EIP-AGRI: Πώς η τεχνολογία αντιμετωπίζει τις ασθένειες που ταλανίζουν την καλλιέργεια της ελιάς

Με τους εχθρούς και τις ασθένειες να προκαλούν τεράστιες οικονομικές ζημιές αλλά και απώλειες στην παραγωγή των ελαιόδεντρων, η ομάδα εστίασης για τους εχθρούς και τις ασθένειες της EIP-AGRI κατέγραψε, σε μία αναλυτική έκθεση, μετά και από επιτόπια παρακολούθηση, τους κυριότερους κινδύνους για τις ελιές, αλλά και τους αποτελεσματικότερους τρόπους να αντιμετωπιστούν. Ως μία από τις σημαντικότερες προκρίνεται η χρήση της τεχνολογίας, για την πρόβλεψη των ασθενειών και των κινδύνων.

Απώλειες στην παραγωγή από τον δάκο

Τα στοιχεία της έκθεσης φανερώνουν το μεγάλο πρόβλημα που υπάρχει. Για παράδειγμα, μια μελέτη διάρκειας 28 ετών στα ελαιόδεντρα που αναπτύσσονται στη Γρανάδα της Ισπανίας αποκάλυψε ότι σε συνθήκες μεγάλης προσβολής από πυρηνοτρήτη, οι οικονομικές απώλειες ενδέχεται να είναι ιδιαίτερα υψηλές.

Ο δάκος της ελιάς προκαλεί επίσης σημαντικές οικονομικές απώλειες στους ελαιοπαραγωγούς, γεγονός που μεταφράζεται σε απώλειες της τάξης του 11,5% και 18% στην παραγωγή ελαιολάδου, μολονότι κάθε χρόνο η χρήση αντίστοιχων γεωργικών φαρμάκων για την καταπολέμησή του γίνεται σε ευρεία κλίμακα. Επιπλέον, τα αισθητήρια και φυσικοχημικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου ενδέχεται να επηρεαστούν σε τέτοιον βαθμό, ώστε το παραγόμενο ελαιόλαδο να μην μπορεί να χαρακτηριστεί ως εξαιρετικά παρθένο, ούτε καν παρθένο. Ακόμη, τονίζεται ότι βάσει πρόσφατης αναφοράς που συντάχθηκε από το Joint Research Center (Κοινό Κέντρο Ερευνών), υπολογίζεται ότι η πλήρης εξάπλωση του φυτοπαθογόνου βακτηρίου Xylella fastidiosa κόστισε πάνω από 5,5 δισεκατομμύρια ευρώ λόγω απωλειών στην παραγωγή, με δυνητικές απώλειες στις εξαγωγές της τάξης των 700 εκατ. ευρώ ετησίως.

Επιπλέον, σε περίπτωση πλήρους εξάπλωσης της Xylella σε όλη την Ευρώπη, η παραγωγική αξία της ελιάς θα μπορούσε να επηρεαστεί κατά 70% σε δέντρα ηλικίας άνω των 30 ετών και κατά 30% στα νεότερα δέντρα. Το γεγονός αυτό θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο σχεδόν 300.000 θέσεις εργασίας που σχετίζονται με την ελαιοπαραγωγή, αλλά και την παραγωγή κίτρων, αμυγδάλων και σταφυλιών.

Τεχνολογία πρόβλεψης

Τα συστήματα πρόβλεψης που βασίζονται σε εργαλεία τεχνολογιών πληροφόρησης και διαδικτύου των πραγμάτων θα χρησιμοποιούνται, σύμφωνα με την έρευνα, όλο και περισσότερο από τις συμβουλευτικές υπηρεσίες των κρατών-μελών. «Ο συνδυασμός συστημάτων πρόβλεψης, εργαλείων Τεχνολογιών Πληροφόρησης και τεχνολογιών του Διαδικτύου των Πραγμάτων, οδήγησαν στην ανάπτυξη των Συστημάτων Υποστήριξης Αποφάσεων με σκοπό τη σωστή καθοδήγηση των αγροτών/επαγγελματιών μέσα από την αποτελεσματική εφαρμογή των πρακτικών διαχείρισης. Τα συστήματα γεωγραφικών πληροφοριών εξάγουν πολλά αποτελέσματα που χρησιμοποιούνται για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την καταπολέμηση των παρασίτων, καθώς βελτιστοποιούν την κατανομή των υπό παρακολούθηση σημείων, οπτικοποιούν τις δυναμικές των παρασίτων, αξιολογούν τη σχέση μεταξύ των εντομολογικών στοιχείων/δεδομένων και γεωγραφικών παραγόντων (λ.χ. απόσταση από τη θάλασσα, υψόμετρο) και προβλέπουν την προσβολή, με τη διαδικασία της χωρικής παρεμβολής.

