Mικρή σε έκταση, με αξία παραγωγής λίγων χιλιάδων ευρώ και βασικό εργατικό δυναμικό τα μέλη της οικογένειας του ιδιοκτήτη/διαχειριστή της: Aυτό είναι, σε αδρές γραμμές, το προφίλ μιας τυπικής μέσης αγροτικής εκμετάλλευσης στην ΕΕ, όπως σκιαγραφείται από τα τελευταία στοιχεία της Eurostat.
Το παραπάνω μοτίβο, βέβαια, είναι ακόμα πιο έντονο στην Ελλάδα, όπου, σύμφωνα με την υπηρεσία, πάνω από τα 2/3 των εκμεταλλεύσεων (ποσοστό 67,7%) έχουν οικονομική απόδοση κάτω των 8.000 ευρώ, ενώ το 99,3%, δηλαδή σχεδόν όλες, είναι οικογενειακού τύπου (με την έννοια ότι πάνω από το 50% της εργασίας παρέχεται από τα μέλη της οικογένειας). Το 2016, οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις στη χώρα μας ανέρχονταν, σύμφωνα με τη Εurostat, σε 684.950 (6,5% στο σύνολο της ΕΕ των 28), ενώ οι εκτάσεις που αξιοποιούσαν ξεπερνούσαν τα 40,5 εκατ. στρέμματα.
Την ίδια χρονιά, τα 2/3 των εκμεταλλεύσεων στην ΕΕ ήταν κάτω των 50 στρεμμάτων, ενώ παρά το γεγονός ότι το μέσο ευρωπαϊκό μέγεθος ήταν 166 στρέμματα μόλις το 15% «έπιανε» ή ξεπερνούσε σε έκταση το νούμερο αυτό. Επίσης, ένα ποσοστό που αγγίζει το 40% (4 εκατ. εκμεταλλεύσεις σε σύνολο 10,5 εκατ.) είχαν αξία παραγωγής κάτω των 2.000 ευρώ.
Το 3% παράγει το 55%
Σχεδόν το 30% των εκμεταλλεύσεων της ΕΕ (3 εκατ.) είχε οικονομική απόδοση από 2.000 έως 8.000 ευρώ σε ετήσια βάση. Στο άλλο άκρο του φάσματος, ωστόσο, ένας μικρός αριθμός εκμεταλλεύσεων, που ανερχόταν σε 304.000 (2,9% του συνόλου), είχε μια παραγωγή της τάξης των 250.000 ευρώ τουλάχιστον ετησίως και, αθροιστικά, ήταν «υπεύθυνες» για παραπάνω από το μισό (55,6%) της αξίας παραγωγής όλης της ΕΕ. Οι εν λόγω μονάδες χαρακτηρίζονται από τη Eurostat «μεγάλες αγροτικές επιχειρήσεις», το 40% των οποίων μάλιστα έχει εταιρική νομική μορφή.
Πάνω από το 55% της συνολικής αξίας της ευρωπαϊκής αγροτικής παραγωγής το 2016 προερχόταν από τέσσερις χώρες και, πιο συγκεκριμένα, από τη Γαλλία (16,9%), την Ιταλία (14,2%), τη Γερμανία (13,5%) και την Ισπανία (10,5%). Αντίθετα, η Ρουμανία, παρά το γεγονός ότι είχε σχεδόν το 1/3 των εκμεταλλεύσεων της ΕΕ, δεν ξεπερνούσε σε αξία παραγωγής το 3,3%.
Λιγότεροι νέοι, αλλά περισσότερες γυναίκες
Μαζί με τον αριθμό των εκμταλλεύσεων, μειούμενος βαίνει και ο αριθμός των απασχολουμένων στον πρωτογενή τομέα. Ειδικότερα, το 2016 το σχετικό ποσοστό των εργαζομένων στον κλάδο σε επίπεδο ΕΕ (στο σύνολο του εργατικού δυναμικού) 4,4% το 2016 από 5,7% το 2005.
Αξιοσημείωτη είναι, επίσης, και η μείωση του ποσοστού των νέων αγροτών (ηλικίας κάτω των 35 ετών), οι οποίοι από 6,9% το 2005 είχαν περιοριστεί στο 5,1% του συνόλου των αγροτών το 2016. Γενικά, οι αγρότες-διαχειριστές εκμεταλλεύσεων με ηλικία έως 40 έτη δεν ξεπερνούσαν το 10,6% το 2016, ενώ πάνω από τους μισούς (ποσοστό 57,9%) ήταν ηλικίας 55 ετών και άνω. Μάλιστα, οι γηραιότεροι εξ αυτών (ηλικίας 65 ετών και άνω) απασχολούνταν κατά κανόνα (σε ποσοστό 81,7%) σε πολύ μικρές φάρμες με οικονομική απόδοση κάτω των 2.000 ευρώ. Στη χώρα μας, οι αγρότες με ηλικία κάτω των 40 ετών ήταν το 2016 το 8,3%, του συνόλου.
Πιο ενθαρρυντικά, ωστόσο, είναι τα στοιχεία που αφορούν τις αγρότισσες. Το ποσοστό τους στην ΕΕ από 26,3% το 2005 είχε ανέβει στο 28,4% το 2016, ενώ στην Ελλάδα αντιπροσωπεύουν το 27,5% του συνόλου. Το χαμηλότερο ποσοστό, πάντως, των γυναικών εντοπίζεται στην Ολλανδία (μόλις 5,2%), ενώ πολύ μικρά είναι τα ποσοστά τους και στη Μάλτα (6%), τη Δανία (7,7%) και τη Γερμανία (9,6%). Στο σύνολο της ΕΕ, πάντως, το 71,5% των διαχειριστών αγροτικών εκμεταλλεύσεων ήταν άντρες.
Ελάχιστοι με πλήρη εκπαίδευση
Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι αγρότες (σχεδόν επτά στους δέκα) εξακολουθούν να βασίζονται στην πρακτική εμπειρία. Λιγότεροι από ένας στους δέκα (ποσοστό 9,1%) είχαν λάβει το 2016 πλήρη αγροτική εκπαίδευση, ενώ το 22,6% είχε απλά περάσει από κάποια βασική αγροτική εκπαίδευση.
