Μέχρι 30 Ιανουαρίου η μετάταξη από το ειδικό στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ

των Φωτεινής Μακρή, Γιάννη Τσατσάκη

Καθώς διασχίζουμε τα μέσα Ιανουαρίου, ερχόμαστε όλο και πιο κοντά στην πρώτη κρίσιμη ημερομηνία του έτους αναφορικά με τις φορολογικές υποχρεώσεις των αγροτών. Ο λόγος για την «επιλογή» (σ.σ. η λέξη σε εισαγωγικά καθώς, όπως θα δούμε παρακάτω, για πολλούς ουσιαστικά είναι μονόδρομος) καθεστώτος ΦΠΑ, η οποία έχει αντίκτυπο τόσο στο εισόδημα του αγρότη, όσο και στις υπόλοιπες φορολογικές υποχρεώσεις του, όπως επίσης και στις συναλλαγές του με τρίτους.

Η 30ή Ιανουαρίου είναι η προθεσμία μέχρι την οποία πρέπει να υποβληθούν οι δηλώσεις μετάταξης από το ένα καθεστώς ΦΠΑ στο άλλο. Μεγάλη προσοχή απαιτείται από όσους, λόγω εισοδήματος ή, συνηθέστερα, λόγω επιδοτήσεων που εισέπραξαν πέρυσι, υποχρεούνται φέτος να «μεταπηδήσουν» από το ειδικό στο κανονικό καθεστώς (και ενδεχομένως να μην το γνωρίζουν).

Τον… νου τους όμως πρέπει να έχουν και όσοι, για τους ίδιους λόγους, έχουν την ευκαιρία να μεταφερθούν από το κανονικό στο ειδικό καθεστώς, απαλλασσόμενοι (μεταξύ άλλων) από την υποχρέωση τήρησης βιβλίων. Ας δούμε αναλυτικά τα κριτήρια και τις προϋποθέσεις με τις οποίες συνδέονται τα δύο καθεστώτα.

Από το ειδικό στο κανονικό…

Στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ εντάσσονται υποχρεωτικά αγρότες που:

✱ Πραγματοποίησαν το προηγούμενο φορολογικό έτος παραδόσεις αγροτικών προϊόντων και παροχές αγροτικών υπηρεσιών αξίας πάνω από 15.000 ευρώ.

✱ Στο ίδιο καθεστώς εντάσσονται και όσοι αγρότες εισέπραξαν το προηγούμενο φορολογικό έτος επιδοτήσεις συνολικής αξίας πάνω από 5.000 ευρώ, ανεξάρτητα αν αυτές αφορούσαν προηγούμενα έτη (βλ. ΠΟΛ 1201/2016). Στο άθροισμα του συγκεκριμένου ορίου συμπεριλαμβάνονται όλες οι ενισχύσεις, ανεξάρτητα αν φορολογούνται ή όχι. Εξαιρούνται μόνο οι αποζημιώσεις του ΕΛΓΑ, οι επενδυτικές ενισχύσεις, οι επιστροφές πετρελαίου και η πρόωρη συνταξιοδότηση.

Αρκεί να ικανοποιείται ένα από τα δύο παραπάνω κριτήρια, προκειμένου να προκύπτει υποχρέωση ένταξης στο κανονικό καθεστώς. Για παράδειγμα, αγρότης με έσοδα 13.000 ευρώ από πωλήσεις και 4.000 ευρώ από επιδοτήσεις το 2018, ο οποίος σήμερα «ανήκει» στο ειδικό καθεστώς, εφόσον έλαβε το 2019 επιδοτήσεις 6.000 ευρώ, οφείλει να ενταχθεί στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ, ακόμα κι αν τα έσοδά του από πωλήσεις ήταν ίδια ή μικρότερα του 2018. Η σχετική δήλωση μεταβολής πρέπει να υποβληθεί εντός 30 ημερών από την έναρξη του φορολογικού έτους, δηλαδή έως τις 30 Ιανουαρίου 2020.

