Μια νέα σημαντική ανάλυση των απειλών που αντιμετωπίζουν οι ωκεανοί δημοσιεύθηκε σήμερα στην έκθεση της Greenpeace “30×30: Από την παγκόσμια συνθήκη για τους ωκεανούς στην προστασία της θάλασσας”[1]. Η έκθεση καθορίζει ένα σχέδιο δράσης για την προστασία του 30% των παγκόσμιων ωκεανών έως το 2030 – τον στόχο του 30×30 που όρισαν τα Ηνωμένα Έθνη – χρησιμοποιώντας τη νέα Συνθήκη για τους Ωκεανούς, η οποία ανοίγει για υπογραφές στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 20 Σεπτεμβρίου.
Με πρόλογο από τον καθηγητή Callum Roberts, του οποίου η πρωτοποριακή μοντελοποίηση αποτέλεσε τη βάση για το αρχικό σχέδιο του 30×30 για την προστασία των ωκεανών[2], η έκθεση περιγράφει λεπτομερώς τις σωρευτικές απειλές που αντιμετωπίζουν οι ωκεανοί και περιλαμβάνει μια νέα παγκόσμια ανάλυση της αλιευτικής δραστηριότητας στην ανοικτή θάλασσα. Μεταξύ 2018 και 2022, η εμφανής αλιευτική δραστηριότητα στην ανοικτή θάλασσα αυξήθηκε κατά 8,5% σε σχεδόν 8,5 εκατομμύρια ώρες, και στις περιοχές που προσδιορίστηκαν για προστασία στο πλαίσιο του 30×30 ο αριθμός αυτός αυξήθηκε κατά 22,5%[3]. Αυτές οι τάσεις δείχνουν ότι η πραγματικότητα στη θάλασσα κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση από τη φιλοδοξία που ορίζεται στη Συνθήκη.
Εκτός από την αλιεία, η έκθεση περιγράφει λεπτομερώς πώς η υπερθέρμανση των ωκεανών, η οξίνιση, η ρύπανση και η αναδυόμενη απειλή της εξόρυξης σε μεγάλα βάθη επιβαρύνουν όλο και περισσότερο τα ωκεάνια οικοσυστήματα, καθιστώντας σαφή τον επείγοντα χαρακτήρα της πολιτικής δράσης για την επίτευξη του 30×30 μέσω της Συνθήκης. Τα παρασυρόμενα παραγάδια αποτελούν πάνω από τα ¾ της συνολικής εμφανούς αλιευτικής δραστηριότητας στην ανοικτή θάλασσα. Το παραγάδι είναι ένα αλιευτικό εργαλείο που είναι υπεύθυνο για υψηλά επίπεδα παρεμπιπτόντων αλιευμάτων.
Ο Chris Thorne, υπεύθυνος της εκστρατείας για την προστασία των ωκεανών της Greenpeace, δήλωσε: “Η Συνθήκη για τους Ωκεανούς ήταν μια ιστορική νίκη για τη φύση, αλλά, όπως δείχνει η έκθεσή μας, οι απειλές για τη θαλάσσια ζωή επιδεινώνονται καθημερινά. Η Συνθήκη είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την προστασία των ωκεανών, όμως τώρα οι κυβερνήσεις πρέπει επειγόντως να την επικυρώσουν και να ορίσουν θαλάσσια καταφύγια ώστε να δώσουν στους ωκεανούς χώρο να ανακάμψουν και να ευδοκιμήσουν”.
Η Greenpeace συνεργάστηκε με την Jane Fonda, την Camila Cabello και τον Simon Pegg για την παραγωγή μιας πανέμορφης ταινίας κινουμένων σχεδίων μικρού μήκους, η οποία είναι διαθέσιμη εδώ, και ακολουθεί το ταξίδι τριών θαλάσσιων πλασμάτων όσο προσπαθούν να ξεφύγουν από τις απειλές που περιγράφονται λεπτομερώς στην έκθεση για να βρουν ένα καταφύγιο στον ωκεανό.
Τα πλήρως ή σε μεγάλο βαθμό προστατευόμενα θαλάσσια καταφύγια, τα οποία μπορούν να δημιουργηθούν μέσω της Συνθήκης, αποτελούν λύση για την κρίση των ωκεανών. Παρέχουν ένα ασφαλές καταφύγιο για τη θαλάσσια ζωή, απαλλαγμένο από τις ανθρώπινες πιέσεις, και βοηθούν τους πληθυσμούς των ψαριών να ανακάμψουν.
Αυτή τη στιγμή, λιγότερο από το 1% των ανοικτών θαλασσών προστατεύεται κατάλληλα και για να επιτευχθεί το 30×30 πρέπει να προστατεύονται κάθε χρόνο περίπου 11 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα ωκεανού, περισσότερα και από την επιφάνεια του Καναδά.
Ο Chris Thorne συνέχισε: “Οι καταστροφικές πρακτικές στη θάλασσα απειλούν το μέλλον της υγείας των ωκεανών και, κατ’ επέκταση, την υγεία ολόκληρου του πλανήτη. Για να δοθεί μια ευκαιρία στη θαλάσσια ζωή, τουλάχιστον το 30% των ωκεανών πρέπει να προστατευθεί μέσα από ένα δίκτυο θαλάσσιων καταφυγίων μέχρι το 2030. Μας απομένουν μόλις επτά χρόνια. Οι χώρες που ασχολούνται σοβαρά με την προστασία των ωκεανών πρέπει να υπογράψουν τη Συνθήκη για τους Ωκεανούς την επόμενη εβδομάδα στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και να διασφαλίσουν ότι θα επικυρωθεί από τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς το 2025”.
Η έκθεση της Greenpeace περιγράφει τα πολιτικά βήματα και τις ενέργειες που απαιτούνται για τη δημιουργία αυτών των καταφυγίων μέσω της Συνθήκης. Προτείνει κάποια από τα πρώτα θαλάσσια καταφύγια να είναι τρεις συγκεκριμένες περιοχές στην ανοικτή θάλασσα, λόγω της οικολογικής τους σημασίας: τα Emperor Seamounts στον βορειοδυτικό Ειρηνικό Ωκεανό, τη Θάλασσα των Σαργασσών στον Ατλαντικό Ωκεανό και τη Νότια Θάλασσα Τασμάν / Lord Howe Rise μεταξύ Αυστραλίας και Νέας Ζηλανδίας.
Στη χώρα μας, έχουμε καταθέσει εδώ και χρόνια τις προτάσεις μας για θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές. Το 2006, το Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace είχε συντονίσει διεθνή επιστημονική ομάδα που πραγματοποίησε σχετική έρευνα στη Μεσόγειο, καταγράφοντας τις πιο σημαντικές περιοχές που χρήζουν προστασίας και προτείνοντας ένα δίκτυο θαλάσσιων καταφυγίων. Δεν είναι τυχαίο ότι ανάμεσα σε αυτές συγκαταλέγεται και η Ελληνική Τάφρος. Λίγα χρόνια αργότερα, αντί προστασίας, παρά τη διεθνώς αναγνωρισμένη σημασία της, η περιοχή έγινε “οικόπεδα” για έρευνες και εξορύξεις υδρογονανθράκων. Με τον χρόνο για τους ωκεανούς και το κλίμα να τελειώνει, ζητάμε για άλλη μια φορά από την κυβέρνηση την κατάργηση των σχεδίων εξόρυξης στην Ελληνική Τάφρο αλλά και σε όλη τη χώρα, και την καθιέρωση θαλάσσιων καταφυγίων και στα ελληνικά ύδατα.
