Ενισχύσεις: Κερδίσαμε το στοίχημα των πληρωμών;

Οι ομιλίες του πρωθυπουργού και του υπουργού ΑΑΤ στην Τρίπολη την προηγούμενη Δευτέρα, όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, ικανοποίησαν κάποιους και δυσαρέστησαν κάποιους άλλους. Ένα, όμως, είναι βέβαιo: Όπως διαφαίνεται και στο ρεπορτάζ της «ΥΧ», έχει ξεκινήσει πλέον η διαδικασία των επιλογών για τον τρόπο καταβολής των άμεσων ενισχύσεων με βάση τη νέα ΚΑΠ στην Ελλάδα.

Ενός ζητήματος, δηλαδή, το οποίο μπορεί να καθορίσει την πορεία μιας αγροτικής εκμετάλλευσης, ή ακόμη και την παραμονή κάποιου στο αγροτικό επάγγελμα. Γιατί ακριβώς αυτό μπορούν να κάνουν η διαδικασία της σύγκλισης των ενισχύσεων, ο προσδιορισμός των μεγαλύτερων εκμεταλλεύσεων από τις οποίες θα αφαιρεθούν πόροι υπέρ των μικρότερων, ο ορισμός του ενεργού αγρότη, o βαθμός διασποράς των συνδεδεμένων ενισχύσεων στους επιμέρους κλάδους κ.λπ.

Από αυτά θα περάσουμε στην κατάρτιση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου, ένα πρώτο κείμενο του οποίου αναμένεται να δημοσιοποιηθεί άμεσα. Στη βάση του, πρέπει να διεξαχθεί ένας ουσιαστικός διάλογος, που θα επηρεάσει την αγροτική πορεία της χώρας και, βέβαια, θα καταδείξει τη σοβαρότητα ή την αφετηρία όσων θα συμμετέχουν σε αυτόν.

Διότι, είναι προφανές ότι δεν μπορούν κάποιοι να υπόσχονται, για παράδειγμα, αυξημένες ενισχύσεις για το περιβάλλον, τις συνδεδεμένες, τους νέους, τις μικρότερες εκμεταλλεύσεις κ.λπ., χωρίς να κάνουν σαφές ότι αυτά θα πρέπει να αφαιρεθούν από τις ενισχύσεις που θα λάβουν κάποιοι άλλοι.

Και ακριβώς επειδή με τη νέα ΚΑΠ θα «αναδιανεμηθούν» πάνω από 800 εκατ. ευρώ, δηλαδή θα αλλάξει ο τρόπος που κατανέμονται οι μισοί περίπου πόροι των άμεσων ενισχύσεων, η στάση όλων, πρώτα και κύρια του ΥΠΑΑΤ και των υπεύθυνων πολιτικών δυνάμεων, είναι ιδιαίτερα κρίσιμη, καθώς μπορεί είτε να εμπεδώσει ένα κλίμα διαφάνειας είτε, αντίθετα, να καλλιεργήσει ένα κλίμα καχυποψίας. Και το διακύβευμα είναι μεγάλο!

Τι άλλαξε, λοιπόν, από τον Ιανουάριο του 2021, όταν ο πρωθυπουργός, επισκεπτόμενος το ΥΠΑΑΤ, έδωσε τα εύσημα σε όσους ασχολούνται με τις πληρωμές των ενισχύσεων, τόσο σε αυτήν, όσο και στην προηγούμενη κυβέρνηση, λέγοντας ότι «οι αγρότες μας γνωρίζουν ότι το ζήτημα της καταβολής των επιδοτήσεων λειτούργησε και λειτουργεί καλά» ή ότι «κερδίσαμε το στοίχημα της πληρωμής των άμεσων ενισχύσεων»;

Σε συνέντευξή του στην «ΥΧ», ο υπουργός, Σπ. Λιβανός, ρωτήθηκε για τις διαδικασίες χορήγησης δικαιωμάτων από το Εθνικό Απόθεμα. Η απάντησή του ήταν σαφής. Το 2020 έγιναν αιτήσεις χορήγησης δικαιωμάτων αξίας 75.930.827 ευρώ. Μετά από ελέγχους και σύμφωνα με όσα προβλέπονται, εγκρίθηκαν δικαιώματα αξίας 47.496.651 ευρώ. Από αυτά, τα 44.948.482 δόθηκαν στην πληρωμή του Δεκεμβρίου και τα υπόλοιπα περίπου 2,5 εκατομμύρια εξοφλήθηκαν στη συμπληρωματική πληρωμή, στις 30 Ιουνίου.

Οι τέσσερις αυτοί αριθμοί έχουν οδηγήσει σε πολλά ερωτήματα και ερμηνείες. Σταχυολογούμε μερικά από αυτά.

1 Ρωτούν για παράδειγμα κάποιοι, γιατί έγιναν τόσες πολλές αιτήσεις.

Η απάντηση είναι μάλλον απλή: Όλοι μπορούν να υποβάλουν αίτηση χορήγησης δικαιωμάτων από το Απόθεμα. Πριν από τρία χρόνια, για παράδειγμα, είχαμε μία ξαφνική, αλλά μικρότερη αύξηση των αιτήσεων.

Ίσως η φετινή να οφείλεται στο γεγονός ότι όταν πρωτοδιανεμήθηκαν τα ιστορικά δικαιώματα, υπολογίστηκαν με βάση τις ενισχύσεις που λάμβανε κάποιος το διάστημα αμέσως πριν από την αναθεώρηση της ΚΑΠ (τότε ήταν ο μέσος όρος της προηγούμενης τριετίας).

