Επανεκκίνηση του πρωτογενούς μας τομέα την επόμενη ημέρα της κρίσης

Του Κ. Μπαγινέτα

Δρ. Κωνσταντίνος Ν. Μπαγινέτας, γεωπόνος-ειδικευμένος σε θέματα Αειφορικής Γεωργίας & Αγροτικής Ανάπτυξης, γενικός γραμματέας Αγροτικής Πολιτικής & Διαχείρισης Κοινοτικών Πόρων, ΥΠΑΑΤ

Οι αιφνιδιαστικές κρίσεις, όταν μάλιστα βιώνονται ως πρωτόγνωρες, πολυσύνθετες και πολυδιάστατες, όπως η κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού, πλήττοντας επώδυνα τη δημόσια υγεία, την οικονομική δραστηριότητα, την κοινωνική συνοχή, την καθημερινότητα, τις συνήθειες και τις σχέσεις εκατομμυρίων ανθρώπων, θέτουν κι εύλογους προβληματισμούς για την επόμενη μέρα.

Οι κρίσεις ως ευκαιρία

Η υπάρχουσα κατάσταση δοκιμάζει έντονα τις αντοχές και την αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων παραγωγικών και κοινωνικών δομών, οικονομικών και εργασιακών μοντέλων, συστημάτων εμπορίας – διακίνησης προϊόντων και παροχής υπηρεσιών, εφαρμοζόμενων πολιτικών κ.λπ., εγείροντας εντέλει ζητήματα συνολικότερης αναθεώρησης του συστήματος αρχών και αξιών μας.

Με άλλα λόγια, οι μεγάλες και επώδυνες κρίσεις, πέραν των δυσμενών επιπτώσεών τους, αποτελούν ευκαιρία ανασύνταξης και επαναπροσδιορισμού των στόχων πολιτικής στους βασικούς τομείς που επηρεάζονται από αυτές. Πρέπει να αποτελούν και αφορμή, έτσι ώστε τα διδάγματά τους να ενσωματωθούν στη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται την επόμενη μέρα, διασφαλίζοντας την απαιτούμενη προετοιμασία, ευελιξία, αλλά και ανοσία στην περίπτωση που επαναληφθούν.

Ο πρωτογενής τομέας στην κρίση

Μια τέτοια ευκαιρία πρέπει να αξιοποιηθεί με τον μέγιστο δυνατό τρόπο και για τον πρωτογενή μας τομέα, ο οποίος, έχοντας την πρόσφατη εμπειρία της οικονομικής κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας, καλείται να την αξιοποιήσει για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας, που, όπως όλα δείχνουν, θα οδηγήσει σε μια εξίσου μεγάλη δοκιμασία, η οποία θα θέσει εκ νέου την ανάγκη επαναξιολόγησης του παραγωγικού μας μοντέλου.

Στο πλαίσιο αυτό και δεδομένων των επιπτώσεων της πανδημίας στους τομείς της γεωργίας, της κτηνοτροφίας και της αλιείας, αναδεικνύονται θέματα που έχουν να κάνουν ουσιαστικά αφενός με την ανάγκη αντιμετώπισης των διαρθρωτικών προβλημάτων και διαχρονικών αδυναμιών του αγροδιατροφικού μας συστήματος και αφετέρου με την ανάγκη ανάπτυξης εναλλακτικών μοντέλων αντίδρασης σε κρίσεις που άπτονται της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, των διεθνών εμπορικών σχέσεων, της επανεθνικοποίησης πολιτικών κ.λπ.

Με απλά λόγια, καλούμαστε να αναθεωρήσουμε πρακτικές και απόψεις που αφορούν σε θέματα:

 παραγωγικής διάρθρωσης της χώρας,

προγραμματισμού της παραγωγής,

υλοποίησης επενδύσεων,

πρόσβασης σε ρευστότητα,

διακύμανσης των τιμών,

διαχείρισης των κινδύνων,

εποχικότητας της ζήτησης,

διάρθρωσης της απασχόλησης, εποχικότητας των αγροτικών εργασιών και της ζήτησης εργατών γης,

διάρθρωσης του γεωργικού εισοδήματος,

κόστους των εισροών,

παραγωγικότητας της εργασίας,

συλλογικής οργάνωσης των παραγωγών και λειτουργίας των συλλογικών αγροτικών σχημάτων,

