Βρισκόμαστε ήδη στην τελευταία φάση της μεταβατικής περιόδου, πριν ξεκινήσει η εφαρμογή της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) στην ΕΕ. Η νέα ΚΑΠ θεωρητικά αρχίζει το 2023. Ωστόσο, αφενός λόγω των πολλαπλών κρίσεων (πανδημία, ενεργειακή κρίση και ακρίβεια, πόλεμος στην Ουκρανία) στην οποία βρισκόμαστε και βιώνουμε σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, και αφετέρου λόγω των καθυστερήσεων που παρατηρούνται στην οριστικοποίηση της τελικής μορφής της νέας ΚΑΠ, ίσως να υπάρξει παράταση της μεταβατικής περιόδου. Σε κάθε περίπτωση, η νέα ΚΑΠ βρίσκεται προ των πυλών, μια ανάσα πριν από την εφαρμογή της και, το σημαντικότερο, δεν θα είναι μια ΚΑΠ ρουτίνας. Φέρνει πολύ σημαντικές αλλαγές στον αγροτικό τομέα της ΕΕ.
του Κώστα Μπριλλάκη, γεωπόνου
Η εξασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος [εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (ΕΠΣ)], η ποιότητα και η ασφάλεια των παραγόμενων προϊόντων, καθώς και η αναστροφή της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων θα είναι προϋποθέσεις και όχι «γαρνιτούρα» στα νέα επιχειρησιακά προγράμματα.
Οι δε μηχανισμοί που θεσπίζονται για τον έλεγχο της τήρησης αυτών των προϋποθέσεων και των στόχων (λ.χ. η μείωση του κινδύνου των χημικών φυτοφαρμάκων και της συνολικής χρήσης τους και ιδίως της χρήσης των πιο επικίνδυνων φυτοφαρμάκων κατά 50% έως το 2030 κ.λπ.), που τις συνοδεύουν από πλευράς ΕΕ, θα είναι νομικά δεσμευτικοί για τα κράτη-μέλη κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη τόσο από την πολιτεία, όσο και από τους παραγωγούς και τις συλλογικότητες στις οποίες συμμετέχουν.
Στις αλλαγές αυτές, τόσο τα κράτη-μέλη, όσο και οι παραγωγοί τους, χρειάζεται σε περιορισμένο χρονικό ορίζοντα (ασφυκτικό σε κάποιες περιπτώσεις) να ανταποκριθούν και να προσαρμοστούν, εάν δεν θέλουν να αντιμετωπίσουν προβλήματα με αποκλεισμούς από τις χρηματοδοτήσεις για τα νέα επιχειρησιακά προγράμματα που θα προκύψουν και με τις όποιες αρνητικές συνέπειες θα μπορούσε να έχει μια τέτοια εξέλιξη για τη βιωσιμότητά τους.
Νέα ΚΑΠ και gaiasense
Ο απαραίτητος εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου από την πλευρά των κρατών-μελών και η ψηφιοποίηση της γεωργίας σε συνδυασμό κυρίως με τη χρήση της ευφυούς γεωργίας (smart farming) αποτελούν αναγκαίες προϋποθέσεις για να μπορέσουν τα κράτη-μέλη της ΕΕ και οι παραγωγοί τους να ανταποκριθούν στα δεδομένα και τις προκλήσεις της νέας ΚΑΠ και της νέας εποχής που φέρνει αυτή στην ευρωπαϊκή γεωργία.
Τα προϊόντα ευφυούς γεωργίας, σε αντίθεση με αυτά της γεωργίας ακριβείας, μπορούν να εξασφαλίσουν τις απαραίτητες αλληλεπιδράσεις και διασυνδέσεις όλων των εμπλεκόμενων παραγόντων και παραμέτρων στην παραγωγική διαδικασία της κάθε καλλιέργειας, οδηγώντας τελικά τους παραγωγούς στον εξορθολογισμό της παραγωγικής τους διαδικασίας, ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της νέας ΚΑΠ: Βιώσιμη παραγωγή με χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και περισσότερα και ποιοτικότερα προϊόντα μέσα σε ένα όλο και πιο ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον. Κι αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να συνεκτιμήσουν οι ενδιαφερόμενοι, πριν αποφασίσουν με ποιο όχημα θα πορευτούν προς τη νέα εποχή.
