JRC MARS: Σοβαρές οι επιπτώσεις των θερμών συνθηκών στον ευρωπαϊκό νότο
Σύμφωνα με τη μηνιαία έκδοση του δελτίου του JRC για την παρακολούθηση των καλλιεργειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (MARS), τον Αύγουστο, σε επίπεδο ΕΕ, οι προβλέψεις για τις αποδόσεις αναθεωρήθηκαν προς τα κάτω σε όλες σχεδόν τις καλλιέργειες και αυτή τη στιγμή είναι κάτω από τον μέσο όρο 5ετίας για τις περισσότερες από αυτές.
Η αναθεώρηση προς τα κάτω των προβλέψεων απόδοσης για τις θερινές καλλιέργειες (ιδίως για το καλαμπόκι και τον ηλίανθο) οφείλεται κυρίως στις εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες που σημειώθηκαν στο μεγαλύτερο μέρος της νότιας, νότιας- κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. Οι θερινές καλλιέργειες επηρεάστηκαν σοβαρά, ιδιαίτερα στις περιοχές όπου οι θερμές συνθήκες συνέπεσαν με περιορισμένη διαθεσιμότητα νερού, όπως συνέβη στην Ουγγαρία, τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και την Ελλάδα.
Παράλληλα, οι κακές επιδόσεις των χειμερινών σιτηρών (ιδίως του μαλακού σιταριού και του χειμερινού κριθαριού), οφείλονται κυρίως στις υπερβολικά υγρές συνθήκες που επηρέασαν μεγάλα τμήματα της δυτικής και βόρειας Ευρώπης. Αυτό συνέβη κυρίως στις χώρες της Βαλτικής, όπου ένα εξαιρετικά έντονο φαινόμενο βροχόπτωσης είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της ποιότητας των σιτηρών, με αποτέλεσμα να υποβαθμιστούν σημαντικά οι μέχρι πρότινος θετικές προσδοκίες απόδοσης.
Συχνές, αλλά λιγότερο ακραίες βροχοπτώσεις δυσχέραναν επίσης τη συγκομιδή στη βόρεια Γαλλία, τις χώρες της Μπενελούξ και τη βορειοδυτική Γερμανία, όπου οι χειμερινές καλλιέργειες είχαν ήδη επηρεαστεί από υπερβολικά υγρές συνθήκες κατά το μεγαλύτερο μέρος της περιόδου εξέτασης που ξεκίνησε την 1η Ιουλίου και έληξε στις 17 Αυγούστου.
Ξηρασία και θερμοκρασίες άνω των 35°C
Πολύ υψηλές θερμοκρασίες καταγράφηκαν στο μεγαλύτερο μέρος της νότιας, νότιας-κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, με αρνητικές επιπτώσεις στις θερινές καλλιέργειες σε πολλές από τις πληγείσες περιοχές- οι χειμερινές καλλιέργειες είχαν ήδη συγκομιστεί.
Τις θερμότερες ημέρες, οι μέγιστες θερμοκρασίες συχνά ξεπερνούσαν τους 35°C, με μέγιστες τιμές κοντά στους 40°C στη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και την Ελλάδα. Ο ζεστός (από τους θερμότερους που έχουν καταγραφεί) και ξηρός καιρός, με ελάχιστες τοπικές αλλά έντονες βροχοπτώσεις, προκάλεσε σημαντική μείωση της εδαφικής υγρασίας στις μη αρδευόμενες περιοχές της δυτικής Σλοβακίας, της Ουγγαρίας, της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας, της Ελλάδας, της δυτικής Τουρκίας, της ανατολικής Ουκρανίας και της νοτιοδυτικής ευρωπαϊκής Ρωσίας. Στις περιοχές αυτές, οι θερινές καλλιέργειες υπέφεραν από τον συνδυασμό θερμικής καταπόνησης στα αναπαραγωγικά στάδια και έλλειψης νερού για την κατάλληλη υποστήριξη της ανάπτυξης των καλλιεργειών. Στις περιοχές με τις υψηλότερες μέγιστες θερμοκρασίες, ακόμη και το δυναμικό απόδοσης καλά ποτισμένων αγρών επηρεάστηκε, ειδικά στην περίπτωση που οι θερμές συνθήκες συνέβησαν γύρω από την ανθοφορία.
