Όλο το παρασκήνιο για τις θεσμικές αλλαγές στην ΕΕ – Τι να περιμένουμε για την ΚΑΠ

γράφει η Έλλη Τσιφόρου

Μετά από ένα μεγάλο και πρωτοφανές για τα κοινοτικά χρονικά διάστημα, το οποίο χαρακτηρίστηκε από πυρετώδεις διεργασίες, σπέκουλες, ανατροπές και μία κούρσα ταχύτητας στις αρχές της εβδομάδας, ο γρίφος των προσώπων που θα ηγηθούν του νέου θεσμικού τοπίου των Βρυξελλών λύθηκε, με την επιλογή της Γερμανίδας υπουργού Άμυνας, Ούρσουλας Φον Ντερ Λάιεν, στον ρόλο της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Οι ηγέτες των κρατών-μελών της ΕΕ, Μακρόν και Μέρκελ πρωτοστατούντων, επέσπευσαν την απόφασή τους το βράδυ της Τρίτης, για να προλάβουν την εκλογή του νέου προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που είχε προγραμματιστεί για το πρωί της Τετάρτης, προς χάριν της… θεσμικής ισορροπίας.

Με τους κορυφαίους ρόλους να έχουν πλέον κατανεμηθεί, πολλοί στις Βρυξέλλες κάνουν λόγο για ένα μη ικανοποιητικό αποτέλεσμα: κυριαρχία χωρών της Δυτικής Ευρώπης και του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, ακύρωση της δημοκρατικής διαδικασίας επιλογής προέδρου μεταξύ των spitzenkandidaten, δηλ. των υποψηφίων που είχαν ορίσει τα ευρωπαϊκά κόμματα προεκλογικά, και επιλογή, τελικά, ενός «αουτσάιντερ» αμφισβητούμενων ικανοτήτων και σκιωδών υποθέσεων κατά τη θητεία της στο γερμανικό υπουργείο Άμυνας κ.ά.

Να σημειωθεί, για τα καθ’ ημάς, ότι η νέα πρόεδρος θεωρείται πολιτικό «παιδί» του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, από τον οποίο αποδείχθηκε πολλές φορές αυστηρότερη κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης.

Καλοκαιρινό θρίλερ

Μέσα σε αυτό το κλίμα δυσαρέσκειας, το επόμενο ορόσημο είναι η έγκριση της υποψηφιότητας της Ντερ Λάιεν από το σώμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στα μέσα Ιουλίου, κάτι που πολλοί ήδη χαρακτηρίζουν ως θρίλερ, δεδομένου ότι το Κοινοβούλιο θεωρείται ο «ριγμένος» της νέας κατανομής ρόλων, καθώς δεν επελέγη υποψήφιος μεταξύ των spitzenkandidaten.

Εφόσον δεν υπάρξει ανατροπή, οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες θα αρχίσουν σιγά-σιγά να ανακοινώνουν τα ονόματα των προσώπων που θα τις εκπροσωπήσουν στη νέα Κομισιόν, διαδικασία που θα ολοκληρωθεί το αργότερο μέχρι το φθινόπωρο, για να ξεκινήσει στη συνέχεια η κατανομή των πολιτικών ντοσιέ και οι ακροάσεις από τις αρμόδιες Επιτροπές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Εφόσον τα μέλη των Επιτροπών δώσουν το πράσινο φως, η ορκωμοσία της νέας Επιτροπής προβλέπεται τον Νοέμβριο.

Όλα αυτά, βέβαια, υπό την απειλή του Brexit, που έχει πάρει παράταση για τις 31 Οκτωβρίου, και με όλα τα βλέμματα να είναι στραμμένα στο αποτέλεσμα της μάχης για την ηγεσία των Τόρις και της πρωθυπουργίας, που θα κριθεί στα μέσα Ιουλίου, ενώ θα κρίνει αποφασιστικά αν θα υπάρξει συμφωνία ή μετωπική ρήξη με την ΕΕ.

Ας δούμε, όμως, τι μπορεί να σημαίνουν τα παραπάνω για το μέλλον του ευρωπαϊκού γεωργικού τομέα και τη μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, με βάση τα δεδομένα που έχουμε στο τραπέζι μέχρι σήμερα. Ο σκοπός, προφανώς, δεν είναι η στοιχηματική πρόβλεψη, αλλά η πρόγευση για όσα θα ακολουθήσουν τους επόμενους μήνες.

