Τρόφιμα: Ληγμένα ναι, ακατάλληλα;

Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την διάρκεια των τροφίμων, πότε είναι ασφαλής η κατανάλωση τους έστω και αν έχει παρέλθει το «best before» και εκείνα που θα πρέπει να προσέχετε

Τρόφιμα: Ληγμένα ναι, ακατάλληλα;
Θυμάστε ασφαλώς τη φοβερή φασαρία που είχε γίνει πριν από περίπου τέσσερα χρόνια, όταν τότε το υπουργείο Ανάπτυξης εξέδωσε αγορανομική διάταξη με την οποία επέτρεπε στα σούπερ μάρκετ την πώληση προϊόντων με περασμένη ημερομηνία λήξης, υπό προϋποθέσεις και σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο;

Οι αρνητικές αντιδράσεις έθεσαν στην πράξη τη διάταξη σε αδράνεια και τα ελληνικά σούπερ μάρκετ ορκίστηκαν το ένα μετά το άλλο ότι δεν θα πουλήσουν ληγμένα προϊόντα στους δικούς τους πελάτες ακόμα και αν το επιτρέπει ο νόμος. Συνέχισαν, λοιπόν, να εφαρμόζουν την προηγούμενη τακτική τους, δηλαδή να αποσύρουν από τα ράφια τους τα ληγμένα τρόφιμα ή να τα βάζουν ελάχιστα πριν παρέλθει η ημερομηνία λήξης σε προσφορά, μετακυλίοντας τη χασούρα στους πελάτες τους.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Τι συμβαίνει πραγματικά; Πόσο επικίνδυνα είναι τα τρόφιμα των οποίων έχει παρέλθει η ημερομηνία λήξης, εφόσον βέβαια δεν έχουν αλλοιωθεί εμφανώς;

Αλλοίωση μπορεί να συμβεί και πριν την ημερομηνία λήξης ενός προϊόντος, για πολλούς λόγους, όπως π.χ. κακή συντήρηση. Ωστόσο, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι είναι άλλο πράγμα η ημερομηνία λήξης ενός τροφίμου (expiry date) και άλλο πράγμα το προτεινόμενο χρονικό περιθώριο κατανάλωσης (best before). Οι δύο επισημάνσεις αφορούν διαφορετικά ήδη τροφίμων. Πχ. ημερομηνία λήξης αναγράφεται υποχρεωτικά σε όλα τα ευπαθή προϊόντα, όπως τα γαλακτοκομικά. Αν η συντήρηση του προϊόντος είναι καλή, όλοι γνωρίζουμε ότι η ζωή του μπορεί να παραταθεί για λίγα 24ωρα και μετά την αναγραφόμενη ημερομηνία λήξης, αλλά μέχρι εκεί. Γι’ αυτό άλλωστε τα σούπερ μάρκετ έχουν προβλέψει την τακτική των επιστροφών στις εταιρείες, έτσι ώστε να αναλαμβάνουν οι ίδιες το κόστος μη πώλησης του προϊόντος τους.

supermarket-trofima

Όμως, όταν πρόκειται για την κατηγορία τροφίμων στα οποία αναγράφεται η ένδειξη best before – μια συγκεκριμένη ημερομηνία, τότε το πιθανότερο είναι το τρόφιμο να μπορεί να διατηρηθεί και μετά από αυτή την ημερομηνία. Για αυτά άλλωστε τα τρόφιμα γίνεται λόγος. Ίσως όσο περνά ο καιρός, το τρόφιμο να χάνει μέρος των θρεπτικών συστατικών του ή της γεύσης του, αλλά δεν είναι επικίνδυνο για την υγεία αυτού που θα το καταναλώσει.

