Γάλα, γιαούρτι, χυμοί φρούτων και λαχανικών στα οποία έχουν προστεθεί καλλιέργειες ζωντανών μικροοργανισμών και συνεισφέρουν στην καλύτερη λειτουργία του πεπτικού συστήματος. Προϊόντα επάλειψης, ροφήματα και επιδόρπια εμπλουτισμένα με φυτικές στερόλες που συμβάλλουν στη μείωση του κινδύνου για καρδιοπάθεια μειώνοντας τα επίπεδα χοληστερόλης. Χυμοί, μαργαρίνες, μπάρες και αβγά με ω-3 επίσης βοηθούν στην πρόληψη των καρδιοπαθειών.
Τα παραπάνω είναι μερικά μόνο παραδείγματα νέων τροφίμων που βοηθούν στην καλύτερη υγεία ή/και έχουν συγκεκριμένες προστατευτικές δράσεις και στα οποία στρέφονται όλο και περισσότερο η βιομηχανία και η πανεπιστημιακή έρευνα. Τα λειτουργικά τρόφιμα, όπως ονομάζονται (στα οποία έχει τροποποιηθεί η σύσταση είτε με την πρόσθεση είτε με την αφαίρεση κάποιου συστατικού), έκαναν την εμφάνισή τους το 1984 στην Ιαπωνία, σε μια προσπάθεια τότε του υπουργείου Υγείας της χώρας να βελτιώσει την υγεία του πληθυσμού κι έτσι να μειώσει το υψηλό κόστος περίθαλψης.
Υιοθετήθηκαν γρήγορα από τους Ιάπωνες, που έχουν ροπή στην καινοτομία και ήδη το 2008 υπολογιζόταν ότι ποσοστό κοντά στο 5% των συσκευασμένων τροφίμων στη χώρα ανήκαν στην κατηγορία των λειτουργικών.
Στην Ευρώπη, η εξάπλωσή τους είναι πιο αργή, ωστόσο βρίσκεται στον ίδιο δρόμο. «Το όραμα της ευρωπαϊκής οδηγίας “Διατροφή για Ζωή” (Νutrition for Life) είναι ότι οι αλλαγές στη διατροφική αγωγή που βασίζονται στην ανάπτυξη της επιστήμης της διατροφολογίας και των νέων καινοτόμων μορφών προϊόντων (καινοφανή τρόφιμα), μαζί με τις συνακόλουθες αλλαγές στον τρόπο ζωής, μπορούν να έχουν μια σημαντική επίδραση στη βελτίωση της δημόσιας υγείας και να παρατείνουν την παραγωγική περίοδο της ζωής. Αυτές οι αλλαγές θα συμβάλουν σημαντικά στη συνολική μείωση των εξόδων ιατρικής περίθαλψης», τονίζει στην «ΥΧ» ο Δημήτρης Κουρέτας, καθηγητής Φυσιολογίας Ζωικών Οργανισμών – Τοξικολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
Μια αναπτυσσόμενη αγορά
Σύμφωνα με στοιχεία της παγκόσμιας αγοράς τροφίμων, που δημοσιεύτηκαν τον Φεβρουάριο του 2020, η παγκόσμια αγορά λειτουργικών τροφίμων άγγιξε τα 267 δισ. δολάρια το 2019. «Οι ηγέτες της διεθνούς βιομηχανίας τροφίμων και ποτών αναγνωρίζουν τη σημασία της καλύτερης πρόληψης των ασθενειών, η οποία θα μειώσει σημαντικά τα τεράστια ποσά που δαπανώνται για ασθένειες που μπορούν να προληφθούν. Για τον λόγο αυτόν, είναι διατεθειμένοι να επενδύσουν σε σημαντικές μακροπρόθεσμες ερευνητικές προσπάθειες», επισημαίνει ο κ. Κουρέτας.
Το παράδειγμα του «Βραδινού»
Σε αυτή την κατηγορία εντάσσεται κι ένα νέο προϊόν που ανακάλυψε και παρουσίασε πρόσφατα η επιστημονική ομάδα της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής σε συνεργασία με την Κτηνιατρική Σχολή του ΑΠΘ, παρατηρώντας απλώς τις συνήθειες και τη συμπεριφορά των αγελάδων.
Η μελατονίνη αποτελεί μια φυσική ουσία που βρίσκεται σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς και παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του κιρκάδιου ρυθμού αρκετών βιολογικών λειτουργιών, που παρουσιάζουν ενδογενή περιοδική μεταβολή στη διάρκεια του 24ωρου. Η αύξηση της μελατονίνης στον οργανισμό μας τις βραδινές ώρες δίνει σήμα στον εγκέφαλο να χαλαρώσουμε, οπότε είναι βασικό στοιχείο για να… πέσουμε για ύπνο.
Ο προϊστάμενος του βουστασίου και της Μονάδας Επεξεργασίας Γάλακτος του Εκπαιδευτικού Αγροκτήματος της ΑΓΣ, Στράτος Σουγλής, εξηγεί ότι το ίδιο συμβαίνει και στις αγελάδες. «Αρχίσαμε να διερευνούμε τη διακύμανση που παρουσιάζει η φυσικά παραγόμενη μελατονίνη στο γάλα των αγελάδων μας κατά τη διάρκεια του 24ώρου, συνεχίζοντας έρευνα που έχει αρχίσει στο εξωτερικό εδώ και κάποια χρόνια.
Ξέρουμε ότι υπάρχει η ουσία αυτή φυσιολογικά στο αγελαδινό γάλα σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις και ότι η συγκέντρωση επηρεάζεται από την ημερήσια φωτοπερίοδο. Αποφασίσαμε στη συνέχεια να διερευνήσουμε την επίδραση της ημέρας και της νύχτας στα παραγόμενα επίπεδα της φυσικής μελατονίνης στο γάλα των αγελάδων μας. Προχωρήσαμε σε μια σειρά από εργαστηριακές αναλύσεις, συγκρίνοντας τις τιμές της παραγόμενης μελατονίνης στο γάλα σε διάφορες εποχές του έτους, τόσο κατά τη διάρκεια της ημέρας, όσο και στο γάλα που αρμέγεται κατά τη διάρκεια της νύχτας».
Οι αναλύσεις έδειξαν ότι το γάλα που αρμέγεται τη νύχτα έχει μεγαλύτερα ποσοστά μελατονίνης. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που τα ζώα αρμέγονται πιο εύκολα τη νύχτα, κάτι που οι κτηνοτρόφοι γνωρίζουν εμπειρικά. Κάπως έτσι προέκυψε το γάλα «Βραδινό», το οποίο, καθώς έχει περισσότερη ποσότητα μελατονίνης λειτουργεί και για τον ανθρώπινο οργανισμό ως φυσικό ηρεμιστικό.