Πρακτικά παραδείγματα

Η έκθεση καταγράφει την περίπτωση της Ανδαλουσίας. Συγκεκριμένα, το Δίκτυο Φυτοϋγειονομικών Πληροφοριών και Προειδοποιήσεων της Ανδαλουσίας στην Ισπανία αποτελεί μια πλατφόρμα, η οποία παρέχει πληροφορίες σχετικά με τη φυτοϋγειονομική κατάσταση των κύριων καλλιεργειών της Ανδαλουσίας. Οι πληροφορίες που διατίθενται στο συγκεκριμένο δίκτυο προέρχονται από 650 τεχνικούς και περίπου 4.600 Σταθμούς Βιολογικού Ελέγχου.

Όλα τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν τα τελευταία χρόνια για την παρακολούθηση του δάκου της ελιάς χρησιμοποιούνται για τη διεξαγωγή αυτοματοποιημένης ανάλυσης των δεδομένων μέσω τεχνικών τεχνητής νοημοσύνης και με στόχο την πρόβλεψη της προκληθείσας ζημιάς. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, μπορεί να γίνει πρόβλεψη του κινδύνου πρόκλησης ζημιάς μέχρι και τέσσερις εβδομάδες νωρίτερα, προσφέροντας αξιόπιστες πληροφορίες για τη λήψη αντίστοιχων αποφάσεων.

Η περίπτωση της Ελλάδας

Η Ελλάδα, όμως, ανήκει και εκείνη στις χώρες που εφαρμόζουν ήδη τις κατάλληλες τεχνολογίες για την πρόβλεψη των ασθενειών. Η Στερεά Ελλάδα είναι μία από τις πρώτες περιφέρειες που προχώρησαν στην ανάπτυξη νέων μεθόδων καταπολέμησης και ελέγχου της δακοκτονίας.

Πιο συγκεκριμένα, εδώ και δύο χρόνια, σε μία έκταση 500 στρεμμάτων εντός της ευρύτερης περιοχής του Δήμου Στυλίδας, εφαρμόζονται νέες τεχνικές καταπολέμησης, που αναμένεται να επεκταθούν και σε άλλες περιοχές της περιφέρειας το επόμενο διάστημα. Επίσης, στη Νέα Ποτίδαια Χαλκιδικής, ο Γιάννης Προδρόμου και η Εύη Ψούνου-Προδρόμου παράγουν το πολυβραβευμένο λάδι Yanni’s Olive Grove και έχουν καταφέρει, μέσω του συστήματος ευφυούς γεωργίας gaiasense της εταιρείας NEUROPUBLIC, να προστατεύονται από εχθρούς και κινδύνους.

Όπως είχε αναφέρει στην «ΥΧ» η κα Προδρόμου, «ακόμα πιο σημαντική και από τις πληροφορίες που σχετίζονται με τις καλλιεργητικές πρακτικές είναι η ειδοποίηση για οποιαδήποτε ασθένεια στην καλλιέργεια πριν αυτή προκαλέσει τη ζημιά. Μία από τις αρρώστιες που έχουμε εμείς εδώ στα δέντρα μας είναι το κυκλοκόνιο. Το κυκλοκόνιο έχει σχέση με την υγρασία, η οποία σε εμάς είναι αυξημένη λόγω της τοποθεσίας μας κοντά στη θάλασσα. Το σύστημα gaiasense, λοιπόν, μας “χτυπάει το κουδουνάκι”, λέγοντάς μας να είμαστε προσεκτικοί, καθώς έρχεται η συγκεκριμένη ασθένεια. Μας δίνει τον χρόνο, δηλαδή, να λάβουμε μέτρα πριν πάθουμε ζημιά».

Η έκθεση, τέλος, τονίζει ότι χρειάζεται περαιτέρω έρευνα και ανάπτυξη νέων συστημάτων παρακολούθησης των εχθρών και των ασθενειών που προσβάλλουν την ελιά: Ιδιαίτερα, χρήση νέων τεχνολογιών και ακριβέστερος υπολογισμός των επιπέδων οικονομικής ζημιάς που προκαλούν οι διάφοροι εχθροί και οι παθογόνοι μικροοργανισμοί, καθώς και της δοσολογίας της κατάλληλης θεραπείας για την αντιμετώπισή τους.