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Με τις νομοθετικές της προτάσεις για την ΚΑΠ μετά το 2020 να έχουν κατατεθεί από τον Ιούνιο του 2018, το μεγάλο ζητούμενο για την Κομισιόν αφορά κατ’ αρχάς το ποιος θα διαδεχθεί τον Φιλ Χόγκαν στην πολιτική ηγεσία της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας.

Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση φέρει την υπογραφή του και ο ίδιος φαίνεται διατεθειμένος να συνεχίσει το έργο του, αφού βέβαια λάβει τη στήριξη του Ιρλανδού πρωθυπουργού, ο οποίος δήλωσε πρόσφατα ότι δεν θα τον προτείνει «επίσημα», εάν δεν λυθεί πρώτα ο γρίφος του προέδρου της Επιτροπής, κόβοντας τα φτερά του νυν επιτρόπου, που θεωρούσε τον εαυτό του δεδομένο.

Ο Χόγκαν κυνηγά, εναλλακτικά, το πορτφόλιο του διεθνούς εμπορίου, στο γεωργικό κομμάτι του οποίου επέδειξε ιδιαίτερο ζήλο κατά την τρέχουσα θητεία, διοργανώνοντας πλήθος επιχειρηματικών αποστολών σε τρίτες χώρες και συνεργαζόμενος στενά με τη συνάδελφό του, Σεσίλια Μάλμστρομ.

Πολλοί είναι, βέβαια, εκείνοι στο αγροτικό λόμπι των Βρυξελλών που θεωρούν ότι ήρθε η ώρα να αναλάβει ένας «Νότιος» το τιμόνι της ΓΔ Γεωργίας, κάτι που δεν έχει συμβεί ποτέ στο παρελθόν. Σε αυτό το πλαίσιο, η Βουλγαρία φαίνεται διατεθειμένη να διεκδικήσει τη θέση, με υποψήφια τη Μαρίγια Γκάμπριελ, νυν επίτροπο Ψηφιακής Πολιτικής. Η Πορτογαλία ακούγεται, επίσης, μεταξύ των ενδιαφερόμενων χωρών. Η Ιταλία, σε συνέχεια της πρότασης Ντερ Λάιεν για την ηγεσία της Κομισιόν και παρά τις αρχικές προθέσεις της, φαίνεται να στρέφει την προσοχή της σε πιο «βαριά» πολιτικά ντοσιέ.

Η κατανομή των πολιτικών φακέλων θα αποφασιστεί το αργότερο μέχρι το φθινόπωρο, ενώ το διάστημα Οκτωβρίου-Νοεμβρίου ο/η προτεινόμενος/η επίτροπος Γεωργίας θα πρέπει να περάσει τις συμπληγάδες της διαδικασίας ακρόασης από τα μέλη της Επιτροπής Γεωργίας του Κοινοβουλίου, προκειμένου να πάρει το χρίσμα και να αναλάβει επίσημα τα καθήκοντά του/της.

Αμέσως αφού οριστεί η πολιτική ηγεσία της ΓΔ Γεωργίας, ο/η επόμενος/η επίτροπος θα κληθεί να αντιμετωπίσει τα εξής ζητήματα: Πρώτον, την επικράτηση στην ευρωπαϊκή ατζέντα των προτεραιοτήτων του περιβάλλοντος και του κλίματος, με την ενίσχυση των Πρασίνων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στη γερμανική πολιτική σκηνή, αλλά και στο γαλλικό Προεδρικό Μέγαρο, με τον Εμανουέλ Μακρόν να έχει εκφραστεί μέχρι και υπέρ της συγχώνευσης των πολιτικών γεωργίας και περιβάλλοντος.

Η δεύτερη «καυτή πατάτα» αφορά το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της ΕΕ 2021-2027 και το ποια θα είναι η τύχη της ΚΑΠ εντός αυτού: Η σχετική απόφαση είναι σε εκκρεμότητα και αναμένεται μέχρι το τέλος του έτους, ενώ ένα «σκληρό» Brexit μπορεί να αποβεί μοιραίο και για την ΕΕ και για την ΚΑΠ.

