Πακέτο δράσεων που πρέπει να περιλαμβάνει και νομοθετικές ρυθμίσεις για να αρθούν οι φραγμοί στην πρόσβαση των νέων αγροτών στη γη προτείνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε Κομισιόν και κράτη-μέλη. Με 447 ψήφους υπέρ, 14 κατά και 7 αποχές, η Ολομέλεια ενέκρινε στις 19 Οκτωβρίου ψήφισμα σχετικά με την «ανανέωση των γενεών στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις της ΕΕ του μέλλοντος».
Στο ψήφισμά τους οι ευρωβουλευτές προειδοποιούν ότι το δημογραφικό πρόβλημα είναι πιο έντονο στην ύπαιθρο και δη στον αγροτικό πληθυσμό, και ζητούν την εφαρμογή πολιτικών που θα εξασφαλίσουν ένα δίκαιο εισόδημα και αξιοπρεπής ποιότητα ζωής στους Ευρωπαίους παραγωγούς και τις οικογένειές τους.
Εισηγήτρια του κειμένου ήταν η ευρωβουλευτής από την Πορτογαλία Isabel Carvalhais, μέλος της ομάδας της Προοδευτικής Συμμαχίας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Η πρόσβαση στη γη αποτελεί αναμφισβήτητα ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για τους νέους γεωργούς, ιδίως για εκείνους που εισέρχονται στη δραστηριότητα εκτός οικογενειακού πλαισίου. Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση, η γη είναι πεπερασμένος πόρος και η πρόσβαση σε αυτήν εξαρτάται από την περιορισμένη διαθεσιμότητά της προς πώληση ή μίσθωση, λόγω διάφορων παραγόντων, αλλά και λόγω της αύξησης των τιμών, εξ ου και η ανάγκη για περισσότερες και καλύτερες ρυθμίσεις.
Η εισηγήτρια επισήμανε ότι το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει αναγνωρίσει «την ιδιαιτερότητα της γεωργικής γης» και μολονότι αναγνωρίζει τις εθνικές αρμοδιότητες σε αυτόν τον τομέα, θεωρεί ότι θα ήταν επωφελές να υπάρχει πιο εναρμονισμένη προσέγγιση σε ολόκληρη την ΕΕ. Επιπλέον, θεωρεί ότι ένα ενωσιακό παρατηρητήριο για τη γη, καθώς και η ευρύτερη και βελτιωμένη ενημέρωση του κοινού από τα κράτη-μέλη για τις αγορές γης, θα βελτιώσει τη διαφάνεια και θα προωθήσει μια καλύτερη κατανομή της γης. Με το ψήφισμά του το Ευρωκοινοβούλιο μεταξύ άλλων:
Καλεί την Κομισιόν:
✱ Να αξιολογήσει, σε συνεργασία με τα κράτη-μέλη και τις περιφέρειές τους, τη δυνατότητα ανάληψης δράσης σε επίπεδο ΕΕ, για τη βελτίωση της λειτουργίας των εθνικών αγορών γεωργικής γης, την ενίσχυση της πρόσβασης των νέων γεωργών στη γη και τη συμβολή στην αντιμετώπιση ζητημάτων συγκέντρωσης γης και αρπαγής γαιών.
✱ Να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα των κανονισμών για την αγορά γεωργικής γης στα κράτη-μέλη όσον αφορά τη διευκόλυνση της εισόδου των νέων γεωργών στον τομέα, το δυναμικό των εν λόγω κανονισμών και τον αντίκτυπό τους στην ανταγωνιστικότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων.
✱ Να ιδρύσει ένα παρατηρητήριο της ΕΕ για τη γεωργική γη, στο πλαίσιο του Παρατηρητηρίου της Υπαίθρου, και, αξιοποιώντας με τον βέλτιστο τρόπο όλα τα διαθέσιμα εργαλεία συλλογής δεδομένων, ιδίως από τα κράτη-μέλη, να παρακολουθεί και να ανταλλάσσει δεδομένα, ιδίως για τις τάσεις και τις τιμές πώλησης και μίσθωσης γης, τα καθεστώτα μίσθωσης, τη συγκέντρωση γης, καθώς και τις αλλαγές στη χρήση της γεωργικής γης και την εγκατάλειψη γης.
