Να προβούν το συντομότερο δυνατόν σε αίτηση ρύθμισης των οφειλών τους προτρέπει όσους αγρότες και συνεταιρισμούς αντιμετωπίζουν οικονομικό πρόβλημα και παράλληλα βαρύνονται από υψηλά χρέη ο Ειδικός Γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ), Φώτης Κουρμούσης.
Στη συνέντευξη που παραχώρησε στην «ΥΧ», με αφορμή την ενεργοποίηση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας του νέου Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών, ο κ. Κουρμούσης τονίζει ότι με την αίτηση ρύθμισης μπορούν να σταματήσουν τα μέτρα των πιστωτών εναντίον της περιουσίας τους και να ξεκινήσουν άμεσα μια διαδικασία διαπραγμάτευσης με τους πιστωτές.
Τονίζει, δε, ότι η χρονοτριβή δεν ωφελεί: «Όσο καθυστερούν, τόσο λιγότερες πιθανότητες εναλλακτικής λύσης θα έχουν, όπως τις ορίζει η ισχύουσα νομοθεσία», αναφέρει χαρακτηριστικά. Επιπλέον, διευκρινίζει ότι με τον νέο μηχανισμό μπορούν να ρυθμιστούν και τα «κόκκινα» δάνεια της πρώην ΑΤΕbank. Τέλος, εξηγεί ότι το «κατώφλι» των 10.000 ευρώ τέθηκε με το σκεπτικό ότι «οποιαδήποτε οφειλή κάτω από αυτό το ποσό, είναι προτιμότερο να διευθετηθεί απευθείας με τους πιστωτές των οφειλετών, δηλαδή με διμερή διαπραγμάτευση».
Περιγράψτε μας τις βασικές αρχές και τα κυριότερα σημεία της νέας ρύθμισης. Ποια είναι τα οφέλη που μπορεί να αποκομίσει από αυτήν ο οφειλέτης και ποιες υποχρεώσεις έχει; Ποιες οφειλές μπορεί να εντάξει σε αυτήν;
Ο νέος Νόμος 4738/2020 για τη ρύθμιση οφειλών και παροχή 2ης ευκαιρίας εναρμονίζεται με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 1023/2019. Το νέο θεσμικό πλαίσιο προβλέπει τη συνολική ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους των νοικοκυριών και επιχειρήσεων προς το Δημόσιο, τα Ασφαλιστικά Ταμεία, τις Τράπεζες, τους Διαχειριστές Δανείων και λοιπούς ιδιώτες.
Η ρύθμιση όλων των οφειλών επιφέρει τα ακόλουθα οφέλη για τους οφειλέτες:
✱ Αναστολή των διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης, όπως διαταγές πληρωμής, κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών, καθώς και δεσμεύσεις και πλειστηριασμοί στην κινητή και ακίνητη περιουσία του οφειλέτη, συμπεριλαμβανομένης της πρώτης κατοικίας, καθώς και της επαγγελματικής στέγης.
✱ Αποπληρωμή των οφειλών προς το Δημόσιο (ΑΑΔΕ, ΟΤΑ κ.λπ.) και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ/ΚΕΑΟ) σε χρονικό διάστημα έως 240 δόσεις, ενώ για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια προβλέπεται εξόφληση σε έως 420 δόσεις.
✱ Διαγραφή μέρους της οφειλής, υπό τις προϋποθέσεις και τα κριτήρια που καθορίζονται από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο.
✱ Στα ευάλωτα νοικοκυριά παρέχεται από το κράτος επιδότηση της δόσης των δανείων με υποθήκη/προσημείωση στην πρώτη κατοικία, ύψους έως 210 ευρώ μηνιαίως (ανάλογα με τη σύνθεση του νοικοκυριού) για πέντε έτη.
✱ Ειδικές δικλείδες ασφαλείας αποτρέπουν την κατάχρηση των ευεργετημάτων του νόμου, ώστε να μην ωφελούνται οι στρατηγικοί κακοπληρωτές, δηλαδή αυτοί που έχουν την ικανότητα να πληρώσουν, αλλά προσπαθούν να το καθυστερήσουν ή να το αποφύγουν. Όπως για παράδειγμα η άρση τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου για Ελλάδα και εξωτερικό, η διασταύρωση των στοιχείων από τις υφιστάμενες βάσεις δεδομένων, ο έλεγχος δολιότητας του οφειλέτη από τον δικαστή κ.λπ.