Ας σημειωθεί ότι στην κατατεθειμένη πρόταση της Επιτροπής, η ΚΑΠ απορροφά ήδη το μεγαλύτερο μέρος του οικονομικού αντικτύπου της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου. Το τρίτο ζήτημα αφορά την τύχη της προτεινόμενης από τον Φιλ Χόγκαν μεταρρύθμισης της ΚΑΠ, η οποία θα κριθεί κυρίως από τα τεκταινόμενα σε επίπεδο συννομοθετών, δηλ. Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου.

Σε δεύτερη μοίρα ο αγροτικός τομέας της Ελλάδας και στη νέα Ευρωβουλή

Για ακόμα μία φορά, αυτό που προκύπτει από τις διεργασίες σύνθεσης του νέου Ευρωκοινοβουλίου είναι ότι οι Έλληνες ευρωβουλευτές δεν έχουν ως προτεραιότητα τον αγροτικό τομέα. Συγκεκριμένα, συνεχίζεται η παράδοση που θέλει η χώρα μας να διαθέτει μόνο αναπληρωματικά και όχι τακτικά μέλη στην ομάδα των ευρωβουλευτών που θα ασχολούνται με τα αγροτικά θέματα (Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου). Μέχρι στιγμής, αναπληρωματικά μέλη της ομάδας έχουν οριστεί από τη χώρα μας ο Μανώλης Κεφαλογιάννης (ΝΔ) –αναπληρωματικό μέλος και στην προηγούμενη θητεία– και ο Πέτρος Κόκκαλης (ΣΥΡΙΖΑ). Πρόκειται για μία, αν μη τι άλλο, αρνητική εξέλιξη ενόψει και των σοβαρών εξελίξεων που επίκεινται, με κυριότερη τη συζήτηση για την αναθεώρηση της ΚΑΠ.

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Όλα είναι ανοιχτά από πλευράς του ενός εκ των συννομοθετών: Από το ποιος θα ηγηθεί της επιτροπής Γεωργίας, μέχρι το εάν τα μέλη της θα αποφασίσουν να χτίσουν επάνω στο έργο των προκατόχων τους, προωθώντας τις εκθέσεις που αυτοί ψήφισαν στην νέα Ολομέλεια του οργάνου. Όσον αφορά το πρώτο, αυτές τις μέρες δίνεται μία σκληρή μάχη μεταξύ του νεοσύστατου κόμματος Λεπέν-Σαλβίνι «Ταυτότητα & Δημοκρατία», των Σοσιαλιστών, με υποψήφιο τον έμπειρο Πάολο ντε Κάστρο και των Πρασίνων, που έχουν θέσει ως κορυφαία προτεραιότητα την κυριαρχία τους στα ευρωπαϊκά αγροτικά τεκταινόμενα.

Εάν δεν πετύχουν την ηγεσία της επιτροπής Γεωργίας, η στρατηγική τους θα είναι να διεκδικήσουν συναρμοδιότητα της επιτροπής Περιβάλλοντος, σε σχέση με τη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ. Η απόφαση σχετικά με την προεδρία και τη σύνθεση της επιτροπής Γεωργίας θα ληφθεί μέχρι τα μέσα Ιουλίου, ενώ η εναρκτήρια σύσκεψή της έχει οριστεί για τις 22 του ίδιου μήνα. Όσον αφορά την τύχη των εκθέσεων της προηγούμενης θητείας, όλα δείχνουν πως θα πάμε σε εκ νέου άνοιγμα των τροπολογιών σε επίπεδο επιτροπής Γεωργίας, πράγμα που σημαίνει ότι η μεταρρύθμιση παίρνει… παράταση.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ο ισχυρός άνδρας της ευρωπαϊκής γεωργικής πολιτικής σκηνής, Πάολο ντε Κάστρο, δήλωσε πρόσφατα στα προεδρεία των COPA-COGECA ότι προτεραιότητα του Κοινοβουλίου από Σεπτέμβριο θα είναι η διαμόρφωση και ψήφιση ενός μεταβατικού κανονιστικού πλαισίου από τη λήξη της υφιστάμενης ΚΑΠ και μέχρι να ξεκινήσει η επόμενη, «προκειμένου να νιώσουν ασφαλείς οι Ευρωπαίοι γεωργοί». Εντός αυτού του πλαισίου, στη λογική της πρόσφατης εμπειρίας του Κανονισμού Omnibus, είναι πολύ πιθανό να προταθούν μικρές βελτιώσεις σε ό,τι αφορά κοινής συναίνεσης και όχι ευαίσθητα πολιτικά ζητήματα, που έχουν π.χ. να κάνουν με την αποτελεσματικότερη διαχείριση κινδύνων, τις επενδύσεις, την ενίσχυση της οργάνωσης.