Με το έγγραφο «Στήριξη των αγροτών για μείωση της χρήσης των χημικών φυτοφαρμάκων μέσω της ΚΑΠ», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παροτρύνει τα κράτη-μέλη να βοηθήσουν τους αγρότες να αγοράσουν και να χρησιμοποιήσουν καινοτόμες τεχνολογίες και εξοπλισμό για πιο στοχευμένες μεθόδους ελέγχου στις καλλιέργειές τους, όπως τα συστήματα ευφυούς γεωργίας στο χωράφι, ρομποτικά συστήματα και συστήματα GPS.
Η Κομισιόν πιστεύει ότι οι τεχνολογίες αυτές θα συμβάλουν στην ορθολογικότερη χρήση των πόρων, προστατεύοντας το περιβάλλον και, ταυτόχρονα, μειώνοντας το κόστος παραγωγής.
Το gaiasense είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα ευφυούς γεωργίας, το οποίο μπορεί να καλύψει με επιτυχία απαιτήσεις της νέας ΚΑΠ ήδη για το σύνολο σχεδόν των καλλιεργειών σε όλα τα επίπεδα και να προετοιμάσει τους αγρότες για αυτή την ψηφιακή μετάβαση. Μετράει ήδη περισσότερα από έξι χρόνια παρουσίας στην Ελλάδα και σε χώρες του εξωτερικού. Αποτελεί ένα δυναμικό σύστημα, το οποίο εξελίσσεται συνεχώς, παρέχοντας υψηλής ποιότητας και αξιοπιστίας υπηρεσίες (δείτε περισσότερα στην ιστοσελίδα www.gaiasense.gr).
Οι 9 στόχοι της νέας ΚΑΠ
Το gaiasense στην ελαιοκαλλιέργεια
Η καλλιέργεια της ελιάς αποτελεί τη σημαντικότερη δενδρώδη καλλιέργεια στη χώρα μας, με περίπου 9 εκατομμύρια στρέμματα να καλλιεργούνται σχεδόν σε όλες τις περιοχές. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει τη μεγάλη οικονομική και κοινωνική σημασία της ελαιοκαλλιέργειας για τη χώρα μας.
Σύμφωνα με τον Ελληνικό Σύνδεσμο Φυτοπροστασίας (ΕΣΥΦ), η εφαρμογή της EΠΣ –η οποία θα αποτελεί βασικό συστατικό της νέας ΚΑΠ– στην ελαιοκαλλιέργεια, μπορεί να έχει πολύ αρνητικές συνέπειες, όπως την έως και 40% αύξηση του κόστους παραγωγής και τελικά την έως και 50% μείωση της παραγωγής, εάν δεν υπάρξει η κατάλληλη αντιμετώπιση.
Το gaiasense μπορεί να συμβάλει σημαντικά όχι μόνο στο να ελαχιστοποιηθούν, αλλά και υπό προϋποθέσεις να εξαλειφθούν οι κίνδυνοι μιας τέτοιας αρνητικής εξέλιξης. Όσο πιο γρήγορα και σε όσο μεγαλύτερη κλίμακα υιοθετηθούν οι λύσεις που προσφέρει το gaiasense, τόσο θα αυξάνεται η θετική συμβολή του.
Όλα τα προϊόντα ευφυούς γεωργίας, στις αρχικές τους εγκαταστάσεις σε μια περιοχή, χρειάζονται μια χρονική περίοδο προσαρμογής, ώστε να αποκτήσουν επαρκή δεδομένα και να μπορέσουν να αποδώσουν το 100% των δυνατοτήτων τους. Η διάρκεια της περιόδου προσαρμογής σε μια περιοχή, εξαρτάται από:
● Τις μικροκλιματικές ιδιαιτερότητές της.
● Τις ιδιαιτερότητες της σύνθεσης των φυτοκοινωνιών της περιοχής.
● Την ικανότητα των αποδεκτών των προϊόντων να προσαρμοστούν στις προϋποθέσεις καλής λειτουργίας τους.
● Το επίπεδο της δεκτικότητας και της διάθεσης συνεργασίας τους με την υποστήριξη της υπηρεσίας. Η επίδραση του παραγωγού είναι μια πολύ σημαντική διαδικασία και διαδραματίζει τον μέγιστο παράγοντα για την αξιοπιστία των δεδομένων.