Η ρύθμιση των οφειλών μπορεί να γίνει με δύο εργαλεία:
Α. Νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις μπορούν να αξιοποιήσουν τον νέο εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών για να ρυθμίσουν τις οφειλές τους, προς τράπεζες, διαχειριστές δανείων, Δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία, μέσω μιας αίτησης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους του υπουργείου Οικονομικών (www.keyd.gov.gr).
Β. Μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις μπορούν να αξιοποιήσουν τη διαδικασία της εξυγίανσης, μέσω της οποίας ρυθμίζουν όλες τις οφειλές τους (Δημόσιο, τράπεζες, προμηθευτές κ.λπ.), ακολουθώντας πέντε βήματα:
1. Επιλογή εμπειρογνώμονα από τον οφειλέτη, μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας εξυγίανσης της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (www.keyd.gov.gr).
2. Εκπόνηση χρηματοοικονομικής έκθεσης και σχεδίου συμφωνίας αναδιάρθρωσης οφειλών από τον εμπειρογνώμονα, που τεκμηριώνουν τη βιωσιμότητα της επιχείρησης και περιέχουν ένα βιώσιμο πλάνο αποπληρωμής όλων των οφειλών.
3. Αξιολόγηση της έκθεσης εμπειρογνώμονα και ηλεκτρονική ψήφιση του σχεδίου συμφωνίας εξυγίανσης οφειλών από τους πιστωτές. Σε αυτό το στάδιο διενεργούνται και οι διαπραγματεύσεις μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών, με σκοπό την εύρεση μιας κοινά αποδεκτής λύσης ρύθμισης οφειλών, με την πλειοψηφία των πιστωτών.
4. Υποβολή αίτησης εξυγίανσης στο δικαστήριο και δημοσίευση περίληψης αίτησης στο ηλεκτρονικό μητρώο φερεγγυότητας. Σε αυτό το στάδιο παρέχεται προστασία του οφειλέτη από τα μέτρα των πιστωτών (δηλ. αναστέλλονται κατασχέσεις και πλειστηριασμοί).
5. Επικύρωση συμφωνίας εξυγίανσης οφειλών από τον δικαστή και δημοσίευση δικαστικής απόφασης στο ηλεκτρονικό μητρώο φερεγγυότητας από τον οφειλέτη. Μέσω της δικαστικής απόφασης επιβάλλεται η συμφωνία εξυγίανσης σε όλους τους πιστωτές (δηλ. ακόμη και σε αυτούς που δεν συμφώνησαν κατά την ανωτέρω ψηφοφορία).
Όλοι οι οφειλέτες έχουν ως υποχρέωση να είναι συνεπείς στις οικονομικές υποχρεώσεις τους, έπειτα από τη νέα ρύθμιση των οφειλών τους και συνεργάσιμοι με τους χρηματοπιστωτικούς φορείς και το Δημόσιο. Δηλαδή, να παρέχουν πρόσβαση σε όσα στοιχεία τους ζητηθούν, με σκοπό να τεκμηριώνεται η πραγματική οικονομική αδυναμία, που αποτελεί προϋπόθεση της μακροχρόνιας ρύθμισης.
Σε όλα τα ανωτέρω στάδια διαπραγμάτευσης μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών, ο νόμος προβλέπει ρητά τη δυνατότητα υποβοήθησης της διαδικασίας από πιστοποιημένο διαμεσολαβητή. Η διαμεσολάβηση αποτελεί διεθνώς την προτιμώμενη μέθοδο εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών, με σκοπό την εύρεση μιας κοινά αποδεκτής και βιώσιμης λύσης. Εφόσον μια επιχείρηση είναι μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους, τότε ο διαμεσολαβητής πρέπει να διαθέτει και εξειδίκευση σε χρηματοοικονομική διαμεσολάβηση.
Να τονίσουμε εδώ ότι νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που επιθυμούν να λάβουν περισσότερη ενημέρωση για τις δυνατότητες ρύθμισης των οφειλών τους μπορούν να απευθυνθούν στα 50 Κέντρα και Γραφεία Ενημέρωσης και Υποστήριξης Δανειοληπτών της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους που λειτουργούν πανελλαδικά, όπου παρέχονται δωρεάν συμβουλές, κατόπιν προγραμματισμένου τηλεφωνικού ραντεβού.
Σε τι διαφέρει ο νέος μηχανισμός σε σχέση με αντίστοιχους προηγούμενους που είχαν υλοποιηθεί;
Ο νέος νόμος στοχεύει στην ολιστική αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους στη χώρα μας και παρέχει μια βιώσιμη λύση στο πρόβλημα της υπερχρέωσης. Πιο αναλυτικά, το νέο θεσμικό πλαίσιο:
✱ Έχει μόνιμη ισχύ, δηλαδή δεν έχει ημερομηνία λήξης, όπως οι προηγούμενοι νόμοι.