…και αντίστροφα

Στο ειδικό καθεστώς ΦΠΑ του άρθρου 41 μπορούν να ενταχθούν αγρότες εφόσον:

✱ Οι αθροιστικές πωλήσεις από παραδόσεις αγροτικών προϊόντων και παροχή υπηρεσιών δεν υπερβαίνουν τις 15.000 ευρώ.

✱ Οι επιδοτήσεις που έλαβαν το προηγούμενο φορολογικό έτος αθροιστικά είναι κάτω από 5.000 ευρώ.

Για την ένταξη/παραμονή στο ειδικό καθεστώς πρέπει να πληρούνται σωρευτικά τα παραπάνω κριτήρια πωλήσεων και επιδοτήσεων. Αν έστω ένα από τα δύο δεν πληρούται, τότε προκύπτει υποχρέωση μετάταξης μέχρι τις 30 Ιανουαρίου. Μετά από αυτή την ημερομηνία, κάθε μετάταξη επιβαρύνεται με πρόστιμο 100 ευρώ, εκτός αν η μη ένταξη διαπιστωθεί κατόπιν ελέγχου, οπότε το πρόστιμο ανέρχεται σε 2.500 ευρώ.

Στον προσδιορισμό του ορίου των 15.000 ευρώ περιλαμβάνεται το συνολικό ποσό που προέρχεται από την παράδοση αγροτικών προϊόντων των αγροτών από τη δική τους εκμετάλλευση ή την παροχή αγροτικών υπηρεσιών στο πλαίσιο της εκμετάλλευσής τους. Το ποσό αυτό προκύπτει από τα τιμολόγια αγοράς που εκδίδουν στον πωλητή αγρότη οι υποκείμενοι στον φόρο αγοραστές των αγροτικών προϊόντων, καθώς και από τα ειδικά στοιχεία που εκδίδει ο αγρότης του ειδικού καθεστώτος.

Σε ό,τι αφορά τις επιδοτήσεις, επειδή κάποιες φορές οι βεβαιώσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν περιλαμβάνουν όλα τα ποσά που έχουν πιστωθεί, καλό είναι ο αγρότης να έχει μια εικόνα από την τράπεζά του (κίνηση λογαριασμού) ή μια εκτύπωση της δημοσιοποίησης πληρωμών από την ιστοσελίδα του ΟΠΕΚΕΠΕ.

Ένας αγρότης που πληροί τις προϋποθέσεις του ειδικού μπορεί, εφόσον το επιθυμεί, να ενταχθεί στο κανονικό καθεστώς (προαιρετική μετάταξη). Και σε αυτή την περίπτωση, όμως, η δήλωση μεταβολής πρέπει να πραγματοποιηθεί έως τις 30 Ιανουαρίου 2020. Επίσης, σε αυτή την περίπτωση, υποχρεούται να παραμείνει σε αυτό για μια τριετία.

Οι αλιείς

Από 1/1/2017, οι αλιείς του άρθρου 40 του Κώδικα ΦΠΑ υπάγονται παράλληλα για τυχόν αγροτική τους δραστηριότητα στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ και για τη δραστηριότητά τους ως αλιείς στο ειδικό καθεστώς κατ’ αποκοπή καταβολής ΦΠΑ του άρθρου 40.

Οι νεοεισερχόμενοι

Οι νέοι αγρότες, αυτοί δηλαδή που ξεκινούν την άσκηση της αγροτικής δραστηριότητας για πρώτη φορά, εφόσον το επιθυμούν, μπορούν να επιλέξουν την ένταξή τους στο ειδικό καθεστώς, αρκεί παράλληλα να μην ασκούν άλλη δραστηριότητα για την οποία είναι υπόχρεοι τήρησης βιβλίων. Ωστόσο, οι νέοι αγρότες που εντάχθηκαν στο Υπομέτρο 6.1 (Εγκατάσταση νέων γεωργών) και έλαβαν μέσα στο προηγούμενο έτος το πριμ, μετατάσσονται υποχρεωτικά στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ.