Οι εχθροί της ελιάς
Στην ελιά συναντάμε πολλούς εχθρούς. Κάποιοι προκαλούν σημαντική οικονομική ζημιά και κάποιοι όχι, οπότε δεν απαιτούν κατά κανόνα τη λήψη εκτεταμένων μέτρων. Κατά σειρά προτεραιότητας, ο δάκος είναι ο σημαντικότερος εχθρός της ελιάς στις παραμεσόγειες χώρες και οι ζημιές που μπορεί να προκαλέσει στον καρπό, αν δεν ληφθούν έγκαιρα τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα, είναι δυνατόν να υπερβούν το 50%-60% της καλλιέργειας. Η ζημιά είναι και ποσοτική και ποιοτική.
Ακολουθούν ο πυρηνοτρήτης, το λεκάνιο και ο ρυγχίτης. Κατά περιόδους, προβλήματα μπορεί να προκληθούν από τη μαργαρόνια, την καλόκορη, τα ακάρεα και διάφορα κοκκοειδή, ενώ εχθροί που σπάνια προκαλούν οικονομική ζημιά είναι ο θρίπας, η βαμβακάδα, οι σκολύτες και ο ωτιόρυγχος. Η υπερβάλλουσα χωρίς επιστημονική καθοδήγηση, καθώς και γενικότερα η μη ορθολογική χρήση φυτοπροστατευτικών ουσιών στην ελαιοκαλλιέργεια, για την αντιμετώπιση του δάκου, έχει οδηγήσει σε μια σειρά από προβλήματα [ανάπτυξη ανθεκτικότητας του δάκου στις όλο και λιγότερες δραστικές ουσίες των εγκεκριμένων φυτοπροστατευτικών προϊόντων (ΦΠ) στην ΕΕ, προβλήματα στη διάθεση και εξαγωγή των προϊόντων της ελαιοκαλλιέργειας εξαιτίας των υπολειμμάτων ΦΠ που ανιχνεύονται σε αυτά κ.λπ.].
Γεωγραφική εξάπλωση του δάκου της ελιάς
[Πηγή: Ηλίας Κουνατίδης (Διδακτορική διατριβή 2009)]
Η εμφάνιση υπολειμμάτων στο ελαιόλαδο
Σύμφωνα με στοιχεία από αναλύσεις τουλάχιστον 5.000 δειγμάτων ελαιολάδου, που έγιναν από πιστοποιημένο χημικό εργαστήριο της χώρας κατά την πενταετία 2014-2018, έχουν ανιχνευτεί εντομοκτόνα σε ποσοστό 71,6% των δειγμάτων.
Το πλέον ανησυχητικό, όμως, είναι ότι, κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, το ποσοστό δειγμάτων ελαιολάδου που εμπεριείχαν εντομοκτόνα με τη δραστική ουσία chlorpyrifos-ethyl, n οποία δεν είναι εγκεκριμένη για την καταπολέμηση του δάκου της ελιάς, ανέρχεται σε ποσοστό 60,6%, σε σύνολο τουλάχιστον 2.000 δειγμάτων ελαιολάδου που αναλύθηκαν. Είναι χαρακτηριστικό ότι βιολογικοί ελαιώνες γειτονικοί, αλλά ακόμα και απομακρυσμένοι από συμβατικούς, έχει βρεθεί να έχουν επιμολυνθεί από εντομοκτόνα εξαιτίας της διασποράς τους με ψεκασμούς κάλυψης, που γίνονται συνήθως με τουρμπίνα1.
Είναι προφανές ότι τέτοιες καταστάσεις δεν θα μπορούν να υπάρξουν στο πλαίσιο των επιχειρησιακών προγραμμάτων της νέας ΚΑΠ, διότι, όσοι επιχειρήσουν να επιμείνουν σε τέτοιες λογικές θα περιθωριοποιηθούν και, τελικά, θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα βιωσιμότητας, αφού τα προϊόντα τους θα είναι πολύ δύσκολο έως αδύνατο να διοχετευτούν στις αγορές.
Από τις ασθένειες της ελιάς, μεγαλύτερη βαρύτητα έχουν το γλοιοσπόριο, το κυκλοκόνιο, η φυματίωση (ή καρκίνωση), το βερτισίλιο, η βούλα, η φόρμα, η ίσκα, οι σηψιρριζίες και η καπνιά, οι οποίες ανάλογα με την περιοχή και την καλλιεργούμενη ποικιλία παρουσιάζουν μια διαφοροποίηση ως προς τη σημαντικότητά τους.