πρόσβασης των αγροτών σε τεχνολογίες αιχμής,

σύνθεσης του εξαγωγικού μείγματος των γεωργικών προϊόντων,

πρόσβασης στις αγορές, εγχώριες και ξένες, και τον βαθμό εξάρτησης από αυτές,

εναλλακτικές δυνατότητες μεταποίησης και εμπορίας,

διεθνείς κανόνες διακίνησης και ελέγχου,

 δικτύων διανομής, τοπικά και διεθνή,

διακλαδικών συνδέσεων και κυρίως της εξάρτησης της αγροτικής παραγωγής από τον τουρισμό,

επισιτιστικής ασφάλειας και διατροφικής επάρκειας,

διαμόρφωσης καταναλωτικών προτύπων,

ευζωίας των ζώων,

προστασίας του περιβάλλοντος και αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.

 

Τα θέματα αυτά πρέπει να μας απασχολήσουν όλους ανεξαιρέτως, από τους παραγωγικούς φορείς της χώρας και την πολιτική ηγεσία μέχρι τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Κοινοβούλιο και την Επιτροπή.

Η περίοδος, δε, είναι η πιο κατάλληλη, προκειμένου να επανακαθορίσουμε τις πολιτικές μας θέσεις και προτάσεις, μακριά από λαϊκισμούς και στη βάση των πραγματικών αναγκών του πρωτογενούς μας τομέα, ώστε να διεκδικήσουμε αποφασιστικά την ικανοποίησή τους και να δώσουμε υπεύθυνα συγκεκριμένες, αξιόπιστες και ρεαλιστικές απαντήσεις.

Ιδίως, καθώς τώρα γίνεται η διαβούλευση σε ευρωπαϊκό επίπεδο τόσο για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-2027, που θα καθορίσει τους πόρους που θα διατεθούν στις διαφορετικές πολιτικές προτεραιότητες, όσο και για το πλαίσιο και τους στόχους της νέας Κοινής Αγροτικής και Αλιευτικής Πολιτικής (ΚΑΠ και ΚΑλΠ) για τα επόμενα χρόνια.

Διαβούλευση, η οποία συνέπεσε με την παγκόσμια κρίση της πανδημίας και αποτελεί εξαιρετική ευκαιρία για μια ολιστική επαναπροσέγγιση του αγροτικού ζητήματος και ολική επανεκκίνηση της παραγωγικής διαδικασίας στη χώρα μας, σε νέες βάσεις περισσότερο βιώσιμες και ανταγωνιστικές.

Γνωρίζουμε τις παθογένειες, τα προβλήματα, αλλά και τις προκλήσεις, διαθέτουμε την τεχνογνωσία και την εμπειρία, συνεπώς μπορούμε συλλογικά, μεθοδικά και οργανωμένα να σχεδιάσουμε από κοινού το Εθνικό Στρατηγικό μας Σχέδιο για τη νέα ΚΑΠ και ΚΑλΠ, ένα νέο παραγωγικό συμβόλαιο, που θα θέτει συγκεκριμένους στόχους πολιτικής, που θα ενσωματώνει τα διδάγματα της κρίσης και θα απαντά αξιόπιστα στις προκλήσεις του μέλλοντος.

Ο πρωτογενής τομέας την επόμενη ημέρα

Οι τομείς της Γεωργίας, της Κτηνοτροφίας και της Αλιείας μπορούν να αποτελέσουν ισχυρούς πυλώνες ανάπτυξης την επόμενη μέρα, η οποία αναμένεται δύσκολη, γι’ αυτό και επιβάλλεται να επενδύσουμε σε αυτούς με κάθε μέσο και τρόπο, καθώς είναι σε θέση να στηρίξουν την παραγωγική μας ανασυγκρότηση και να παράξουν πλούτο για τη χώρα, να μειώσουν την εξάρτησή της από άλλους τομείς σε περιόδους οικονομικής ύφεσης, όπως τον τουρισμό, τις κατασκευές και τις υπηρεσίες, και να αποτελέσουν εναλλακτική πηγή εθνικού εισοδήματος και απασχόλησης.

Στην κατεύθυνση αυτή, καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια, τόσο με βραχυπρόθεσμες ενέργειες και πρωτοβουλίες, όπως αυτές που αναλάβαμε και εφαρμόζουμε σε συνεννόηση με συναρμόδια υπουργεία και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας, όσο και με μακροπρόθεσμο προγραμματισμό, προκειμένου να συνδιαμορφώσουμε σε συνεργασία με όλους τους παραγωγικούς φορείς μια νέα πρόταση για το αύριο του πρωτογενούς μας τομέα.