Ενα αρκετά δελεαστικό «πακέτο» φορολογικών κινήτρων, χρηματοδοτικών εργαλείων και ποικίλων άλλων διευκολύνσεων για αγρότες και επιχειρήσεις κινητοποιεί η κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας, σε μια προσπάθεια να αναβαθμίσει τον ρόλο του αγροδιατροφικού τομέα στο οικονομικό οικοδόμημα της χώρας.
Πρόσφατη μελέτη του Γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της ελληνικής πρεσβείας στα Σκόπια για την τοπική αγορά γαλακτοκομικών, πέρα από μια ενδελεχή ανάλυση του εν λόγω κλάδου, παρέχει και το περίγραμμα του μακρόπνοου σχεδίου αγροτικής ανάπτυξης των γειτόνων.
Το τελευταίο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς περιλαμβάνει μέτρα τα οποία σε αρκετές περιπτώσεις θα ζήλευαν ακόμα και οι Έλληνες αγρότες, όπως η απαλλαγή από την καταβολή φόρου για όσους έχουν ως κύρια δραστηριότητα τη γεωργία, η επιδότηση του πετρελαίου για αγροτικά μηχανήματα, ακόμα και η εξαίρεση από την καταβολή μισθωμάτων για νέους παραγωγούς κάτω των 35 ετών. Προβλέπονται επίσης και μεταρρυθμίσεις για την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς τροφίμων και της εφοδιαστικής αλυσίδας εν γένει, όπως η υποχρεωτική εξόφληση εντός 90 ημερών στις συναλλαγές που αφορούν αγροτικά προϊόντα (σ.σ. το αντίστοιχο ελληνικό νομοθέτημα παραμένει ουσιαστικά… εν υπνώσει).
Στήριξη με 160 εκατ. ευρώ ετησίως
Στόχος του σχεδίου, όπως σημειώνεται στο έγγραφο, είναι «να ενισχύσει την δυναμικότητα του τομέα, καθιστώντας τα εγχώρια προϊόντα πιο ανταγωνιστικά σε σχέση με τα εισαγόμενα». Συνδυάζεται, δε, με την κυβερνητική δέσμευση για στήριξη του πρωτογενούς τομέα με κονδύλια 160 εκατ. ευρώ ετησίως. Πιο αναλυτικά, οι πρωτοβουλίες που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση της χώρας περιλαμβάνουν:
✱ Απαλλαγή από την καταβολή φόρου για πολίτες των οποίων η κύρια δραστηριότητα είναι η γεωργία και είναι επιλέξιμη για κατ’ αποκοπή φορολογία.
✱ Επιδοτούμενο πετρέλαιο για γεωργικά μηχανήματα.
✱ Δυνατότητα αυξημένης χρηματοδοτικής στήριξης σε αγρότες ηλικίας κάτω των 35 ετών, μέχρι πέντε έτη από την έναρξη της γεωργικής δραστηριότητας. Επιπλέον, οι νέοι αγρότες ηλικίας κάτω των 35 ετών θα απαλλάσσονται από τη μίσθωση κρατικής γης για τα τρία πρώτα έτη, ενώ η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί και για χρηματοδοτική στήριξη όσον αφορά τους τόκους δανείων από εμπορικές τράπεζες για επενδύσεις στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης.
✱ Ο ηλικιωμένος γεωργικός πληθυσμός, με πείρα 15 ετών και ηλικίας άνω των 64 ετών, θα μπορεί να χρησιμοποιεί παροχές συνταξιοδότησης.
✱ Θέσπιση συστήματος/υποχρέωσης πληρωμής των αγορασθέντων γεωργικών προϊόντων το αργότερο 90 ημέρες μετά την αγορά τους. Ο σχετικός νόμος προβλέπεται να εισαγάγει υποχρεώσεις τραπεζικών εγγυήσεων για την προγραμματισμένη αγορά γεωργικών προϊόντων.
✱ Επιτάχυνση και απλούστευση διαδικασιών χορήγησης επιδοτήσεων και ευκολότερη πρόσβαση στα κονδύλια της ΕΕ για την ανάπτυξη της υπαίθρου.
✱ Δημιουργία ταμείου παρέμβασης για τον γεωργικό τομέα και τον τομέα των τροφίμων για τη σταθεροποίηση του εισοδήματος των γεωργών τόσο ως προληπτικό μέτρο, όσο και για τη χορήγηση αποζημιώσεων μετά από σημαντικές απώλειες.