Το gaiasense σήμερα δίνει λύσεις σε πολλές από τις παραπάνω ασθένειες και εχθρούς και συνεχώς εμπλουτίζεται και εκσυγχρονίζεται προσθέτοντας νέες δυνατότητες.
Η καταπολέμηση του δάκου της ελιάς στο πλαίσιο του gaiasense
Ηλεκτρονική δακοπαγίδα τεχνογνωσίας εργαστηρίου CMOLAB του Ιονίου Πανεπιστημίου (επιστημονική ομάδα υπό τον Καθηγητή Μάρκο Αυλωνίτη) φωτογραφίες Α και Β.
Στη φωτογραφία (Γ), η ηλεκτρονική δακοπαγίδα είναι εγκατεστημένη μαζί με τηλεμετρικό σταθμό gaiasense. Οι φωτογραφίες είναι από την εγκατάσταση του συστήματος στην Κρήτη.
Το έργο της καταπολέμησης του δάκου, για να είναι αποτελεσματικό, οικονομικό και φιλικό προς το περιβάλλον, χρειάζεται να καλύπτει τις παρακάτω προϋποθέσεις:
● Να είναι συλλογικό-συντονισμένο-«στοχευμένο».
● Να έχει έγκαιρη εικόνα των προσβολών.
● Η εφαρμογή μέσων καταπολέμησης να γίνεται σε optimum χρόνους2.
● Να υπάρχει διασύνδεση και δυνατότητα αλληλεπίδρασης μεταξύ των εμπλεκόμενων παραγόντων & διαδικασιών.
● Να παρέχει τη δυνατότητα διαχείρισης της ανθεκτικότητας του δάκου στα εγκεκριμένα μέσα καταπολέμησης.
● Να εξασφαλίζει πλήρη ιχνηλασιμότητα και έλεγχο των κρίσιμων παραμέτρων του έργου σε όλα τα επίπεδα.
● Να είναι ανοιχτό στην έρευνα και να ενσωματώνει τα νέα δεδομένα.
Ο δάκος συντονίζει τη βιολογία του με αυτήν του καρπού της ελιάς. Οι κλιματικές συνθήκες (θερμοκρασία, υγρασία) παίζουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των πληθυσμών του δάκου και στην πράξη έχει αποδειχθεί ότι, τελικά, ο κύριος ρυθμιστής είναι η σχετική υγρασία (Σ.Υ.)3.
Ολοκληρωμένο Σύστημα gaiasense για τον δάκο (DSS)
Το σύστημα αποτελείται από τέσσερα υποσυστήματα-υπηρεσίες:
1. Υποσύστημα-υπηρεσία παρακολούθησης ατμοσφαιρικών παραμέτρων: Καλύπτει την ανάγκη παρακολούθησης απαραίτητων ατμοσφαιρικών δεδομένων και πραγματοποιείται μέσω της εφαρμογής gaiasense dashboard. Tα δεδομένα προέρχονται από το δίκτυο τηλεμετρικών σταθμών gaiasense, το οποίο έχει αναπτύξει η εταιρεία NEUROPUBLIC σε ολόκληρη την Ελλάδα και αφορούν: ατμοσφαιρική θερμοκρασία, υγρασία, πίεση, ταχύτητα ανέμου, κατεύθυνση κ.λπ.
2. Υποσύστημα-υπηρεσία απομακρυσμένου ελέγχου παγιδοθεσίας και δακοσυλλήψεων: Καλύπτει τις ανάγκες παρακολούθησης των δεδομένων του δικτύου των εγκατεστημένων συμβατικών δακοπαγίδων τύπου Mac Phail. Παρέχεται μέσω της εφαρμογής υποβοήθησης λήψης απόφασης για ψεκασμό και υποστηρίζει τις ακόλουθες βασικές λειτουργίες:
● Καταχώριση στοιχείων παγιδοθετών.
● Μαζική εισαγωγή δακοπαγίδων.
● Εισαγωγή μεμονωμένων δακοπαγίδων.
● Ανάθεση παγίδας σε παγιδοθέτη.
● Μαζική εισαγωγή μετρήσεων δακοπαγίδων από Excel.