Ευρωπαϊκό Συμβούλιο

Από πλευράς έτερου συννομοθέτη, μόλις αυτή την εβδομάδα ανέλαβε την προεδρία της ΕΕ η Φινλανδία, η οποία πρόσφατα εξέλεξε νέα κυβέρνηση, υπό τον σοσιαλιστή Άντι Ρίνε. Αυτό είναι ένα σημαντικό δεδομένο γιατί η χώρα φαίνεται, κατ’ αρχάς, να έχει ήδη ρίξει τους τόνους σε σχέση με τη σκληρή στάση που κρατούσε μέχρι σήμερα σε σχέση με τον κοινοτικό προϋπολογισμό, συμπεριλαμβανομένου και του ύψους χρηματοδότησης της ΚΑΠ. Στο πρόγραμμα της προεδρίας, που τιτλοφορείται «Βιώσιμη Ευρώπη – Βιώσιμο μέλλον», είναι σαφής η έμφαση σε περιβάλλον και κλίμα.

Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τη γεωργία και την ΚΑΠ, αναφέρεται ότι «η στρατηγική και οικονομική αξία των καθαρών υδάτων και τροφίμων και η βιώσιμη γεωργία και δασοκομία αυξάνονται. Θα προωθήσουμε μια ΚΑΠ που θα ανταποκρίνεται καλύτερα στην αλλαγή του κλίματος. Θα προχωρήσουμε επίσης με δράσεις για την εφαρμογή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τη βιολογική ποικιλότητα και για την προώθηση της αειφόρου χρήσης των φυσικών πόρων και την προώθηση της καλής διαβίωσης των ζώων». Ο υπουργός Γεωργίας της Φινλανδίας θα κληθεί να προεδρεύσει των συνεδριάσεων του Συμβουλίου κατά το επόμενο εξάμηνο, έχοντας κληρονομήσει από τον Ρουμάνο προκάτοχό του μία «μερική γενική προσέγγιση» σε ό,τι αφορά τους τρεις προτεινόμενους κανονισμούς για τη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ.

Η πρόοδος που σημειώθηκε ήταν μικρή σε σχέση με τις αρχικές προθέσεις των Ρουμάνων, οι οποίες σκόνταψαν στην απροθυμία των υπουργών να αποφασίσουν χωρίς να έχουν εικόνα του προϋπολογισμού της ΚΑΠ και, κυρίως, χωρίς να βρίσκονται σε συντονισμένο βηματισμό με το Κοινοβούλιο, το οποίο δεν προχώρησε στην ψήφιση «επίσημης» θέσης σε επίπεδο Ολομέλειας, αλλά αρκέστηκε στην έγκριση τριών εκθέσεων στην επιτροπή Γεωργίας. Μέχρι σήμερα, το Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας έχει προχωρήσει σε τροπολογίες επί των αρχικών προτάσεων της Επιτροπής, οι οποίες εστιάζουν κυρίως στη «χαλάρωση» των υποχρεώσεων των εθνικών διοικήσεων και στη μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά την εφαρμογή ορισμένων μέτρων, καθώς και σε σχέση με την παρακολούθηση της εφαρμογής της ΚΑΠ.

Στην ουσία, τα μεγάλα «ακανθώδη» ζητήματα προκειμένου να κλείσει η πολιτική συμφωνία για τη μελλοντική ΚΑΠ παραμένουν ανοιχτά, και η πρόοδος σε σχέση με αυτά, κατά το επόμενο εξάμηνο, θα κριθεί τόσο από τη στάση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όσο και από το γενικότερο πολιτικό κλίμα και τις κατευθύνσεις-προτεραιότητες της νέας Επιτροπής.

  • ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ
  • ΚΑΠ