Οργανώσεις Παραγωγών: Λύση στην αγωνία του αγρότη, πρώτα να πουλήσει και μετά να παραγάγει

Λίγες ημέρες προτού κατατεθεί το πολυαναμενόμενο νομοσχέδιο για τη λειτουργία των συνεταιριστικών σχημάτων, η «ΥΧ» συνεχίζει τη συζήτηση για τα συλλογικά σχήματα. Αφορμή αποτέλεσε μια ενδιαφέρουσα μελέτη που δημοσίευσε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με θέμα «Μελέτη για τους βέλτιστους τρόπους για τη σύσταση Οργανώσεων Παραγωγών, τη στήριξή τους και την εκτέλεση των δραστηριοτήτων τους».

Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με την Κομισιόν, «Οργάνωση Παραγωγών (ΟΠ) θεωρείται οποιοδήποτε συνεργατικό σχήμα αγροτών βασισμένο σε μια νομική οντότητα». Στην ΕΕ υπάρχουν περισσότερες από 42.000 ΟΠ. Εντούτοις, οι αναγνωρισμένες από τα κράτη – μέλη τους, εντός των οποίων δραστηριοποιούνται, ΟΠ και Ενώσεις ΟΠ φθάνουν μόλις τις 3.505 (στοιχεία 2017). Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την έρευνα, καταγράφονται 550 εγγεγραμμένοι συνεταιρισμοί και 191 ΟΠ και ΕΟΠ.

Ενδυνάμωση της θέσης του παραγωγού στην αγορά

Όπως αναφέρεται στη μελέτη, ορισμένα από τα οφέλη και, επομένως, κίνητρα για τη συμμετοχή των παραγωγών στις OΠ είναι η υψηλότερη διείσδυση στην αγορά, η ευκολότερη πρόσβαση και η χρήση κοινόχρηστων υποδομών και η μετρίαση των οικονομικών ρίσκων και του κόστους που συνδέονται με την αγροτική παραγωγή.

Κληθείς να σχολιάσει τα ανωτέρω συμπεράσματα, ο πρόεδρος του ΑΣΕΠΟΠ Βελβεντού, Νίκος Κουτλιάμπας, δήλωσε στην «ΥΧ»: «Πράγματι, αυτά ισχύουν. Η αντιμετώπιση κοινών αναγκών και η υλοποίηση κοινών στόχων είναι βασικά οφέλη των OΠ. Για παράδειγμα, ομαδικές παραγγελίες εφοδίων που εξασφαλίζουν πιο συμφέρουσες τιμές στα μέλη τους».

Όπως ανέφερε στην «ΥΧ» ο διευθυντής ΑΣ «Ηλείας Κήπος», Βασίλης Γκούντουβας, «τα οφέλη, κατ’ αρχάς, σχετίζονται με τη συνεργασία και τη συλλογικότητα. Πολύ βασικό όφελος είναι η εξασφάλιση της διάθεσης της παραγωγής των μελών των OΠ στην αγορά. Εμείς κάνουμε έρευνα για λογαριασμό των μελών μας και πριν τους προτείνουμε τι να καλλιεργήσουν γνωρίζουν ότι έχει ήδη πουληθεί.

Επιπλέον όφελος που σχετίζεται με την αγορά είναι ότι συχνά καταφέρνουμε και εξασφαλίζουμε καλύτερες τιμές για τα προϊόντα των παραγωγών μας. Αυτή την περίοδο, οι παραγωγοί κηπευτικών, που συμμετέχουν στον συνεταιρισμό μας, απολαμβάνουν 20% υψηλότερες τιμές σε σχέση με μεμονωμένους αγρότες».

Πέρα από τα πρακτικά οφέλη που μας αναλύουν παρακάτω επικεφαλής και μέλη Οργανώσεων Παραγωγών, υπάρχουν και τα οικονομικά οφέλη.

Για παράδειγμα, η ένταξη ενός συλλογικού σχήματος στο Μέτρο 9 (Σύσταση Οργανώσεων και Ομάδων Παραγωγών) εξασφαλίζει ενίσχυση έως και 500.000 ευρώ στους δικαιούχους.

