Η POLLINIS, ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός, ο οποίος χρηματοδοτείται αποκλειστικά από δωρεές πολιτών, μάχεται κατά της εξαφάνισης των επικονιαστών και της χρήσης των φυτοφαρμάκων.
Παράλληλα, διεξάγει αρκετές επιστημονικές μελέτες για να τεκμηριώσει τη μοναδική κατάσταση στο νησί Γκρουά της Γαλλίας, το οποίο φιλοξενεί κυρίως τους λιγότερο υβριδισμένους πληθυσμούς ενδημικών μαύρων μελισσών (Apis mellifera mellifera).
Ενισχύοντας την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία και την επείγουσα ανάγκη προστασίας των άγριων επικονιαστών και των μελισσών του Γκρουά από όλες τις απειλές, η POLLINIS και οι συνεργάτες της -ASAN.GX, City of Groix, Apimondia, François Le Bail Nature Reserve- διοργάνωσαν το πρώτο επιστημονικό φεστιβάλ αφιερωμένο στους επικονιαστές.
Μεταξύ 7-9 Ιουλίου 2022, περισσότεροι από 20 επιστήμονες από την Ευρώπη και την Αργεντινή (βιολόγοι, εντομολόγοι και οικολόγοι) μαζί με επισκέπτες και ντόπιους κατοίκους είχαν μία μοναδική ευκαιρία να συμμετέχουν στις επιστημονικές παρουσιάσεις, σε συμμετοχικά εργαστήρια, σε επιδείξεις και εκπαιδευτικά εκθέματα, τα οποία τους επέτρεψαν να ανακαλύψουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των επικονιαστών του νησιού αυτού (https://www.pollinis.org/portail/abeilles/).
Γκρουά, ένα παράδειγμα προς μίμηση
Το νησί Γκρουά είναι ένα διατηρημένο φυσικό περιβάλλον, ένα εθνικό φυσικό πάρκο, όπου οι άγριοι επικονιαστές και οι μέλισσες ζουν σε ένα περιβάλλον σχεδόν απαλλαγμένο από φυτοφάρμακα και εντατικές καλλιέργειες. Η μελισσοκομία που ασκείται δεν είναι εντατική και συγχρόνως στο νησί συνυπάρχουν και ισάριθμες περίπου άγριες αποικίες μελισσών, σε οπές των τοίχων.
Το νησί προσφέρει ένα εξαιρετικό πεδίο πειραματισμού για τη μελέτη λύσεων διατήρησης άγριων επικονιαστών εντόμων και τοπικών μελισσών που μπορούν να αναπαραχθούν και να προσαρμοστούν παγκοσμίως. Οι οριακές γεωργικές δραστηριότητες, η σποραδική χρήση φυτοφαρμάκων, η πλούσια ενδημική χλωρίδα και πυκνή βλάστηση και η πρακτική της φυσικής μελισσοκομίας καθιστούν αυτή την περιοχή του νησιού καταφύγιο για τους άγριους επικονιαστές και τους ντόπιους πληθυσμούς μαύρων μελισσών (Apis mellifera mellifera), των οποίων η γενετική κληρονομιά διατηρείται ιδιαίτερα από τον υβριδισμό.
Στο νησί υπάρχει, επίσης, ένας μεγάλος αριθμός από σπάνια είδη φυτών και μια εξαιρετική ποικιλία άγριων μελισσών από περίπου 80 είδη, σε μία περιοχή των μόλις 15 τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Η μελισσοκομία, που ασκείται από τους ντόπιους μελισσοκόμους, πραγματοποιείται με έναν μη εντατικό τρόπο, με όσο το δυνατόν λιγότερες επεμβάσεις και εάν είναι δυνατόν χωρίς χημικές θεραπείες για το άκαρι βαρρόα (Varroa destructor). Τα τελευταία τρία έτη διενεργείται, επίσης, μία συνεχόμενη μελέτη από τον Δρ. Jeff Pettis για την εξαιρετική ικανότητα των μελισσών από το νησί Γκρουά να συνυπάρχουν με το άκαρι βαρρόα, ένα παράσιτο που αποδεκατίζει τις αποικίες σχεδόν παντού στον κόσμο.
Οι αποικίες μελισσών που διαβιώνουν στις οπές των τοίχων των εγκαταλειμμένων κτηρίων και κάστρων του νησιού αποτελούν τη βάση της συνύπαρξης αυτής. Οι επιστήμονες επιδιώκουν να εντοπίσουν και να συγκρίνουν τους αμυντικούς μηχανισμούς που αναπτύχθηκαν από τις τοπικές μέλισσες, μία προσπάθεια χρονοβόρα, την οποία στην Ελλάδα ξεκινήσαμε πρόσφατα στο νησί της Γαύδου με τη βοήθεια της Περιφέρειας Κρήτης.
Το καλοκαίρι του 2021, η POLLINIS ξεκίνησε, επίσης, την εφαρμογή του πρωτοκόλλου του «Δαρβίνειου μαύρου κουτιού μελισσών». Στόχος είναι να επιταχυνθεί η εξέλιξη και να επιτραπεί στις μέλισσες να μάθουν πιο γρήγορα να συνυπάρχουν με το άκαρι βαρρόα.