Καλεί τα κράτη-μέλη:
✱ Να ρυθμίσουν τις αγορές και τη χρήση γεωργικής γης, προκειμένου να προωθήσουν την πρόσβαση των νέων γεωργών στη γη μέσω της αγοράς, της μίσθωσης ή άλλων μορφών πρόσβασης, χρησιμοποιώντας όλα τα διαθέσιμα και τοπικά κατάλληλα μέσα, όπως δικαιώματα προτίμησης υπέρ των νέων γεωργών, ελέγχους των τιμών πώλησης και ενοικίασης, εγγυήσεις μακροπρόθεσμης χρήσης, ανώτατα όρια αγοράς ή υποχρεώσεις για τη διατήρηση της γεωργικής δραστηριότητας.
✱ Να εγκρίνουν πολιτικές για την προώθηση συνθηκών μακροπρόθεσμης μίσθωσης γης, όπως φορολογικές απαλλαγές, παρέχοντας έτσι ασφάλεια μίσθωσης και χρόνο για επενδύσεις.
✱ Να διασφαλίσουν τη διαφάνεια της αγοράς αγροτικής γης, διατηρώντας παράλληλα επικαιροποιημένες δημόσιες πληροφορίες σχετικά με τις αγορές γης και τον χωροταξικό σχεδιασμό και την ιδιοκτησία γης, ενημερώνοντας για τις πωλήσεις γης και τις τιμές μίσθωσης και παρακολουθώντας τη μεταβίβαση και τη συγκέντρωση γης.
✱ Να αναπτύξουν και να στηρίξουν τράπεζες γης και να θεσπίσουν εθνικά σχέδια με στόχο τη διευκόλυνση των προγραμμάτων κινητικότητας της γης για την προώθηση της διαγενεακής μεταβίβασης γης και την ενίσχυση της πρόσβασης των ενεργών νέων γεωργών στη γη.
✱ Να προωθήσουν τις ενώσεις ή τους συνεταιρισμούς που συνεργάζονται με τους γεωργούς και αγοράζουν και μισθώνουν γη στους γεωργούς, δίνοντας προτεραιότητα στους νέους, και να καταρτίσουν κατάλογο των διαθέσιμων δημόσιων γεωργικών εκτάσεων.
✱ Να δημιουργήσουν ένα σύστημα στήριξης ώστε να βοηθούν τους νέους γεωργούς να αποκτήσουν γη, ιδίως μέσω χαμηλότερων επιτοκίων και συνδρομής με την πρώτη δόση του δανείου.
Ανανέωση γενεών στοχευμένα
Οι ευρωβουλευτές υπογραμμίζουν ότι η απόφαση για την είσοδο στον γεωργικό τομέα πρέπει να λαμβάνεται νωρίτερα από το στάδιο της μεταβίβασης της γεωργικής εκμετάλλευσης, στάδιο στο οποίο είναι προσανατολισμένα τα περισσότερα υφιστάμενα μέσα πολιτικής, γι’ αυτό και θεωρούν ότι οι δημόσιες πολιτικές θα πρέπει να αντιμετωπίζουν τις ανάγκες των γεωργών πριν από την εγκατάσταση.
Καλούν τα κράτη-μέλη να αναπτύξουν μακροπρόθεσμες στρατηγικές για την προώθηση της αλλαγής των γενεών και την αύξηση της ελκυστικότητας της γεωργικής εργασίας, συνδυάζοντας διάφορα μέτρα με συμπληρωματικό τρόπο, όπως χρηματοδοτική στήριξη, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης για την εγκατάσταση, ευρύτερες φορολογικές ελαφρύνσεις και κίνητρα, και κατάλληλες συντάξεις και κοινωνική προστασία.
Τα καλεί επίσης, στο πλαίσιο των συστημάτων συμβουλευτικών υπηρεσιών τους, να παρέχουν πρόσβαση σε έναν διαμεσολαβητή για τη διαδοχή στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, ο οποίος μπορεί να παρέχει καθοδήγηση κατά τη μεταβίβαση γεωργικών εκμεταλλεύσεων, ιδίως όσον αφορά τον διάλογο μεταξύ των γενεών, τα νομικά, φορολογικά και κτηματολογικά πλαίσια και τις δυνατότητες χρηματοδοτικής στήριξης, τη δημιουργία ενός σχεδίου εγκατάστασης με δυνατότητες διάγνωσης σχετικά με τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις και τη διασφάλιση της παρακολούθησης.
Επιπλέον, οι ευρωβουλευτές ενθαρρύνουν τα κράτη-μέλη να σχεδιάσουν μηχανισμούς για τη διευκόλυνση της μετάβασης στη συνταξιοδότηση, όπως συστήματα προσυνταξιοδότησης, και να στηρίξουν την αμοιβαία επωφελή μεταβίβαση γεωργικών εκμεταλλεύσεων σε νέους γεωργούς.