Αυξημένες κατά 20% ενισχύσεις σε κτηνοτρόφουςΕιδικά για τον γαλακτοκομικό και τον ευρύτερο κτηνοτροφικό κλάδο, η κυβέρνηση σκοπεύει: ✱ Να ενθαρρύνει «την κατανομή των κρατικών γεωργικών εκτάσεων σε πραγματικούς γαλακτοπαραγωγούς», ενώ προσανατολίζεται και στην αύξηση κατά 20% των βασικών επιδοτήσεων «για εγγεγραμμένους γαλακτοπαραγωγούς, προκειμένου να τονωθεί η ανάπτυξη και η επαγγελματικοποίηση της κτηνοτροφίας ως βασικής δραστηριότητας». ✱ Να προχωρήσει σε μείωση του ΦΠΑ στην κτηνιατρική, σε καταχώρηση των κτηνιατρικών φαρμάκων που προέρχονται από την ΕΕ και στη χορήγηση επιδοτήσεων για την εισαγωγή νέων διαπιστευμένων μεθόδων και εργαστηρίων που ασχολούνται με τον έλεγχο της ασφάλειας των τροφίμων. Τέλος, ο σχεδιασμός προβλέπει και πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη της μεταποιητικής βιομηχανίας αλλά και σύγχρονων υποδομών logistics, όπως: ✱ Ενθάρρυνση της κατασκευής σύγχρονων εγκαταστάσεων αποθήκευσης και κέντρων αγορών και διανομής σε περιοχές παραγωγής συγκεκριμένων προϊόντων, με δυναμικότητα άνω των 5.000 τόνων. ✱ Συγχρηματοδότηση της κατασκευής και της ανακατασκευής παραγωγικών εγκαταστάσεων, της προμήθειας εξοπλισμού ενώ, στο ίδιο πλαίσιο, η κυβέρνηση σχεδιάζει να εκχωρήσει αστική κρατική γη. Η κυβέρνηση της γειτονικής χώρας έχει ξεχωρίσει τη γεωργία «ως έναν από τους σημαντικότερους τομείς για την ανάπτυξη της οικονομίας» ενώ, ως αποτέλεσμα της χρηματοδοτικής στήριξης που έχει παράσχει τα τελευταία χρόνια, ο αριθμός των οικογενειακών εκμεταλλεύσεων το 2017 αυξήθηκε κατά 10.000 σε σύγκριση με το 2016, φτάνοντας τις 160.000. Ο δε συνολικός προϋπολογισμός για τη γεωργία (συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδοτικής στήριξης της αγροτικής ανάπτυξης και των επιδοτήσεων προς τους γεωργούς) αυξήθηκε από 49,3 εκατ. δολάρια ΗΠΑ το 2007 σε 214,8 εκατ. δολάρια το 2018, αντιστοιχώντας σε περίπου 4,51% του εθνικού προϋπολογισμού. |
Μικρό, αλλά υπαρκτό περιθώριο διείσδυσης για φέτα και γραβιέρα
Ο κατακερματισμός παραμένει βασικό χαρακτηριστικό του κτηνοτροφικού κλάδου της Β. Μακεδονίας έστω κι αν τα τελευταία χρόνια, όπως σημειώνεται στην έκθεση, παρατηρείται μείωση του αριθμού των γαλακτοπαραγωγών με παράλληλη αύξηση των μεγάλων εκμεταλλεύσεων με αγελάδες υψηλής παραγωγικότητας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κρατικής Στατιστικής Υπηρεσίας, το 2018 η παραγωγή αγελαδινού γάλακτος ανήλθε σε 404.230 χιλιάδες λίτρα, σημειώνοντας αύξηση 2,6%, σε σύγκριση με το 2017 ενώ κατά 3,4% αυξήθηκε η παραγωγή πρόβειου. Πιο εντυπωσιακή ωστόσο και αξιοσημείωτη ήταν η αύξηση 18,7% στην παραγωγή κατσικίσιου.
Από τις ελληνικές εταιρείες, αυτή που έχει την ισχυρότερη παρουσία στα ράφια των μεγάλων αλυσίδων λιανικής είναι η Όλυμπος. Με δεδομένη την έλλειψη σύγχρονου εξοπλισμού και επενδύσεων σε μεταποιητικές εγκαταστάσεις, το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων εκτιμά ότι υπάρχει ακόμα «ανοικτό» πεδίο για διείσδυση ελληνικών γαλακτοκομικών στην αγορά της Βόρειας Μακεδονίας, ιδίως στον τομέα των τυροκομικών.
Ειδικότερα, εκτιμάται ότι ιδιαίτερα κίτρινα τυριά (όπως η γραβιέρα Κρήτης) και η φέτα θα μπορούσαν να αυξήσουν τα μερίδιά τους, αν και η τελική τιμή εξακολουθεί να είναι παράγοντας καθοριστικής σημασίας για τους ντόπιους καταναλωτές. Συγκεκριμένα, στον κλάδο των τυροκομικών προϊόντων, τα ελληνικά ιδιαίτερα κίτρινα τυριά (π.χ. γραβιέρα Κρήτης) και η φέτα θα μπορούσαν να αυξήσουν το μερίδιό τους στην αγορά της Βορείου Μακεδονίας, αν και η τελική τιμή στον καταναλωτή εξακολουθεί να είναι καθοριστικής σημασίας.
Με την προσδοκώμενη ανάπτυξη της οικονομίας και, συνεπώς, του βιοτικού επιπέδου, υπάρχει η προσδοκία ότι το ενδιαφέρον των καταναλωτών θα μετατοπιστεί από τα ανώνυμα χαμηλού κόστους προϊόντα στην αναζήτηση συγκεκριμένων ποιοτικών εμπορικών σημάτων (brand recognition).
Παραγωγή Γάλακτος στη Βόρεια Μακεδονία
2014-2018, σε χιλιάδες λίτρα