● Εισαγωγή μεμονωμένης μέτρησης δακοπαγίδας.
H διαχείριση των επιτόπιων παρατηρήσεων γίνεται μέσω της mobile εφαρμογής για εργασίες πεδίου (Field Collect). Η ηλεκτρονική εφαρμογή Field Collect είναι ένα καινοτόμο εργαλείο χρήσιμο για τον παραγωγό και τον γεωργικό σύμβουλο. Επιτρέπει τον λεπτομερή προγραμματισμό και έλεγχο της διαδικασίας τοποθέτησης παγίδων, αλλά και την παρακολούθηση του πληθυσμού και της εξάπλωσης της προσβολής από έντομα μέσα σε μια καλλιέργεια.
Οι καλλιεργητές έχουν τη δυνατότητα της καταγραφής της εντομολογικής προσβολής απευθείας στο χωράφι με τη βοήθεια ενός smartphone και, αξιοποιώντας αυτά τα δεδομένα, να ελέγξουν αποτελεσματικότερα τη ζημιά που προκαλούν οι εχθροί, μειώνοντας ταυτόχρονα τις ποσότητες εντομοκτόνων που απελευθερώνονται στο έδαφος. Επιπλέον, επιτρέπει την καταγραφή του φαινολογικού σταδίου της καλλιέργειας κατά τη στιγμή που γίνεται ο επιτόπιος έλεγχος στο χωράφι.
Στην εφαρμογή Field Collect, έχει ενσωματωθεί, επιπρόσθετα, η καταγραφή λήψης εδαφολογικών δειγμάτων από σημεία εντός του χωραφιού, η θεματική ενότητα των μετρήσεων της άρδευσης και η καταγραφή των συμπτωμάτων της καλλιέργειας κυρίως από εχθρούς και ασθένειες.
3. Υποσύστημα-υπηρεσία ελέγχου & διαχείρισης ψεκασμών: Καλύπτει τις ανάγκες παρακολούθησης ελέγχου και διαχείρισης των ψεκασμών. Παρέχει τη δυνατότητα μετά την πραγματοποίηση του ψεκασμού να φορτωθεί το αντίστοιχο αρχείο (.gpx) από το GPS tracker του ψεκαστή και να αποτυπωθεί η διαδρομή του σε χάρτη. Πραγματοποιείται με την επιλογή μίας εντολής ψεκασμού, η οποία είναι υπό εκτέλεση και πριν από την επιλογή «Ολοκλήρωση Εντολής». Με την επιτυχή φόρτωσή του, η διαδρομή που πραγματοποιήθηκε από τον ψεκαστή κατά τον ψεκασμό αποτυπώνεται σε χάρτη.
4. Υποσύστημα-υπηρεσία υποβοήθησης λήψης απόφασης για επέμβαση: Αποτελεί το κεντρικό σημείο παροχής εξειδικευμένης πληροφόρησης για την κάθε περιοχή ελέγχου. Η πληροφόρηση αυτή αφορά τα απαραίτητα δεδομένα στα οποία στηρίζονται οι αποφάσεις των υπευθύνων οργάνων συντονισμού-διαχείρισης του έργου της δακοκτονίας στην κάθε περιοχή.
Το συγκεκριμένο υποσύστημα αντλεί και συγκεντρώνει δεδομένα από τα υπόλοιπα τρία υποσυστήματα. Τα εν λόγω δεδομένα προβάλλονται συγκεντρωτικά μέσω του γραφικού περιβάλλοντος χρήστη και αξιοποιούνται από τους αρμόδιους εξουσιοδοτημένους χρήστες με τέτοιον τρόπο, ώστε να υποβοηθούνται στην αποτελεσματική στρατηγική λήψης απόφασης σχετικά με την αναγκαιότητα πραγματοποίησης επεμβάσεων, εφόσον διαπιστώνεται ότι υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες. Από αυτό το σύστημα προκύπτει η υπηρεσία έγκαιρης υποβοήθησης για την αποτελεσματική στρατηγική λήψης απόφασης.
Ελαιώνας υπό καθεστώς ευφυούς γεωργίας gaiasense DSS για τον δάκο.
Κρίσιμες προϋποθέσεις αποτελεσματικής λειτουργίας του συστήματος
α) Ύπαρξη Μητρώου παγιδοθετών.