Διατηρησιμότητα

Τα προϊόντα που στη συσκευασία τους αναγράφεται ελάχιστη διατηρησιμότητα (best before) με ημέρα και μήνα (π.χ. ανάλωση κατά προτίμηση πριν από 16/10) μπορούν να καταναλωθούν με ασφάλεια και κάποιες ημέρες μετά. Εκείνα στα οποία η ελάχιστη διατηρησιμότητα δηλώνεται με την αναγραφή μήνα και έτους (π.χ. ανάλωση κατά προτίμηση πριν από τον 10/2016) αντέχουν τουλάχιστον ένα μήνα μετά, ενώ για όσα η ελάχιστη διατηρησιμότητα δηλώνεται με την αναγραφή μόνο του έτους, μπορούν να καταναλωθούν και μετά από ένα τρίμηνο.

Σκεφτείτε το. Έχετε ένα συσκευασμένο προϊόν που γράφει ότι είναι καλύτερα να καταναλωθεί πριν το τέλος του 2016. Δηλαδή την Πρωτοχρονιά αυτομάτως θα χαλάσει; Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, η αντοχή ενός προϊόντος εξαρτάται από το αν τηρούμε αυστηρά τις συνθήκες συντήρησης και αποθήκευσης. Οι ακραίες θερμοκρασίες του ελληνικού καλοκαιριού φθάνουν πολύ συχνά τα τρόφιμα στα όρια της αντοχής τους και μειώνουν το χρονικό διάστημα διατήρησης ενός τροφίμου, ανεξάρτητα από την ημερομηνία που αναγράφεται στη συσκευασία του.

Σπατάλη

Πάντως, όλη αυτή η συζήτηση για τις ημερομηνίες λήξης των τροφίμων, εκτός από το κέρδος, έχει και έναν άλλο πολύ σημαντικό στόχο. Να μειωθεί η σπατάλη τροφίμων στον αναπτυγμένο κόσμο. Σε παγκόσμια κλίμακα, πάνω από 1,3 δισεκατομμύρια τόνοι τροφίμων χάνονται ή απορρίπτονται κάθε χρόνο, ποσότητα που ισοδυναμεί με το ένα τρίτο όλων των τροφίμων που παράγονται.

Πάνω από 90 εκατομμύρια τόνους τροφίμων πετούν στα σκουπίδια ετησίως οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης – το 43% των οποίων πετιέται από τα νοικοκυριά. Στα παραπάνω στοιχεία είχε στηριχθεί το Ευρωκοινοβούλιο, ζητώντας να ληφθούν μέτρα για να μην καταλήγουν αδίκως τρόφιμα στα σκουπίδια.

Έτσι, φέτος τον Φεβρουάριο, μια άλλη χώρα, σαφώς σε καλύτερη οικονομική κατάσταση από τη δική μας, η Δανία, απέκτησε το πρώτο σούπερ μάρκετ στην Ευρώπη που πουλά αποκλειστικά ληγμένα ή με φθαρμένες συσκευασίες τρόφιμα σε χαμηλότερες φυσικά τιμές. Στο WeFood, όπως λέγεται το σούπερ μάρκετ, οι τιμές βρίσκονται έως και 50% κάτω από την τιμή λιανικής πώλησης, ωστόσο το κατάστημα δεν απευθύνεται μόνο σε πελάτες με χαμηλή αγοραστική δύναμη.

Οι Δανοί δεν αποφάσισαν φυσικά να ρισκάρουν την υγεία των καταναλωτών, αλλά προσπαθούν να βρουν λύση ώστε να μην καταλήγουν τόσα πολλά «καλά και ασφαλή» τρόφιμα στα σκουπίδια και να αντιμετωπιστεί το τεράστιο πρόβλημα της σπατάλης τροφίμων. Σε ετήσια βάση, η χώρα των 5,6 εκατομμυρίων ανθρώπων πετάει στα σκουπίδια περίπου 700.000 τόνους τροφίμων.

Κοστίζει η παρανόηση

Εκτός από τον κακό προγραμματισμό που οδηγεί στην αγορά μεγάλων ποσοτήτων τροφίμων, ένα μεγάλο ποσοστό αυτών των οικιακών απορριμμάτων (το 20%) οφείλεται σε παρανόηση των πληροφοριών που αφορούν στην ημερομηνία λήξης και αναγράφονται στη συσκευασία των προϊόντων.