Ωστόσο, όπως ανέφερε στην «ΥΧ» ο γενικός διευθυντής του Αγροτικού Συνεταιρισμού Μεσοτόπου Μυτιλήνης, Μανώλης Κωνσταντιδέλλης, «παρά το γεγονός ότι έχουμε εγκριθεί ως ΟΠ και θα έπρεπε εδώ και δύο χρόνια να ξεκινήσουμε να λαμβάνουμε ενίσχυση από το ΠΑΑ, δυστυχώς αυτό μέχρι σήμερα δεν έχει συμβεί».

Κατά τον ίδιο, τα οφέλη από τη συμμετοχή των κτηνοτρόφων της περιοχής στην OΠ είναι σημαντικά: «Από πέρσι πήραμε την πρωτοβουλία και συγκεντρώνουμε και μεταποιούμε μόνοι μας το γάλα των παραγωγών. Αυτό μας επιτρέπει προς το παρόν να τους προσφέρουμε υψηλότερη τιμή κατά 10% σε σχέση με την τοπική αγορά. Επιπλέον, έχουμε προχωρήσει στην αγορά παγολεκανών για τα μέλη μας, ενώ χάρη στο εργοστάσιο ζωοτροφών που διατηρούμε τα μέλη μας επωφελούνται, μειώνοντας το κόστος παραγωγής τους». Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΑΣΕΠΟΠ Βελβεντού, Νίκο Κουτλιάμπα, «ένα επιπλέον οικονομικό όφελος για τις Οργανώσεις Παραγωγών είναι ότι μπορούν να προχωρήσουν σε επενδύσεις έργων, ίσες με το 8,2% του τζίρου τους και συγχρηματοδότηση σε ποσοστό 50% από την ΕΕ».

Βελτίωση της παραγωγικότητας

Ένα επιπλέον σημαντικό όφελος που αναφέρεται στη μελέτη είναι η αύξηση της παραγωγικότητας των μελών των ΟΠ μέσω της εισαγωγής καινοτομίας και έρευνας στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις.

Όπως αναφέρει στην «ΥΧ» το μέλος και διαχειριστής της Oμάδας Παραγωγών βάμβακος Γλυφάδας Ροδόπης, Νίκος Κουρκούτας: «Η ομάδα μας είναι νεοσύστατη, αποτελείται από δέκα μέλη και προχωράμε πολύ προσεκτικά. Θεωρούμε ότι η ευφυής γεωργία είναι ένας τρόπος να βελτιώσουμε τη χρήση των εισροών μας.

Σίγουρα η καινοτομία είναι μια βασική παράμετρος προς όφελος των συλλογικών σχημάτων, ωστόσο στη χώρα μας πάσχουμε και από σημαντική έλλειψη υποδομών. Ως ΟΠ, έχουμε αιτηθεί ενισχύσεις για την κατασκευή τέτοιων υποδομών».

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της λειτουργίας των OΠ ως προς την εισαγωγή καινοτομίας παραθέτει και ο κ. Γκούντουβας από την Ηλεία: «Τα τελευταία χρόνια, σε συνεργασία με τη μεταποιητική μονάδα επεξεργασίας βιομηχανικής ντομάτας που συνεργαζόμαστε, αναπτύξαμε ένα μαύρο πλαστικό εδαφοκάλυψης για την αντιμετώπιση των ζιζανίων. Με αυτόν τον τρόπο, τα μέλη μας είδαν μείωση του κόστους και αύξηση της παραγωγής τους», καταλήγει.

Οι λόγοι αποχής των αγροτών, τα εμπόδια και τα κίνητρα

Σύμφωνα με τη μελέτη της Κομισιόν, ο πιο βασικός λόγος συμμετοχής ή μη των παραγωγών στις OΠ σχετίζεται με το αν υπάρχει εδραιωμένη στην κοινωνία κάθε κράτους – μέλους μια τέτοια κουλτούρα συνεργασίας. Επιπλέον, αίτια για τη μη συμμετοχή των αγροτών στα συλλογικά σχήματα είναι, κατά τη μελέτη, η άγνοια των παραγωγών για τα οφέλη που πηγάζουν από τη συμμετοχή τους σε αυτά. Παρά το γεγονός ότι στη μελέτη δεν αναφέρεται το ποσοστό συμμετοχής των Ελλήνων παραγωγών στα συλλογικά σχήματα, είναι γνωστό ότι αυτό κινείται σε μονοψήφια νούμερα.

«Μεγάλο μέρος των Ελλήνων παραγωγών, στην πραγματικότητα, δεν γνωρίζει τι σημαίνει Ομάδα Παραγωγών και Οργάνωση Παραγωγών και ποια είναι τα οφέλη ένταξής τους σε ένα τέτοιο σχήμα. Έχουν τη λανθασμένη εντύπωση ότι θα χάσουν την αυτονομία τους», δηλώνει στην «ΥΧ» ο κ. Νίκος Κουτλιάμπας.

«Τις προηγούμενες δεκαετίες, οι συνεταιρισμοί λειτουργούσαν καθαρά για την εξυπηρέτηση παλαιοκομματικών συμφερόντων και δεν είχαν καμία σχέση με το παραγωγικό αντικείμενο. Ακόμα και σήμερα βλέπουμε τέτοιους συνεταιρισμούς να επιβιώνουν, διατηρώντας μόνο γραφειοκρατικές δραστηριότητες, όπως η διεκπεραίωση δηλώσεων καλλιέργειας.

Οι παραγωγοί θυμούνται το πώς λειτουργούσαν αυτοί οι συνεταιρισμοί και λανθασμένα θεωρούν ότι έτσι είναι και οι νέες ΟΠ που έχουν συσταθεί τα τελευταία χρόνια και λειτουργούν σε υγιείς βάσεις», είπε ο κ. Γκούντουβας από την Ηλεία.

Συνομιλώντας με την «ΥΧ» ο πρώην πρόεδρος της ΕΑΣ Ηρακλείου, Ανδρέας Στρατάκης, έθεσε ακόμα μία σημαντική διάσταση στο πρόβλημα της χαμηλής συμμετοχής των αγροτών στις ΟΠ της χώρας: «Αυτό που βλέπουμε και ζούμε είναι ότι οι παραγωγοί έχουν πολλές επιφυλάξεις για να ενταχθούν στις OΠ. Ένας βασικός λόγος είναι ότι εκεί θα πρέπει να παραδώσουν το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής τους και να τιμολογηθεί. Δυστυχώς, στην Ελλάδα γνωρίζουμε ότι το αδήλωτο εμπόριο παραμένει ένα τεράστιο πρόβλημα». Κατά τον κ. Στρατάκη, τα μέλη των OΠ θα πρέπει να απολαμβάνουν χαμηλότερες ασφαλιστικές εισφορές και μείωση της φορολογίας.

Με την άποψη αυτή συντάσσεται και ο κ. Κουτλιάμπας: «Είναι σαφές και το έχουμε αναφέρει πολλές φορές ότι θα πρέπει να μειωθεί στο μισό η φορολογία στα φυσικά πρόσωπα-μέλη των OΠ». Ο κ. Κωνσταντιδέλλης από τη Μυτιλήνη θεωρεί ότι θα πρέπει να υπάρξει κρατική μέριμνα για προγράμματα δανειοδότησης και παροχή χρηματοδοτικών εργαλείων στις ΟΠ: «Αυτήν τη στιγμή, έχουμε μηδενικό δανεισμό και, όμως, δυσκολευθήκαμε ιδιαίτερα να εξασφαλίσουμε δάνειο, ώστε να αναπτυχθούμε και να επεκτείνουμε τις δραστηριότητές μας.

Ένα πρόβλημα, επίσης, με τον υφιστάμενο νόμο για τους συνεταιρισμούς είναι ότι ένας ιδιώτης ή μια επιχείρηση δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει έναν συνεταιρισμό. Επομένως, θα πρέπει να δημιουργηθούν προγράμματα που θα βοηθούν τους υγιείς, και το τονίζω αυτό, συνεταιρισμούς στο θέμα της ρευστότητας.

Κατά τον κ. Γκούντουβα, στις τάξεις των παραγωγών επικρατεί άγνοια ως προς τα οφέλη της ένταξής τους σε μια ΟΠ. «Ωστόσο, ένα από τα πιο αποτελεσματικά κίνητρα για να συμμετάσχει κάποιος παραγωγός σε μια ΟΠ είναι το να παρατηρεί την πρόοδο των μελών της και την καθοδήγηση που αυτά λαμβάνουν για να την επιτύχουν. Βλέποντας τα οφέλη που καρπώνονται οι συνάδελφοί τους μέσω της καθοδήγησης που τους προσφέρει ο συνεταιρισμός μας, παραγωγοί που καλλιεργούν σε γειτονικές εκμεταλλεύσεις και συνομιλούν μαζί τους αποφάσισαν να ενταχθούν στο σχήμα μας», σημειώνει.