Σε ένα πραγματικά εξαιρετικό και απόλυτα τεκμηριωμένο άρθρο του Δ. Καπνιά στην «ΥΧ», στις 29/6/2018, σχετικά με την Κοινή Αγροτική Πολιτική μετά το 2020, σημειώνεται το ακόλουθο:
«Σε ό,τι αφορά τη ΒΕΣ –Βασική Εισοδηματική Στήριξη–, η χώρα μας θα πρέπει να αποφασίσει αν θα επεκτείνει το καθεστώς των Δικαιωμάτων και στην επόμενη περίοδο ή θα προχωρήσει στην κατάργησή τους. Εάν συνεχιστεί η μερική σύγκλιση στις στρεμματικές ενισχύσεις, τότε τα Δικαιώματα θα διατηρηθούν. Πώς θα γίνει όμως η σύγκλιση; Ποιο θα οριστεί ως ανώτατο όριο αξίας των δικαιωμάτων, όπως ορίζει ο κανονισμός; Αυτές οι επιλογές θα καθορίσουν σημαντικά την ανακατανομή των ενισχύσεων.
Μήπως, όμως, η πλήρης απελευθέρωση στην πρόσβαση των άμεσων ενισχύσεων αποτελεί επίσης μία επιλογή; Ο κανονισμός δίνει τη δυνατότητα χορήγησης της ΒΕΣ με ενιαία στρεμματική τιμή για όλη τη χώρα ή ανά περιφέρεια, με ταυτόχρονη κατάργηση των δικαιωμάτων. Δηλαδή, στην ετήσια δήλωση του ΟΣΔΕ δεν θα γίνεται ενεργοποίηση δικαιωμάτων, αλλά απλώς δήλωση επιλέξιμων εκταρίων από όποιον νέμεται την έκταση. Αυτή η επιλογή προφανώς και έχει το πλεονέκτημα της απλούστευσης, της διευκόλυνσης της πρόσβασης σε νεοεισερχομένους, απαιτεί όμως πρακτικά άμεση κατάργηση των ιστορικών δικαιωμάτων και άρα σημαντικά ανακατανομή των ενισχύσεων».
Επικουρικά της παραπάνω ανάλυσης, ο αρμόδιος για τη γεωργία κοινοτικός επίτροπος, Φιλ Χόγκαν, στο πλαίσιο του πρόσφατου Συμβουλίου Υπουργών Γεωργίας στις Βρυξέλλες, στις 17 Ιουλίου, ανέφερε ότι είναι στη βούληση των εθνικών κυβερνήσεων η κατάργηση των δικαιωμάτων και η χορήγηση μιας ενιαίας ενίσχυσης ανά εκτάριο. Συγκριμένα, ανέφερε πως «για τα κράτη-µέλη που χρησιμοποιούν σήμερα τα δικαιώματα, η πρόταση της Επιτροπής τούς προσφέρει τη δυνατότητα απομάκρυνσης από αυτό το σύστημα, με αυτονόητη συνέπεια την απλούστευση των άμεσων πληρωμών».
Δύσκολο, αλλά σωστό
Φαίνεται, λοιπόν, πως ωριμάζει η σκέψη να καταργηθούν τα ιστορικά δικαιώματα και συνεπώς οι επιδοτήσεις πολλαπλών ταχυτήτων και να προχωρήσει μια αναδιανομή των άμεσων επιδοτήσεων. Για να γίνει πράξη, ωστόσο, αυτή η σκέψη, επιβάλει μια σημαντική πολιτική απόφαση, καθώς η αναδιανομή θα στερήσει από χιλιάδες δικαιούχους επιδοτήσεων ένα μικρό έως υπολογίσιμο τμήμα των εισοδημάτων τους. Άλλωστε, αυτό ακριβώς το τίμημα ήταν που λήφθηκε σοβαρά υπόψη το καλοκαίρι του 2014, όταν σε μια ανάλογη περίσταση, παρ’ όλο που στις επιλογές της χώρας υπήρχε η άμεση ολική σύγκλιση, η εθνική επιλογή τελικά ήταν η μερική σύγκλιση. Αποτέλεσμα αυτής της επιλογής και προφανώς της εφαρμογής της, ήταν να διατηρηθούν σε σημαντικό βαθμό τα λεγόμενα ιστορικά δικαιώματα.