✱ Ενσωματώνει όλα τα επιμέρους εργαλεία ρύθμισης οφειλών (υπερχρεωμένα νοικοκυριά, προστασία 1ης κατοικίας, εξωδικαστικός μηχανισμός κ.λπ.) σε ένα ενιαίο πλαίσιο και μια ενιαία διαδικασία. Συνεπώς, πλέον δεν προκύπτουν κενά (που άφηναν κάποιες κατηγορίες οφειλετών χωρίς καμία λύση) και αλληλεπικαλύψεις (που μπέρδευαν τους οφειλέτες) μεταξύ των διαφορετικών νόμων.
✱ Όλες οι διαδικασίες είναι πλήρως αυτοματοποιημένες και οι πολίτες δεν χρειάζεται να συγκεντρώνουν δικαιολογητικά ή να καταλήγουν στα δικαστήρια, με μακροχρόνια αναμονή για την επίλυση της υπόθεσής τους, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα.
Με ποιο σκεπτικό τέθηκε το κατώτατο όριο οφειλών στα 10.000 ευρώ;
Το κατώτατο όριο των 10.000 ευρώ του συνόλου των οφειλών τέθηκε, καθώς οποιαδήποτε οφειλή κάτω από αυτό το ποσό είναι προτιμότερο να διευθετηθεί απευθείας με τους πιστωτές των οφειλετών (δηλ. σε διμερή διαπραγμάτευση). Ο εξωδικαστικός μηχανισμός αποσκοπεί στο να ρυθμίσει περιπτώσεις που οι πολίτες αδυνατούν να βρουν μια συνολική λύση στα χρέη τους, είτε γιατί οφείλουν σε πολλαπλούς πιστωτές είτε επειδή τα χρέη τους έχουν μεγάλο ύψος.
Τι προβλέπει η νέα ρύθμιση αναφορικά με τη διαγραφή χρεών;
Σε όλα τα εργαλεία ρύθμισης οφειλών προβλέπεται και η δυνατότητα διαγραφής οφειλών, εφόσον πληρούνται όλοι οι κανόνες και προϋποθέσεις, όπως καθορίζονται από το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο. Οι σημαντικότεροι κανόνες είναι:
✱ Η εμπορική αξία της περιουσίας του οφειλέτη, των συνοφειλετών και των εγγυητών του να είναι μικρότερη του ύψους της οφειλής.
✱ Να έχει πραγματική οικονομική αδυναμία, τόσο ο οφειλέτης όσο και οι συνοφειλέτες και εγγυητές του, δηλαδή να μην υπάρχει μεγάλο περίσσευμα χρημάτων από τα εισοδήματά τους, μετά την κάλυψη των εύλογων δαπανών διαβίωσης.
Επιπρόσθετα, το «κούρεμα» χρέους προς το Δημόσιο δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από 95% για τα πρόστιμα, 85% για τις προσαυξήσεις και τους τόκους εκπρόθεσμης καταβολής και 75% για το κεφάλαιο. Δεν γίνεται καθόλου «κούρεμα» κεφαλαίου σε παρακρατούμενους φόρους και ασφαλιστικές εισφορές (όπως ΦΠΑ, ΦΜΥ). Παράλληλα, το «κούρεμα» προς τράπεζες δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο του 80% του κεφαλαίου, ενώ δεν υπάρχει όριο μέγιστου «κουρέματος» για τους τόκους.
Πώς μπορεί ο νέος μηχανισμός να αξιοποιηθεί από υπερχρεωμένους αγρότες; Έχουμε μια εικόνα για τα δικά τους χρέη προς το Δημόσιο και τις τράπεζες;
Δεν υπάρχει στη χώρα μας ένας κοινός/ενιαίος κατάλογος με όλους τους οφειλέτες, τόσο προς τράπεζες, διαχειριστές δανείων, εκκαθαριστές, όσο και προς Δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία. Συνεπώς, είναι αδύνατη η επακριβής συνολική καταμέτρηση των χρεών των αγροτών προς Δημόσιο και τραπεζικό τομέα.
Οι αγρότες είναι μία ευάλωτη ομάδα πολιτών, καθώς αντιμετωπίζουν δυσμενείς συνθήκες στην καθημερινότητά τους. Βρίσκονται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, καθώς μεγάλο ποσοστό αγροτών και συνεταιρισμών παρουσιάζει δυσχέρεια στην εξυπηρέτηση των δανειακών του υποχρεώσεων, η οποία έχει επιβαρυνθεί από τις συνέπειες της υγειονομικής κρίσης. Επίσης, βρίσκονται σε επεξεργασία από έναν μηχανισμό εκκαθάρισης των δανείων τους σε τράπεζες που διέκοψαν τη λειτουργία τους (βλ. ΑΤΕ), γεγονός που τους στερεί τη δυνατότητα άντλησης νέας ρευστότητας από το τραπεζικό σύστημα.