Σε αυτούς που έκαναν αυξημένο αριθμό αιτήσεων περιλαμβάνονται και οι αεριτζήδες, καθώς μόνο οι έλεγχοι για το 2020 εντόπισαν και έκοψαν αιτήσεις που αντιστοιχούν στο 37,5% του αιτούμενου ποσού (χωρίς να γνωρίζουμε αν και πόσοι δεν πιάστηκαν). Εξάλλου, δεν πρέπει να ξεχνάμε τις κραυγαλέες περιπτώσεις που ανέδειξε η «ΥΧ» αναφορικά με τον άξονα Αγρίνιο – Καλάβρυτα – Κύθηρα – Λεπενού. Τότε, αποκαλύφθηκε ότι περίπου 15.000 στρέμματα στο νησί των Κυθήρων είχαν δηλωθεί ως ιδιοκτησία της Μονής Αιγίου, η οποία εμφανιζόταν να τα έχει μισθώσει σε δεκάδες αγρότες του Αγρινίου, με τη Μονή να δηλώνει ότι οι υπογραφές και τα συμφωνητικά ήταν πλαστά.

Μάλιστα, εμπλεκόμενοι είχαν δηλώσει ότι έκλειναν ραντεβού στα γραφεία της Ένωσης Αγρινίου, ενώ έγινε σαφές ότι πολλοί από αυτούς εμπλέκονταν στην περίφημη υπόθεση της Λεπενού και αναζητούσαν βοσκοτόπια οπουδήποτε.

Αξίζει, τέλος, να επισημανθεί ότι παρόμοια περίπτωση είχε προηγηθεί στην περιοχή των Καλαβρύτων. Και επιτέλους, ας απαντήσει κάποιος, το υπουργείο, ο ΟΠΕΚΕΠΕ, η Εκκλησία: Πού βρίσκεται η υπόθεση των Κυθήρων;

2 Η δεύτερη ομάδα ερωτημάτων έχει αφετηρία δημοσίευμα, το οποίο είτε από πλήρη άγνοια είτε από σκοπιμότητα ανέφερε στις 29 Ιουνίου, δηλαδή την παραμονή της πληρωμής, ότι θα δίνονταν ως εκκαθάριση δικαιωμάτων Εθνικού Αποθέματος άλλα 44 εκατομμύρια περίπου, δηλαδή όσα δόθηκαν τον Δεκέμβριο.

Όταν βέβαια ο «έγκυρος συντάκτης» κατάλαβε την επομένη της πληρωμής τι έγινε, έγραψε την 1η Ιουλίου ότι ο Λιβανός διαπίστωσε απάτες, έκοψε τα ποσά και έδωσε μόνο τα 2,5 εκατομμύρια!

Το κακό βέβαια για κάποιους είχε ξεκινήσει. Άρχισαν οι δηλώσεις και επερωτήσεις βουλευτών, κομμάτων κ.λπ., οι περισσότεροι βέβαια εκ των οποίων κατάλαβαν το λάθος τους και άρχισαν να αναδιπλώνονται ή να κρύβονται πίσω από το ενδιαφέρον των αγροτών για το πώς μοιράζονται οι ενισχύσεις.

3 Υπάρχει, βέβαια, και μία τρίτη ομάδα ενδιαφέροντος. Προέρχεται από αυτούς που θέλουν να αναλάβουν το επόμενο ΟΣΔΕ. Από αυτούς που είναι υπόλογοι για την υπόθεση του άξονα Αγρινίου – Καλαβρύτων που προαναφέραμε. Από αυτούς που κάνουν λόγο για τρύπες στο σύστημα, χωρίς να τις προσδιορίζουν λόγω σκοπιμότητας ή άγνοιας. Από αυτούς που ενώ πρωθυπουργοί τούς εμπιστεύθηκαν ανώτατες θέσεις διοίκησης, δυστυχώς διαρρέουν υποθέσεις απάτης που πιάστηκαν από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς του ΟΠΕΚΕΠΕ, κατά περίπτωση. Προέρχεται από αυτούς οι οποίοι πρόσφατα ανέλαβαν θέσεις διευθυντικής ευθύνης στον Οργανισμό και δεν διστάζουν να καταφέρονται σε βάρος συναδέλφων τους ή να τους δημιουργούν κλίμα ιδιότυπου τρόμου. Γιατί είναι ο φόβος των υπαλλήλων που μπορεί να οδηγήσει σε κρίση διοίκησης, ή ακόμη και σε δείγματα φοβικής συμπεριφοράς όσων κατέχουν θέσεις ευθύνης.

Η κατανομή 2 δισ. ευρώ σε 650.000 πολίτες είναι μεγάλη υπόθεση. Απαιτεί έναν Οργανισμό λειτουργικό, που θα εντοπίζει και θα περιορίζει τις υποθέσεις απάτης. Υποθέσεις που, όπως καταγράφουν και οι Εκθέσεις των ελεγκτών της ΕΕ, είναι πολλές και μάλιστα περισσότερες σε άλλα κράτη-μέλη. Απαιτεί κλίμα διαφάνειας και εμπιστοσύνης. Απαιτεί ηγεσίες που ενώ ορθά αγωνιούν για τη δίκαιη και αναπτυξιακή κατανομή των πόρων, δεν λειτουργούν φοβικά, ειδικά ενόψει της νέας προγραμματικής περιόδου και των μεγάλων αλλαγών που φέρνει η νέα ΚΑΠ.