Κάποια χρόνια μετά, είμαστε αντιμέτωποι ξανά με το ίδιο δίλημμα: Να πάρουμε άραγε την απόφαση τώρα, ή να την αφήσουμε για αργότερα; Άλλωστε είμαστε συνηθισμένοι να αφήνουμε τις όποιες αποφάσεις με πολιτικό ή κομματικό κόστος για μετά. Η λίστα μακροσκελής και επίκαιρη: Η στελέχωση της δημόσιας διοίκησης και των ανεξάρτητων αρχών του κράτους με κριτήρια αριστείας και αξιοσύνης, η προστασία των δασικών γαιών και η κατάρτιση του εθνικού κτηματολογίου, η διασφάλιση της απρόσκοπτης πρόσβασης στον αιγιαλό μέσω της κατεδάφισης των όποιων αυθαιρέτων και τόσα άλλα. Ας μην κάνουμε ωστόσο πίσω και σε αυτό. Ας το τολμήσουμε τώρα, ενημερώνοντας αρχικά και στη συνέχεια βρίσκοντας εναλλακτικές για την ανακούφιση όσων κατά κύριο επάγγελμα αγροτών υποστούν οικονομικές απώλειες.
Η κατάργηση των ιστορικών δικαιωμάτων βοηθά τη λειτουργία του Οργανισμού Πληρωμών. Επιχειρηματολογώντας επ’ αυτού, απλώς αντιγράφω τα λόγια του Επιτρόπου από την προαναφερθείσα ομιλία του: «Το σύστημα των ιστορικών δικαιωμάτων απαιτεί ατομική αναγνώριση των δικαιωμάτων και διαθεσιμότητα δεδομένων σχετικά με τον κάτοχο, τις ετήσιες τιμές, την ημερομηνία εγκατάστασης, την ημερομηνία τελευταίας ενεργοποίησης, την προέλευση (π.χ. αποθεµατικό, µίσθωση), διασταυρωτικούς ελέγχους για τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια, συμπληρωματικές εφαρμογές από το LPIS και πλήθος άλλων ενεργειών στο πλαίσιο του ΟΣ∆Ε. Εν κατακλείδι, όσοι από εσάς χρησιμοποιείτε τα δικαιώματα, πρέπει να διαχειρίζεστε ένα περίπλοκο και γραφειοκρατικό σύστημα για την αναγνώριση και την εγγραφή τους».
Ωστόσο, το πιο σημαντικό είναι ότι μία τέτοια επιλογή αποτελεί αναπτυξιακή αγροτική μεταρρύθμιση, καθώς καταργούνται οι συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού μεταξύ των παραγωγών, που αδικούν κατά βάση το πιο δυναμικό τους κομμάτι. Επί της ουσίας όλοι οι συντελεστές της αγοράς τυγχάνουν την ίδια αντιμετώπιση και εξασφαλίζεται μέσα σε αυτήν ένας υγιής ανταγωνισμός προς όφελος των πολλών. Ειδικά, οι νέοι και οι νεοεισερχόμενοι αγρότες, που είτε έμειναν εκτός κατανομής των νέων κάθε φορά δικαιωμάτων σε κάθε προγραμματική περίοδο μιας και δεν είχαν ιστορικά, είτε τους κατανεμόντουσαν ποσά δυσανάλογα μικρότερα σε σχέση με το μέγεθος της εκμετάλλευσης/παραγωγής τους, θα έχουν την ευκαιρία σε μια τέτοια απόφαση να τοποθετηθούν με ίσους όρους στην αγορά.
Θα υπάρξει, λοιπόν, η πολιτική βούληση;
Υ.Γ.: Κάποιες μέρες πριν είχαμε μια συνάντηση με έναν νέο άνθρωπο (λάτρη της τεχνολογίας και της ψηφιοποίησης) που από ό,τι φαίνεται θα κληθεί να πάρει σύντομα σημαντικές αναπτυξιακές αποφάσεις, όπως και οι παραπάνω. Από κάπου, λοιπόν, πρέπει να κρατηθούμε. Έχουμε ανάγκη να απαντήσουμε σε όσα οδυνηρά αισθανόμαστε. Ας προσπαθήσουμε να είμαστε αισιόδοξοι…..