β) Ύπαρξη Μητρώου ψεκαστών με συγκεκριμένες προδιαγραφές.
γ) Τα ψεκαστικά συγκροτήματα (όλα τα είδη) των ψεκαστών να διαθέτουν εγκατεστημένο GPS (είτε δικό τους, είτε του εντολέα τους – σε κάθε περίπτωση δεν το παρέχει η υπηρεσία).
δ) Η υποχρεωτική χρήση τόσο από τους παγιδοθέτες, όσο και από τους ψεκαστές της εφαρμογής «Field Collect-
Διαχείριση Επιτόπιων Παρατηρήσεων» σε (smartphone) έξυπνο κινητό. H εφαρμογή διατίθεται δωρεάν και η εκπαίδευση παρέχεται στο πλαίσιο της υπηρεσίας.
ε) Οι παγιδοθέτες και οι ψεκαστές να διαθέτουν και να μπορούν να χρησιμοποιήσουν έξυπνο κινητό είτε tablet.
στ) Αντιπροσωπευτική κατανομή στην κάθε περιοχή των δακοπαγίδων κατά την εγκατάστασή τους.
ζ) (Μόνο για περιφερειακές ενότητες και συλλογικότητες παραγωγών) Η ύπαρξη ηλεκτρονικής αποθήκης των μέσων καταπολέμησης του δάκου (φυτοπροστατευτικά προϊόντα, προσελκυστικά κ.λπ.).
Με το ολοκληρωμένο σύστημα DSS του gaiasense για τον δάκο της ελιάς μπορούν να επιτευχθούν:
● Έγκαιροι και στοχευμένοι ψεκασμοί, γεγονός το οποίο τελικά οδηγεί σε μειωμένους ψεκασμούς. Επιτυγχάνονται με την ελαχιστοποίηση του χρόνου μεταξύ παρατήρησης και λήψης απόφασης, τη χαρτογράφηση των εστιών του δάκου (βλέπε παρακάτω), καθώς και με τη γνώση της ωριαίας από την άποψη των περιβαλλοντικών συνθηκών καταλληλόλητας ή ακαταλληλότητας ψεκασμών.
● Έλεγχος των εφαρμογών των μέσων καταπολέμησης και της αποτελεσματικότητάς τους. Επιτυγχάνονται με τη δυνατότητα παρακολούθησής τους σε πραγματικό χρόνο.
● Δυνατότητα διαχείρισης της ανθεκτικότητας του δάκου στα μέσα καταπολέμησης, κρατώντας το ιστορικό των επεμβάσεων και των χρησιμοποιούμενων στην κάθε επέμβαση φυτοπροστατευτικών μέσων.
● Έγκαιρος καθορισμός της πρωιμότητας της παραγωγής με την καταγραφή σε κάθε επίσκεψη του παγιδοθέτη των φαινολογικών σταδίων της καλλιέργειας μέσω του Field Collect.
● Έλεγχος γόνιμων προσβολών, όποτε απαιτείται, από τα δεδομένα παρατήρησης.
● Σταδιακή (σε βάθος 2-3 ετών) ακριβής επισήμανση και χαρτογράφηση των εστιών δάκου σε κάθε περιοχή. Οι εστίες του δάκου είναι περιοχές όπου όλο τον χρόνο και κάθε χρόνο οι δακοσυλλήψεις είναι τουλάχιστον πενταπλάσιες από τον μέσο όρο (Μ.Ο.) της περιοχής. Είναι τοποθεσίες που ικανοποιούν τις περισσότερες και για περισσότερο χρόνο φυσιολογικές ανάγκες του δάκου. Η γνώση των εστιών του δάκου διευκολύνει τη στοχευμένη καταπολέμησή του, αλλά και την έγκαιρη αντιμετώπιση των δευτερογενών προσβολών. Διευκολύνει, επίσης, τη βιολογική αντιμετώπισή του, επειδή στις περιοχές αυτές θα πρέπει να εγκαθίστανται οι φυσικοί του εχθροί, ώστε στα πρώτα στάδια ανάπτυξής τους να έχουν εξασφαλισμένη την τροφή τους.