Παραδειγματα ΚΑΘΕΣΤΩΣ*
Περιπτώσεις** Ειδικό Κανονικό
Εισόδημα 4.500 ευρώ, επιδοτήσεις 3.000 ευρώ  
Εισόδημα 4.000 ευρώ, επιδοτήσεις 6.000 ευρώ  
Εισόδημα 17.000 ευρώ, επιδοτήσεις 3.000  
Παραγωγός του ειδικού με φ/β έως 100 KW  
Παραγωγός του ειδικού με εκμετάλλευση θεριζοαλωνιστικών
ή σπαρτικών
 
Παραγωγός του ειδικού που ξεκίνησε να πουλά σε λαϊκές  

*Αναφέρεται στην αγροτική δραστηριότητα του παραγωγού,
**Tα ποσά αφορούν τη χρήση του 2019

ΑΠΕ και λαϊκές κάνουν υποχρεωτικά τα βιβλία

Στο ειδικό καθεστώς ΦΠΑ δεν έχουν τη δυνατότητα να ενταχθούν οι ετεροεπαγγελματίες αγρότες. Μπορούν βέβαια να αιτηθούν την ένταξη στο καθεστώς Μικρών Επιχειρήσεων του άρθρου 39 του κώδικα ΦΠΑ, υπό την προϋπόθεση ο τζίρος τους να είναι μικρότερος από 10.000 ευρώ. Την επιλογή αυτή έχουν και οι αγρότες που πωλούν δικά τους προϊόντα σε υπαίθριους πάγκους ή/και στις λαϊκές αγορές. Κατά τα λοιπά, όσοι παράλληλα με την αγροτική ασκούν και κάποια άλλη επιχειρηματική δραστηριότητα (π.χ. δικηγόροι, λογιστές, έμποροι προϊόντων σε λαϊκές, χονδρέμποροι άλλων προϊόντων και αγαθών), εντάσσονται υποχρεωτικά στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ, ανεξαρτήτως του τζίρου που πραγματοποίησαν από την αγροτική τους δραστηριότητα ή του ύψους των επιδοτήσεων που εισέπραξαν.

Επίσης, οι αγρότες που, ταυτόχρονα με την αγροτική εκμετάλλευση, ασκούν και άλλη δραστηριότητα για την οποία υποχρεούνται στην τήρηση λογιστικών (απλογραφικών ή διπλογραφικών) βιβλίων, μεταξύ των οποίων και η διαχείριση ΑΠΕ ή η λειτουργία αγροτουριστικών μονάδων, υπάγονται υποχρεωτικά στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ για την αγροτική τους εκμετάλλευση.

 

Δηλώσεις αποθεμάτων μέσα στο πρώτο δίμηνο του έτους

Οι αγρότες που μετατάσσονται από το ειδικό στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ και αντίστροφα είναι υποχρεωμένοι να υποβάλουν μέσα σε προθεσμία δύο μηνών από την έναρξη του φορολογικού έτους, δήλωση Αποθεμάτων Μετάταξης στην οικεία ΔΟΥ. Η δήλωση αυτή περιλαμβάνει:

✱ Τα αποθέματα των αγροτικών προϊόντων, στα οποία περιλαμβάνονται όλα όσα έχουν συλλεχθεί, οι ηρτημένοι καρποί και οι καλλιέργειες που βρίσκονται σε εξέλιξη.

✱ Τα αποθέματα των πρώτων υλών της αγροτικής παραγωγής, σπόροι, λιπάσματα, ζωοτροφές κ.λπ.

✱ Τα αγαθά επένδυσης, εφόσον χρησιμοποιούνται για τους σκοπούς της αγροτικής δραστηριότητας.