Ευρωεκλογές 2019: Δημήτρης Μελάς και Πέτρος Κόκκαλης μιλούν για την νέα ΚΑΠ

«Πρώτες σκέψεις για την κατάρτιση του στρατηγικού σχεδίου της επόμενης ΚΑΠ στην Ελλάδα»

του Δημήτρη Μελά, υποψήφιου ευρωβουλευτή με την ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την επόμενη περίοδο της ΚΑΠ παρουσιάζεται ως μεγάλη ευκαιρία για την εφαρμογή μιας στρατηγικής που θα θέτει τις βάσεις για μια υγιή, βιώσιμη και αειφορική ανάπτυξη του αγροτικού τομέα της χώρας μας, αλλά ταυτόχρονα παρουσιάζει και κινδύνους για την Ελλάδα.

Οι κίνδυνοι που μπορώ να επισημάνω είναι κυρίως διαπραγματευτικοί, καθώς με τις νέες ρυθμίσεις διακυβεύεται η επαρκής χρηματοδότηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, αφενός διότι υπάρχει το ρίσκο μειωμένης χρηματοδότησης της Ελλάδας και αφετέρου διότι ελλοχεύει ο κίνδυνος της επανεθνικοποίησης της ΚΑΠ στο απώτερο μέλλον.

Θέτω τους κινδύνους αυτούς σε διαπραγματευτικό επίπεδο, καθώς μόνο στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης μπορούμε να αποφύγουμε τα δυσάρεστα για τη χώρα μας. Ελπίζοντας ότι η τελική έκβαση θα είναι ευχάριστη για τη χώρα μας, περνάω στην ουσία του θέματος.

ΚΑΠ και κυκλική οικονομία

Πριν αναφερθώ εκτενώς στα πεδία της κυκλικής οικονομίας και του περιβάλλοντος, τα οποία αποτελούν στρατηγικές προτεραιότητες της επομένης περιόδου, θα κάνω μερικές παρατηρήσεις για το σύνολο του σχεδιασμού της ΚΑΠ, υπό το πλαίσιο της οποίας άλλωστε καλούμαστε να εφαρμόσουμε πρωτοβουλίες για την κυκλική οικονομία.

Ξεκινώντας από τα βασικά, πρέπει να αναφέρω ότι η συμπληρωματικότητα των δύο πυλώνων δεν είναι πλέον ευχή αλλά υποχρέωση, αφού καταγράφεται στο ίδιο το Κανονιστικό Πλαίσιο. Και αυτό έχει σημασία, διότι πλέον συζητάμε για έναν συνολικό σχεδιασμό και όχι για διακριτές παρεμβάσεις.

Επισημαίνω στο σημείο αυτό ότι η εφαρμογή του Συστήματος Γεωργικών Συμβουλών, που αποτελεί μεγάλη παράλειψη της χώρας μας την τρέχουσα περίοδο, καταγράφεται πλέον στα πρώτα άρθρα του κανονισμού, πριν αρχίσει η διάκριση των παρεμβάσεων που αφορούν τους δύο πυλώνες της ΚΑΠ. Θεωρώ, λοιπόν, αυτονόητο ότι οι γεωργικές συμβουλές θα λειτουργήσουν πριν από την εφαρμογή της επόμενης ΚΑΠ. Αναφορικά με τη Βασική Ενίσχυση, θέλω να επισημάνω ότι δεν είναι δυνατόν χωρίς στοιχεία, ανάλυση και τεκμηρίωση, οποιοσδήποτε από μας να παίρνει θέση για το τι πρέπει να γίνει. Φαίνεται ότι η περιφερειοποίηση με αγρονομικά κριτήρια, που εφαρμόστηκε το 2014, είναι σωστή και βιώσιμη.

Συνεπώς, πρέπει το ταχύτερο δυνατό να παρουσιαστούν αναλύσεις από το υπουργείο, ώστε να μπορούμε όλοι μας να δούμε με ποιον τρόπο θα στηρίξουμε τα ευαίσθητα τμήματα του πληθυσμού της υπαίθρου μέσω της βασικής ενίσχυσης, επιτελώντας άλλωστε τον στόχο για τον οποίο δίνεται αυτή.

Είναι, όμως, ευχάριστο το γεγονός ότι στην επόμενη περίοδο έχουμε περισσότερα εργαλεία. Η πιο ευέλικτη αναδιανεμητική ενίσχυση και η μείωση των ενισχύσεων για τις μεγάλες εκμεταλλεύσεις μάς επιτρέπουν την καλύτερη δυνατή στόχευση της Βασικής Ενίσχυσης. Η μεγαλύτερη ελευθερία αποφάσεων στις συνδεδεμένες ενισχύσεις, μέσω των οποίων μπορούν να στηριχθούν συγκεκριμένα αλλά σημαντικά προϊόντα και τομείς, όλα αυτά καθιστούν το νέο Πλαίσιο μία ευκαιρία για αποτελεσματική στήριξη των αγροτών που τη χρειάζονται περισσότερο.