Αποτελέσματα
Το σύστημα έχει δοκιμαστεί εδώ και πέντε χρόνια στο πεδίο με πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα στην καταπολέμηση του εντόμου και στην εξοικονόμηση πόρων σε έκταση μεγαλύτερη των 100.000 στρεμμάτων και δυνητικά μπορεί να καλύψει περισσότερα από 1.100.000 ελαιόδεντρα σε Κρήτη, Στερεά Ελλάδα, Αιτωλοακαρνανία, Πελοπόννησο (πρόγραμμα LIFE GAIA Sense στη Μεσσηνία).
Από το φθινόπωρο του 2021 έως σήμερα, δοκιμάστηκε και δοκιμάζεται ακόμα από την AGRON AE στο πλαίσιο του επιχειρησιακού προγράμματος «Σχεδιασμός, ανάπτυξη και εφαρμογή ολοκληρωμένου συστήματος ευφυούς φυτοπροστασίας δάκου και γλοιοσπορίου στην Περιφέρεια της Κρήτης», στο πλαίσιο της Πρόσκλησης «Συνεργατικοί Σχηματισμοί Καινοτιμίας/ΣΣΚ» – 1η Πρόσκληση: «Φορέας Αρωγός», στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία». Εφαρμόζεται σε εκτεταμένη περιοχή στο πεδίο, σε επιλεγμένες περιοχές όλων των ΠΕ της Περιφέρειας Κρήτης, χρησιμοποιώντας για την παρακολούθηση των δακοπληθυσμών ηλεκτρονικό δίκτυο συμβατικών και ηλεκτρονικών δακοπαγίδων, οι οποίες έχουν κατασκευαστεί με την τεχνογνωσία της επιστημονικής ομάδας του εργαστηρίου Υπολογιστικής Μοντελοποίησης (CMOLAB) του Τμήματος Πληροφορικής του Ιονίου Πανεπιστημίου, επικεφαλής του οποίου είναι ο Καθηγητής Μάρκος Αυλωνίτης.
Η επιστημονική ομάδα του CMOLAB ανέλαβε να παρέχει τεχνική υποστήριξη στις ηλεκτρονικές παγίδες, τις οποίες έχει αναπτύξει. Τα πρώτα αποτελέσματα από τη χρήση των ηλεκτρονικών παγίδων είναι ενθαρρυντικά και τα επόμενα χρόνια αναμένεται να μπορέσει να γίνει μια πλήρως λειτουργική παγίδα για τις ανάγκες του συστήματος, ώστε σε επόμενη έκδοση του DSS για τον δάκο (υποσυστήματος του gaiasense) να υπάρξει σταδιακή χρήση ηλεκτρονικών παγίδων από το σύστημα, εξασφαλίζοντας τη δυνατότητα καθημερινής παρακολούθησης των μεταβολών των δακοπληθυσμών, γεγονός που θα επιτρέψει αφενός οι επεμβάσεις να πραγματοποιούνται σε άριστους από άποψη αποτελεσματικότητας χρόνους και αφετέρου να είναι ακόμα περισσότερο στοχευμένες.
Ολοκληρωμένο Σύστημα Υποβοήθησης Απόφασης (DSS) για τον δάκο
Στιγμιότυπο από την πλατφόρμα διαχείρισης DSS για τον δάκο σε έργο της NEUROPUBLIC για την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας.
1 Ο Δρ. Σπύρος Ν. Λιονάκης, γεωπόνος, είναι Ομότιμος Καθηγητής Δενδροκομίας ΤΕΙ Κρήτης, Πρώην Τακτικός Ερευνητής στο Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου Χανίων». Από δημοσίευση στο περιοδικό Ελιά & Ελαιόλαδο (τεύχος 85), Σεπτέμβριος-Οκτώβριος-Νοέμβριος 2018]
2 Το μέγιστο των πτήσεων του δάκου αποτελεί το σημείο κλειδί στην αποτελεσματική καταπολέμηση του δάκου της ελιάς. Όμως, το μέγιστο των πτήσεων είναι πολύ κοντά χρονικά με το μέγιστο των ωοτοκιών, γεγονός που σημαίνει ότι η παραμικρή καθυστέρηση στην έναρξη των ψεκασμών αυτόματα θα σημαίνει και αποτυχία αυτών και κατ’ επέκταση την αποτυχία του Προγράμματος Δακοκτονίας.
3 Βασίλης Μπουρνάκας, 2017.
«Η αντιμετώπιση του δάκου με τη μέθοδο των δολωματικών ψεκασμών στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης καταπολέμησης [ΓΑΙΑ CAP].