Το σύντομο αυτό συνέδριο περιελάμβανε εισηγήσεις στα παρακάτω καίρια ζητήματα:
✱ Αποκατάσταση των πληθυσμών των εντόμων επικονιαστών στο αγροτικό τοπίο.
✱ Οικολογία και διατήρηση των άγριων μελισσών στην Ευρώπη.
✱ Επίδραση των ομάδων φυτών στις επισκέψεις των επικονιαστών.
✱ Διαχείριση μοναχικών μελισσών, βομβίνων και μελισσών σε ένα μικρό νησί του αρχιπελάγους της Τοσκάνης.
✱ Οι μέλισσες που επιβιώνουν από το άκαρι βαρρόα στη Γαλλία.
✱ Ο ρόλος των γεωργικών πρακτικών και ιδιαίτερα των φυτοφαρμάκων στη μείωση των μελισσών και των επικονιαστών.
✱ Σχέσεις μεταξύ της υγείας των μελισσών, της έκθεσης σε φυτοφάρμακα και της πρόσβασης σε φυτικούς πόρους.
✱ Διεθνείς πολιτικές εξελίξεις και επικονιαστές.
✱ Η συμβίωση μεταξύ των μελισσών Γκρουά (άγρια και διαχειριζόμενη) και varroa destructor.
✱ Τα είδη των άγριων μελισσών στο νησί Γκρουά.
✱ Η γενετική των μαύρων μελισσών του Γκρουά.
✱ Έργα επέκτασης του εθνικού φυσικού καταφυγίου Francois Le Bail.
✱ Οι πιθανές συνέπειες της άστοχης διαχείρισης των μελισσών.
✱ Δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για τη διατήρηση των επικονιαστών.
✱ Οι ανταγωνιστικές πιέσεις για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.
✱ Οι μέλισσες του νησιού Παντελλερία: χαρτογράφηση, αναγνώριση και προστασία.
✱ Η προστασία των οικοσυστημάτων στα γαλλικά νησιά.
Απαραίτητο ένα ρυθμιστικό πλαίσιο
Στο κλείσιμο του πρώτου φεστιβάλ μελισσών και επικονιαστών στο νησί Γκρουά στις 9 Ιουλίου, επιστήμονες και πολιτικοί εκπρόσωποι ζήτησαν να καθιερωθεί ισχυρή νομική προστασία για τις μέλισσες και τους επικονιαστές στο νησί. Αυτό το φυσικό περιβάλλον, που ευνοεί ιδιαίτερα τις μέλισσες και τους άγριους επικονιαστές, προστατεύεται ήδη με δημοτικό διάταγμα, με στόχο τον έλεγχο της εισαγωγής κυψελών και μελισσών στο νησί. Απαιτείται, όμως, να ενισχυθεί με τη θέσπιση ενός ισχυρού ρυθμιστικού πλαισίου σε συνδυασμό με αποτελεσματικά μέσα περιβαλλοντικής προστασίας.
Επίσης, ο Benoit Geslin, λέκτορας στο Μεσογειακό Ινστιτούτο Βιοποικιλότητας και Θαλάσσιας και Ηπειρωτικής Οικολογίας (IMBE), δίνοντας το «παρών», υποστήριξε αυτό το αίτημα εκ μέρους περίπου 20 διεθνούς φήμης επιστημόνων που είχαν υπογράψει την έκκληση επιστημόνων προς τη γαλλική κυβέρνηση για την προστασία των επικονιαστών στο Γκρουά.
Η έκκληση των Γάλλων επιστημόνων προς τη γαλλική κυβέρνηση αριθμεί ήδη 80.000 υπογραφές και πρόσφατα συνδυάστηκε και με την έκκληση που υπογράφηκε μετά το συνέδριο για τη διατήρηση των ντόπιων και μη διαχειρίσιμων (άγριων) μελισσών στο νησί Παντελλερία της Ιταλίας στο πλαίσιο των εορτασμών για την Παγκόσμια Ημέρα Μέλισσας, στις 20 Μαΐου 2022.
Τα εθνικά πάρκα των νησιών Παντελλερία στην Ιταλία και Γκρουά στη Γαλλία, μαζί με μερικά ακόμα στην Ευρώπη, συνεργάζονται για τη διατήρηση όλων των επικονιαστών, των ντόπιων πληθυσμών μελισσών και τη διατήρηση, επίσης, μη διαχειρίσιμων κοινών μελισσών, καθώς και την επαναεισαγωγή τους στη φύση. Η έκκληση του νησιού Παντελλερία ανέφερε χαρακτηριστικά: «Οι ελεύθερες μη διαχειρίσιμες αποικίες της μέλισσας A. Mellifera αποτελούν ουσιαστικό συστατικό της βιοποικιλότητας και θησαυρό για τους μελισσοκόμους και τις μελλοντικές γενιές, που πρέπει να προστατεύονται και να διατηρούνται ελεύθερες ώστε να εξελιχθούν υπό τις συνθήκες φυσικού περιβάλλοντος».
