EU CAP Network: Σε «ζωντανά εργαστήρια» καινοτομίας μετατρέπονται οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις

Την ανάγκη να αξιοποιηθεί στο έπακρο η δυναμική των επιδεικτικών αγροκτημάτων ανέδειξε το Ευρωπαϊκό Δίκτυο της ΚΑΠ μέσω της διοργάνωσης του σεμιναρίου «On-farm demonstrations for peer-to-peer learning & innovation». Το σεμινάριο ήθελε να δώσει το μήνυμα ότι η γεωργία του μέλλοντος βρίσκεται στα ίδια τα αγροκτήματα. Εκεί όπου οι γεωργοί γίνονται πρωταγωνιστές της καινοτομίας μέσα από την ανταλλαγή γνώσης και την εμπειρική μάθηση.

Αυτόν τον ρόλο έρχεται να αναδείξει η πρόσφατη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την ενίσχυση των επιδείξεων εντός της εκμετάλλευσης. Οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις, δηλαδή, ως τόπος πρακτικής εφαρμογής και δοκιμής καινοτομιών έχουν τη δυνατότητα να μετατραπούν σε πεδίο εκπαίδευσης, δικτύωσης και συνδημιουργίας λύσεων.

Επιτόπιες επιδείξεις: Από τη θεωρία στην πράξη

Οι επιδείξεις εντός της εκμετάλλευσης αποτελούν δοκιμασμένη πρακτική ανταλλαγής τεχνογνωσίας. Είτε πρόκειται για εφαρμογή τεχνολογιών ευφυούς γεωργίας, είτε για μεθόδους φιλικές προς το περιβάλλον, η παρουσίαση λύσεων στο ίδιο το χωράφι διευκολύνει την κατανόηση, τη συζήτηση και την κριτική αξιολόγηση από τους ίδιους τους γεωργούς. Η σημασία αυτών των δράσεων ενισχύεται ακόμη περισσότερο όταν πραγματοποιούνται σε συνεργασία με επιχειρησιακές ομάδες του EIP-AGRI και έργα του Horizon Europe, γεωργικές σχολές και ερευνητικά κέντρα. Σε αυτό το πλαίσιο, τα επιδεικτικά αγροκτήματα λειτουργούν ως «ζωντανά εργαστήρια», δηλαδή ως χώροι πειραματισμού, εκπαίδευσης και εμπνευσμένης συνεργασίας.

Αναγκαίες η δικτύωση και η συστημική ένταξη

Ένα από τα βασικά συμπεράσματα του σεμιναρίου ήταν η ανάγκη για καλύτερη ορατότητα και δικτύωση των επιδεικτικών αγροκτημάτων, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Παράλληλα, επισημάνθηκε ότι η ένταξη αυτών των δραστηριοτήτων στις εθνικές δομές του Γεωργικού Συστήματος Γνώσεων και Καινοτομίας (AKIS) παραμένει σε μεγάλο βαθμό αποσπασματική.

Η συστηματική υποστήριξη μέσω των Στρατηγικών Σχεδίων της ΚΑΠ, αλλά και η σύνδεση με υφιστάμενες πρωτοβουλίες και έργα, θα μπορούσε να ενισχύσει τη βιωσιμότητα και την εμβέλεια των επιδεικτικών δράσεων. Το σεμινάριο έθεσε επί τάπητος τις προκλήσεις που σχετίζονται με τη δημιουργία, τη λειτουργία, τη διαχείριση και τη χρηματοδότηση τέτοιων αγροκτημάτων, καλώντας τους εμπλεκόμενους φορείς να αναλάβουν πιο ενεργό ρόλο.

Από τις καλές πρακτικές στην ευρύτερη εφαρμογή

Κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου παρουσιάστηκαν εμπνευσμένες πρακτικές που καταδεικνύουν πώς η σωστή οργάνωση, η συμμετοχική διευκόλυνση και η δικτύωση μπορούν να μετατρέψουν μία επίδειξη σε καταλύτη αλλαγής. Ειδικά παραδείγματα από αγροκτήματα-φάρους (lighthouse farms), θεματικά δίκτυα ή ακόμη και εκπαιδευτικά ιδρύματα επιβεβαιώνουν ότι όταν ο γεωργός βλέπει, δοκιμάζει και συζητά είναι πιο πιθανό να υιοθετήσει νέες λύσεις.

Ωστόσο, όπως σημείωσε η μελέτη για τις επιδόσεις των Λειτουργικών Ομάδων του EIP-AGRI, το πλήθος των επιδεικτικών αγροκτημάτων εξακολουθεί να είναι περιορισμένο. Το κενό αυτό απειλεί την ευρύτερη υιοθέτηση της καινοτομίας από τους γεωργούς, περιορίζοντας την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων των ευρωπαϊκών έργων.

Μια ευκαιρία για επανεκκίνηση

Ο στρατηγικός διάλογος για το μέλλον της ευρωπαϊκής γεωργίας τονίζει την ανάγκη για ενίσχυση των κόμβων καινοτομίας – εκεί όπου η θεωρία συναντά την πράξη. Τα επιδεικτικά αγροκτήματα μπορούν να αποτελέσουν τέτοιους κόμβους, με τον κατάλληλο σχεδιασμό, στήριξη και διασύνδεση.

Το μήνυμα του σεμιναρίου ήταν σαφές: Για να μετασχηματιστεί η ευρωπαϊκή γεωργία, χρειάζονται τόποι όπου οι λύσεις δεν παρουσιάζονται απλώς, αλλά βιώνονται. Και αυτοί οι τόποι είναι τα ίδια τα αγροκτήματα.