Νέοι αγρότες και περιβάλλον

Για τους νέους αγρότες, οι αναφερόμενες ρυθμίσεις είναι επίσης ευνοϊκότερες και αν σχεδιάσουμε σοβαρά μέτρα που να στηρίζονται στην αφοσίωση και στην αποφασιστικότητα των νέων, κυρίως μέσω της εκπαίδευσης, αλλά και της παροχής ενισχυμένης χρηματοδότησης, μπορούμε να φέρουμε την ηλικιακή ανανέωση που τόσο πολύ επιθυμούμε.

Περνάω τώρα στο βασικότερο μέρος της παρέμβασής μου, που έχει να κάνει με τα θέματα περιβάλλοντος. Τι παρουσιάζει, λοιπόν, ο νέος κανονισμός;

• Μια ενισχυμένη πολλαπλή συμμόρφωση, με την ονομασία «αιρεσιμότητα», που καλύπτει και κάποια από τα θέματα που παλιά καλύπτονταν από το πρασίνισμα.
• Όπως ίσως ξέρετε, το νέο πρασίνισμα θα αφορά όλους τους αγρότες χωρίς εξαιρέσεις. Τα χρήματα που θα διατεθούν για το πρασίνισμα θα λαμβάνονται από τους γεωργούς εφόσον αυτοί εφαρμόζουν κάποια ή κάποιες από τις δράσεις που θα υπάρχουν διαθέσιμες για αυτούς. Το νέο πρασίνισμα θα είναι πλέον υποχρεωτικό για όλους, αλλά με προϋπολογισμό και μέτρα που θα καθορίζονται από το κράτος-μέλος.
• Τα αγροπεριβαλλοντικά προγράμματα του Δεύτερου Πυλώνα, που πλέον μπορούν να είναι πολύ φιλόδοξα.

Κατά τη γνώμη μου, η προαναφερθείσα διάρθρωση καθιστά σχεδόν αυτονόητη την παρακάτω διάρθρωση των μέτρων:

• Τα μέτρα του νέου πρασινίσματος θα πρέπει να είναι μικρά, ευέλικτα και κατά προτίμηση ετήσια. Το σχέδιο πρέπει να παρέχει μια βεντάλια δράσεων εθνικής ή τοπικής εμβέλειας. Ο κάθε γεωργός θα μπορεί να επιλέξει ποια είναι αυτά που ταιριάζουν στην εκμετάλλευσή του. Θα πρέπει επίσης να έχει τη δυνατότητα να εφαρμόζει πάνω από μία τέτοια δράση και η πληρωμή να είναι προσθετική για την κάθε δράση. Με αυτόν τον τρόπο, οι περιβαλλοντικά ενεργοί αγρότες, οι οποίοι έχουν διάθεση να κάνουν πράγματα, θα βρίσκουν και τον λόγο να τα κάνουν. Και αν μία δράση δεν αποδίδει όπως θα ήθελαν, θα έχουν τη δυνατότητα την επόμενη χρονιά να εφαρμόσουν διαφορετικές δράσεις. Με τον τρόπο αυτόν, απελευθερώνονται οι δεσμοί των αγροπεριβαλλοντικών μέτρων από τον δευτερογενή χαρακτήρα της εισοδηματικής στήριξης.

Έτσι, θα μπορέσουμε να εφαρμόσουμε αγροπεριβαλλοντικά μέτρα με μεγαλύτερη φιλοδοξία, πιο συνδυαστικά και ολοκληρωμένα, για μεγαλύτερη διάρκεια. Σε αυτό το πλαίσιο, βλέπω εκτός από τα παραδοσιακά μέτρα να εφαρμόζονται και νέα καινοτόμα μέτρα:

• Κυκλικής οικονομίας.
• Ανακύκλωσης αποβλήτων και υποπροϊόντων.
• Παραγωγής ενέργειας.
• Περιβαλλοντικής εξυγίανσης.
• Επανένταξης εκτάσεων που έχουν καταστεί μη παραγωγικές.
• Και άλλα που θα προταθούν και θα περιγραφούν στο στρατηγικό σχέδιο.

Θα ήθελα, επίσης, να τονίσω τη σημασία του τοπικού και περιφερειακού σχεδιασμού για την επόμενη περίοδο. Πολύ σημαντική κρίνεται η απαίτηση του άρθρου 94, δηλαδή ότι τα κράτη πρέπει να εμπλέξουν τους τοπικούς και περιφερειακούς εταίρους στον σχεδιασμό των μέτρων της πολιτικής για την επόμενη περίοδο. Σύμφωνα με την απαίτηση αυτή, το κεντρικό κράτος θα πρέπει να έχει οργανωμένη εταιρική σχέση με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές. Η εταιρική σχέση περιλαμβάνει τουλάχιστον τους ακόλουθους εταίρους:

α) Αρμόδιες δημόσιες αρχές.

β) Οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους.

γ) Αρμόδια όργανα που εκπροσωπούν την κοινωνία των πολιτών και αρμόδια όργανα υπεύθυνα για την προώθηση της κοινωνικής ένταξης, των θεμελιωδών δικαιωμάτων, της ισότητας των φύλων και της καταπολέμησης των διακρίσεων.

Ακόμα μία σημαντική πτυχή του νέου κανονισμού είναι η υποχρέωση παρακολούθησης της εφαρμογής του Πρώτου και του Δεύτερου Πυλώνα, αλλά και η αξιολόγηση αυτών των αποτελεσμάτων τόσο εσωτερικά στο κράτος-μέλος όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Θεωρώ ότι ο σχεδιασμός της πρωτοβουλίας Leader πρέπει να ξεκινήσει από την πρώτη κιόλας μέρα και να αποτελέσει οδηγό για τον στρατηγικό σχεδιασμό της αγροτικής ανάπτυξης.

Ξεκινώντας από το Leader

Πώς ερμηνεύω το πλαίσιο αυτό και ποια είναι η προσωπική μου γνώμη σε αυτό το χρονικό σημείο και χωρίς να διαθέτουμε τεχνικές μελέτες για την υποστήριξη των αποφάσεων που πρέπει να λάβουμε;

Θεωρώ ότι ο σχεδιασμός της πρωτοβουλίας Leader πρέπει να ξεκινήσει από την πρώτη κιόλας μέρα και να αποτελέσει οδηγό για τον στρατηγικό σχεδιασμό της αγροτικής ανάπτυξης. Η πρωτοβουλία αυτή ακόμα δεν έχει δουλέψει στο τρέχον πρόγραμμα, με πλήρη και αποκλειστική ευθύνη του ΥΠΑΑΤ, αλλά από τις επαφές που έχω με τις περιφέρειες που έχουν σχεδιάσει ήδη τα προγράμματά τους, βλέπω ότι υπάρχουν πολύ σοβαρές προτάσεις και υπάρχει έλλειμμα χρηματοδότησης στο πλαίσιο του προγράμματος.

Για αυτόν τον λόγο, εκτιμώ ότι αν ξεκινήσουμε πρώτα από τον σχεδιασμό του Leader, θα είμαστε σε πλεονεκτικότερη θέση, καθώς ό,τι περισσεύει από αυτό, θα μπορούμε να το καλύψουμε από το γενικό ΠΑΑ και μέσα από αυτή την παρέμβαση θα ξέρουμε ποιες είναι οι τοπικές και περιφερειακές ανάγκες. Όπως ξέρετε, οι ανάγκες που καταγράφονται στα προγράμματα Leader μετά από διαβούλευση είναι στην ουσία ώριμες επενδυτικές προτάσεις, σχεδόν έτοιμες για υλοποίηση.

Αυτός ο σχεδιασμός του Leader θα αποτελέσει και τη βάση για το χτίσιμο της εταιρικής σχέσης που απαιτείται και από τον κανονισμό, μεταξύ του κεντρικού προγράμματος, των τοπικών και περιφερειακών αρχών και της κοινωνίας της υπαίθρου. Οι τοπικές παρεμβάσεις μπορούν να γίνουν στα αγροπεριβαλλοντικά μέτρα και στο νέο πρασίνισμα.

Πρασίνισμα και άλλα μέτρα

Για το πρασίνισμα, λοιπόν, είναι δυνατό να υπάρχουν δράσεις που θα προταθούν από τις περιφέρειες και τις περιφερειακές ενότητες και οι οποίες θα ταιριάζουν στις συγκεκριμένες τοπικές συνθήκες. Τέτοιες δράσεις θέλουμε να προτείνουν οι περιφέρειες και να ενταχθούν πλήρως στον νέο σχεδιασμό. Το ίδιο θα συμβεί και για τα αγροπεριβαλλοντικά μέτρα, με τη διαφορά ότι αυτά θα έχουν πιο μακροχρόνιες δεσμεύσεις και ίσως περισσότερες απαιτήσεις, αλλά και υψηλότερη ενίσχυση. Όμως, και πάλι θέλουμε να ενισχύσουμε τον τοπικό σχεδιασμό και να καταγράψουμε προτάσεις για τοπικά ή περιφερειακά μέτρα.

Το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο αποτελεί την πιο καίρια και φιλόδοξη προτεραιότητά μας για τη νέα περίοδο. Απαιτεί ωριμότητα, συνέργεια στον μέγιστο βαθμό, οργανωτική ετοιμότητα και ταχύτητα, αλλά και τη μοναδική ευκαιρία να δρομολογήσουμε μια πραγματική ανασυγκρότηση της ελληνικής γεωργίας και να αξιοποιήσουμε με τον πιο επωφελή τρόπο τους ευρωπαϊκούς πόρους. Είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε αυτή την πρόκληση;