Η θερμική καταπόνηση εμφανίστηκε ακόμη στην Ιταλία, τη Σλοβενία, την Κροατία, την Αυστρία και την Πολωνία, αλλά με λιγότερο σοβαρές επιπτώσεις χάρη στις χαμηλότερες θερμοκρασίες και/ή στον μετριασμό της θερμοκρασίας από την άρδευση.
Βροχοπτώσεις και πλημμύρες
Υπερβολικά υγρές συνθήκες παρατηρήθηκαν επίσης στη βόρεια Ευρώπη (στην ηπειρωτική Δανία, στα περιορισμένα τμήματα της κεντρικής Σουηδίας και στις χώρες της Βαλτικής), όπου επηρεάστηκε η συγκομιδή των χειμερινών καλλιεργειών.
Οι επιπτώσεις στις χειμερινές καλλιέργειες που αναφέρθηκαν σε άλλες χώρες σχετίζονται με αρνητικά γεγονότα που συνέβησαν (ή άρχισαν να συμβαίνουν) νωρίτερα κατά τη διάρκεια της περιόδου εξέτασης. Οι υπερβολικά υγρές συνθήκες επηρέασαν αρνητικά τις χειμερινές καλλιέργειες στη βόρεια Γαλλία, την Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τις χώρες της Μπενελούξ, τη δυτική Γερμανία και τη βόρεια Ιταλία.
Στην κεντρική Ελλάδα, οι πλημμύρες στις αρχές του χειμώνα προκάλεσαν ζημιές στις καλλιέργειες. Στη δυτική Ισπανία, τη νότια Ιταλία και την Κύπρο, οι χειμερινές καλλιέργειες επηρεάστηκαν αρνητικά από τις ξηρές συνθήκες καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου. Οι ξηρές συνθήκες της άνοιξης και των αρχών του καλοκαιριού είχαν αρνητικό αντίκτυπο στις χειμερινές καλλιέργειες στη Ρουμανία, την Τουρκία, την ανατολική Ουκρανία και τη νότια Ρωσία.
Ελλάδα: Ζέστη και ξηρασία δημιουργούν στρες κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας
Η περίοδος εξέτασης στην Ελλάδα χαρακτηρίστηκε από επίμονες θερμές και ξηρές συνθήκες. Παρατεταμένος καύσωνας σημειώθηκε στις βόρειες περιοχές, που είναι και οι σημαντικότερες για την παραγωγή θερινών καλλιεργειών, από τις 8 Ιουλίου έως τις 22 Ιουλίου, επηρεάζοντας τις αρνητικά κατά το στάδιο της ανθοφορίας. Οι μέσες ημερήσιες θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου κυμάνθηκαν μεταξύ 30°C και 32°C, υπερβαίνοντας τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο κατά 5-8°C.
Οι μέγιστες θερμοκρασίες έφθασαν τους 35-40°C τις ημέρες αυτές, ξεπερνώντας σημαντικά την ανοχή των θερινών καλλιεργειών κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας. Οι βροχοπτώσεις ήταν λίγες και χαμηλού μεγέθους σε όλη την Ελλάδα, μέχρι 30mm κατά την περίοδο εξέτασης στις βόρειες περιοχές παραγωγής καλλιεργειών, ποσοστό που αποτελεί μόνο το 50% ή λιγότερο του μακροπρόθεσμου μέσου όρου. Επιπλέον, οι δορυφορικοί δείκτες βιομάζας δείχνουν σαφώς συσσώρευση βιομάζας κάτω του μέσου όρου τον Ιούλιο και τον Αύγουστο στην Ανατολική και τη Δυτική Μακεδονία, κατά τη διάρκεια των αναπαραγωγικών σταδίων των θερινών καλλιεργειών.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, οι προβλέψεις του JRC για την απόδοση του καλαμποκιού και του ηλίανθου έχουν αναθεωρηθεί σημαντικά προς τα κάτω, ενώ η πρόβλεψη για την πατάτα έχει μειωθεί μόνο ελαφρώς.