Η συμβουλή μου είναι όλοι οι αγρότες και οι συνεταιρισμοί τους, που αντιμετωπίζουν οικονομικό πρόβλημα, να προβούν το συντομότερο δυνατόν σε μια αίτηση ρύθμισης των οφειλών τους. Έτσι, θα σταματήσουν τα μέτρα των πιστωτών εναντίον της περιουσίας τους και θα ξεκινήσει μια διαδικασία διαπραγμάτευσης με τους πιστωτές. Επισημαίνω ότι όσο καθυστερούν, τόσο λιγότερες πιθανότητες εναλλακτικής λύσης θα έχουν, όπως τους παρέχει η ισχύουσα νομοθεσία.
Αύξηση 10% λόγω πανδημίας στα μη εξυπηρετούμενα δάνειαΠοια είναι η εικόνα του ιδιωτικού χρέους αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα;Στην Ελλάδα, το συνολικό ιδιωτικό χρέος το 2019, πριν από την πανδημία, ήταν 234 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, της ΑΑΔΕ και του ΕΦΚΑ. Το χρέος προήλθε από τη 10ετή οικονομική κρίση και περιλαμβάνει: ✱ 91,7 δισ. ευρώ ή ποσοστό 39,3% μη εξυπηρετούμενα δάνεια που ανήκουν στον ευρύτερο χρηματοπιστωτικό τομέα. ✱ 105,6 δισ. ευρώ ή ποσοστό 45,2% οφειλές προς τη φορολογική αρχή. ✱ 36,3 δισ. ευρώ ή ποσοστό 15,5% οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία. Οι επιχειρήσεις καταλαμβάνουν περίπου τα 2/3 του χρέους, ενώ το υπόλοιπο 1/3 αφορά σε ιδιώτες-νοικοκυριά. Η πολυετής οικονομική κρίση στην Ελλάδα επιβαρύνθηκε με την υγειονομική κρίση του κορωνοϊού, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την περαιτέρω διόγκωση του ιδιωτικού χρέους, με δυσμενείς οικονομικές και κοινωνικές διαστάσεις. Μετά την πανδημία, το ιδιωτικό χρέος παγκοσμίως εκτιμάται ότι θα αυξηθεί. Στην Ελλάδα, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αναμένεται να αυξηθούν έως 10%, δηλαδή κατά περίπου 10 δισ. ευρώ, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος. |
Μπορούν να ενταχθούν και τα «κόκκινα» δάνεια της πρώην ΑΤΕ που διαχειρίζεται αυτήν τη στιγμή εκκαθαριστής;
Ναι, όλα τα δάνεια μπορούν να ρυθμιστούν, και αυτά της πρώην ΑΤΕ.
Τι συνέπειες έχει ο οφειλέτης εφόσον δεν τηρήσει τη συμφωνία αναδιάρθρωσης;
Εάν ο οφειλέτης καθυστερήσει την καταβολή δόσης προς οποιονδήποτε από τους πιστωτές του για πάνω από 90 ημέρες, τότε ο πιστωτής δικαιούται να ζητήσει ακύρωση της σύμβασης αναδιάρθρωσης, έστω και αν υπάρχει μερική εμπρόθεσμη καταβολή.
Την ίδια δυνατότητα έχει κάθε πιστωτής, εάν ο οφειλέτης καθυστερήσει να του καταβάλει πάνω από το 3% του συνολικού ποσού που οφείλει στον συγκεκριμένο οφειλέτη. Η καταγγελία από κάποιον πιστωτή σημαίνει ότι ο οφειλέτης χάνει τη ρύθμιση της οφειλής του μόνο προς τον συγκεκριμένο πιστωτή, στον οποίο θα οφείλει τα ποσά που όφειλε πριν από τη σύμβαση αναδιάρθρωσης, αφού από αυτά αφαιρεθούν τα ποσά που είχε καταβάλει μέχρι την καταγγελία.
Ο πιστωτής που κατήγγειλε μπορεί να κινηθεί άμεσα κατά του οφειλέτη για να εισπράξει τα οφειλόμενα ποσά, δηλαδή να ξεκινήσει κατασχέσεις λογαριασμών και πλειστηριασμούς περιουσίας.
