του δρος Δημήτρη Παναγιωτόπουλου, ιστορικού, διευθυντή του Κέντρου Τεκμηρίωσης της Ιστορίας της Ελληνικής Γεωργίας του ΓΠΑ
Η Επανάσταση του 1821 σηματοδότησε, εκτός των άλλων, την εμφάνιση των αγροτών στην ελληνική ιστορία. Οι Έλληνες χωρικοί και αγρότες ακολούθησαν τις επαναστατικές ιδέες και έλαβαν ενεργό μέρος στην εθνεγερσία, ενστερνιζόμενοι την εθνική ιδέα. Αποτέλεσαν τη μεγάλη μάζα των αγωνιστών της ελευθερίας.
Με τη συμμετοχή τους αυτή δήλωναν το παρών, ενώ παράλληλα προσέβλεπαν στην ουσιαστική βελτίωση των συνθηκών ζωής τους. Κυρίως στην απελευθέρωση από τις αυθαιρεσίες της οθωμανικής διοίκησης, στη μείωση της φορολογίας και στη διανομή της εθνικής γης που ανήκε στον Τούρκο δυνάστη και είχε πλέον απελευθερωθεί ή απελευθερωνόταν σταδιακά.
Όλες οι Εθνοσυνελεύσεις κατά τη διάρκεια του Αγώνα αναγνώρισαν το δικαίωμα των αγροτών στη γη, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο της διανομής της στους ακτήμονες αγωνιστές μετά την απελευθέρωση.
Το νεοελληνικό κράτος, εντούτοις, θα καθυστερήσει να προβεί σε καθολική διανομή της γης στους αγρότες. Θα εθνικοποιήσει τις γαίες και θα παραχωρήσει σε αυτούς μόνο τη χρήση με αντάλλαγμα τη φορολογία.
Η διανομή των εθνικών γαιών θα αναχθεί σε μείζον ζήτημα και θα απασχολήσει έντονα το ελληνικό κράτος όλο σχεδόν τον 19ο αιώνα, ενώ θα αποκτήσει μια άλλη διάσταση και δυναμική μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας (1881), αλλά και τον διπλασιασμό της χώρας κατά τη διάρκεια των βαλκανικών πολέμων.
Έτσι, 100 χρόνια μετά την απελευθέρωση, το αίτημα της διανομής της «γης στους καλλιεργητές» θα λάβει εκρηκτικές διαστάσεις (Μαρίνος Αντύπας, Κιλελέρ), οι οποίες θα οδηγήσουν σε επείγουσες και δραστικές λύσεις μετά τη μικρασιατική καταστροφή και την έλευση των προσφύγων.
Ο δρόμος, επομένως, ήταν μακρύς, αφού πολλές από τις αναγκαίες τομές της παραγωγικής ανασυγκρότησης και τις θεσμικές μεταβολές που συνοδεύουν την ίδρυση ενός σύγχρονου, κατά τα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα, κράτους παρέμεναν σε εκκρεμότητα.
Πολλές από αυτές επιχειρήθηκε με διάφορους τρόπους να γίνουν πράξη καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα, οι περισσότερες ευοδώθηκαν κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, τον Μεσοπόλεμο ή και μεταπολεμικά, όπως για παράδειγμα η αγροτική μεταρρύθμιση και η αποκατάσταση γηγενών και προσφύγων, η αναδιάρθρωση του αγροτικού τομέα, ο εκσυγχρονισμός του τραπεζικού συστήματος, με σκοπό την πάταξη της τοκογλυφίας, η εκμηχάνιση της παραγωγής, κ.ο.κ.
Όλα αυτά συνδέονταν άρρηκτα με τη βελτίωση των όρων ζωής του πολυπληθέστερου ιστορικού υποκειμένου, που αναδύθηκε τον 19ο αιώνα μέσα από τις φλόγες του πολέμου της ανεξαρτησίας: των αγροτών, γεωργών και κτηνοτρόφων.
Διαβάστε επίσης:
