Οι άνθρωποι κατά μέσο όρο σφάζουν 70 εκατομμύρια ζώα κάθε μέρα για τη διατροφή τους, που σημαίνει 130.000 ζώα κάθε λεπτό. Αυτό σημειώνεται σε άρθρο του Aarti Ramachandran, επικεφαλής έρευνας της πρωτοβουλίας FAIR (σ.σ.: Δίκτυο επενδυτών που ασχολείται με ζητήματα ESG, δηλαδή κριτήρια περιβαλλοντικά, κοινωνικά και εταιρικής διακυβέρνησης σε αλυσίδες εφοδιασμού πρωτεϊνών), με αφορμή τα αποτελέσματα της τελευταίας έκθεσης του δικτύου που δημοσιεύτηκε στο World Economic Forum.
Βig Food, το σύστημα γιγάντωσης της βιομηχανίας κτηνοτροφίας
Τα συγκεκριμένα μεγέθη, υπογραμμίζει ο συντάκτης, είναι δυνατόν να επιτυγχάνονται, επειδή η κτηνοτροφία έχει μετασχηματιστεί από ένα σύστημα κυρίως ποιμενικό και οικογενειακής ιδιοκτησίας σε ένα βιομηχανοποιημένο σύστημα κτηνοτροφίας. Είναι το σύστημα που δημιούργησε τη βιομηχανία του 1,5 τρισ. δολαρίων, εξυπηρετώντας ως ραχοκοκαλιά την ανάπτυξη αυτού που διεθνώς έχει χαρακτηριστεί ως Big Food.
Σε μια απλή απόδοση στα ελληνικά, ο όρος περικλείει ολόκληρο το σύστημα γιγάντωσης και συγκεντροποίησης της βιομηχανίας κτηνοτροφίας και της μεγάλης κλίμακας βιομηχανίας παραγωγής τροφίμων, συνήθως πολυεθνικών συμφερόντων, οι οποίες παρεμβαίνουν καθοριστικά από την εκτροφή ζώων για ανθρώπινη κατανάλωση και την παραγωγή των ζωοτροφών μέχρι την παρασκευή τροφίμων που πωλούνται σε κάθε γωνιά του πλανήτη και τη διαμόρφωση διατροφικών προτύπων.
Το σύστημα αυτό «γέννησε» εμβληματικά προϊόντα, από το Big Mac μέχρι το Whooper (σ.σ.: τα δύο μπέργκερ γνωστών αλυσίδων γρήγορου φαγητού). «Δημιούργησε ζωικές πρωτεΐνες, είτε από γάλα είτε από κρέας είτε από ψάρι, τόσο πανταχού παρούσες, ώστε η τιμή ενός Big Mac να παρέχει ένα δεδομένο μέτρησης της συναλλαγματικής ανισότητας μεταξύ των χωρών», γράφει ο συντάκτης.
Όλο και περισσότερο είναι ένα σύστημα που τελεί υπό διερεύνηση για το εύρος της επίπτωσής του πάνω στον άνθρωπο και στον πλανήτη. Αυτοί οι προβληματισμοί ωθούν τους καταναλωτές να αναζητούν υποκατάστατα για το κρέας και το γάλα που αγαπούν και εμπνέουν εκείνους που καινοτομούν να ανταποκριθούν στο αίτημα της αγοράς: αντιγράφοντας τη γεύση, την υφή και το άρωμα των ζωικών πρωτεϊνών, με αποτελεσματικότερη χρήση των διαθέσιμων πόρων και χωρίς το πραγματικό ζώο.
Αυτές οι εξελίξεις έχουν δημιουργήσει μια πρόκληση για τη μακροχρόνια θεωρία, σύμφωνα με την οποία ο μόνος τρόπος για τον κλάδο να αναπτυχθεί και να ταΐσει τον πλανήτη των 10 δισεκατομμυρίων ανθρώπων μέχρι το 2050 είναι η επέκταση του τρέχοντος εντατικού συστήματος κτηνοτροφίας.
Για πρώτη φορά, μετά από την έλευση της βιομηχανικής κτηνοτροφίας, περίπου 60 χρόνια πριν, οι εναλλακτικές πρωτεΐνες δείχνουν έναν βιώσιμο δρόμο προς την ανταπόκριση στο παγκόσμιο αίτημα για αειφόρους πρωτεΐνες.
Πώς ανταποκρίνεται το νέο σύστημα στην άνθηση εναλλακτικών πρωτεϊνών
Σταχυολογώντας τα συμπεράσματα της τελευταίας έκθεσης του FAIRR, ο επικεφαλής της δίνει έμφαση στα εξής:
✱ Η διαφοροποίηση στις πρωτεΐνες είναι κινητήριος δύναμη για την επιχειρηματική ανάπτυξη: Στις ΗΠΑ, οι πωλήσεις φυτικών πρωτεϊνών έχουν αυξηθεί κατά 31% τα τελευταία δύο χρόνια, τη στιγμή που οι πωλήσεις του συνόλου των ειδών διατροφής αυξήθηκαν κατά 4%.
✱ Οι εναλλακτικές πρωτεΐνες αποτελούν μια… ταραχοποιό δύναμη για τη βιομηχανία τροφίμων: Η ταχεία ανάπτυξη της συγκεκριμένης αγοράς περιλαμβάνει παραγωγούς, εμπόρους και εταιρικά σήματα που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της ενημέρωσης. Νέες είσοδοι εταιρειών, όπως η Beyond Meat, η Just, η Impossible Foods έχουν αναγκάσει καθιερωμένους παίκτες να καινοτομήσουν, να επενδύσουν και να λανσάρουν νέα προϊόντα. Σύμφωνα με μελέτες χρηματοπιστωτικών ομίλων, όπως η JP Morgan, η Barclays κ.ά., τα εναλλακτικά γάλατα έχουν ήδη αποσπάσει ένα μερίδιο αγοράς της τάξης του 13% στο λιανεμπόριο των ΗΠΑ.
✱ Η εμπλοκή της εφοδιαστικής αλυσίδας δεν αρκεί από μόνη της: Καμία εταιρεία δεν έχει ακόμη επιδείξει μετρήσιμη μείωση των κινδύνων που σχετίζονται με τις εφοδιαστικές αλυσίδες ζωικών πρωτεϊνών. Παρόλο που για χρόνια γίνονται προσπάθειες να μπουν φραγμοί στην αποψίλωση των δασών από τη σόγια (κυρίως χρησιμοποιούμενη για κτηνοτροφική χρήση) και από την κτηνοτροφία, οι περισσότερες εταιρείες τροφίμων δεν θα πετύχουν τους στόχους τους να σταματήσουν την αποψίλωση των δασών μέχρι το 2020.
✱ Οι παγκόσμιες εταιρείες τροφίμων επεκτείνουν ταχέως τα χαρτοφυλάκιά τους με εναλλακτικές πρωτεΐνες: Η έρευνα έδειξε ότι και οι 16 αλυσίδες λιανεμπορίου επέκτειναν τον προηγούμενο χρόνο τα χαρτοφυλάκιά τους σε προϊόντα εναλλακτικών πρωτεϊνών. Για τους λιανέμπορους οι σειρές προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας παρουσιάζει σημαντικές ευκαιρίες να επεκτείνουν τα προϊόντα που έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν οι καταναλωτές ως επιλογή εναλλακτικής πρωτεΐνης.
✱ Οι εναλλακτικές πρωτεΐνες αποτέλεσαν έναυσμα για μια νέα ρυθμιστική εποχή και για άσκηση πιέσεων από τους ενδιαφερόμενους: Τόσο η ΕΕ όσο και οι ΗΠΑ έχουν εκσυγχρονίσει τις κανονιστικές διαδικασίες, προκειμένου να καλύψουν νέα συστατικά και εργαστηριακά παρασκευασμένα προϊόντα, μειώνοντας τα εμπόδια για την είσοδο εναλλακτικών πρωτεϊνών στην αγορά.
✱ Μαθήματα για ένα μεταλλασσόμενο τοπίο στις πρωτεΐνες: Αξιολογήθηκαν οι δράσεις 25 μεγάλων επιχειρήσεων σε ζητήματα όπως οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει η διακίνηση των ζωικών πρωτεϊνών που διαθέτουν και το πώς επεκτείνονται σε χαρτοφυλάκια με εναλλακτικές πρωτεΐνες. Από την έρευνα προέκυψε ότι οι μεγαλύτερες εταιρείες του κλάδου δίνουν έμφαση στην πρόληψη της διαφοροποίησης των πρωτεϊνών, λαμβάνουν μέτρα μετριασμού των επιπτώσεων από τα νέα δεδομένα και προσπαθούν να εξαγοράσουν εταιρείες οι οποίες διαθέτουν τεχνογνωσία στις φυτικές πρωτεΐνες, προσπαθώντας να πείσουν με έξυπνο τρόπο τους καταναλωτές.
