ είναι μόνο τα κράτη-μέλη». Και συμπληρώνει: «Ο ρόλος της Επιτροπής είναι να διασφαλίζει ότι τα κράτη-μέλη διαχειρίζονται τα κεφάλαια της ΚΑΠ με ορθό τρόπο, ότι τα χρήματα των φορολογουμένων δαπανώνται σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες και ότι ο προϋπολογισμός της ΕΕ δεν χρηματοδοτεί έργα ή απαιτήσεις που δεν συμμορφώνονται με αυτούς τους κανόνες. Όταν η Επιτροπή εντοπίζει ελλείψεις στο σύστημα ελέγχου των κρατών-μελών, διασφαλίζει ότι τα ποσά που καταβλήθηκαν αχρεωστήτως από τα κράτη-μέλη επιστρέφονται στον προϋπολογισμό της ΕΕ».
Από την πλευρά των Βρυξελλών ξεκαθαρίζεται πως, με βάση τους ελέγχους της Επιτροπής και την εκκαθάριση των λογαριασμών, «εάν εντοπιστεί κίνδυνος παράτυπων δαπανών, η Επιτροπή καλύπτει τον κίνδυνο οικονομικής ζημίας για τον προϋπολογισμό της ΕΕ με την εφαρμογή δημοσιονομικών διορθώσεων. Οι δημοσιονομικές διορθώσεις καθορίζονται με βάση τη σοβαρότητα της έλλειψης, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τη φύση των εν λόγω ελλείψεων και την οικονομική ζημία που προκλήθηκε στην ΕΕ».
Επιβεβαίωση «ΥΧ»: Με βαρύτατο πρόστιμο για τα διαχειριστικά σχέδια βόσκησης κινδυνεύει η Ελλάδα
