Μια νέα γενιά μικροοφειλετών, που προέρχονται από τα χαμηλά και χαμηλομεσαία εισοδηματικά στρώματα, φαίνεται ότι έχει δημιουργήσει η υγειονομική κρίση.
Πρόκειται κατά κανόνα για επαγγελματίες με «σφιχτούς», πλην όμως νοικοκυρεμένους προϋπολογισμούς και τακτοποιημένες μέχρι πρόσφατα υποχρεώσεις, οι οποίοι ωστόσο είδαν τα οικονομικά τους δεδομένα να ανατρέπονται επί τα χείρω στη διάρκεια της πανδημίας.
Τα στοιχεία της ΑΑΔΕ που αναφέρονται στην τελευταία έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού στη Βουλή είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικά. Στο τέλος του Οκτωβρίου 2021, η κατηγορία οφειλής μεταξύ 50 και 500 ευρώ είναι αυτή που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη αύξηση στο πλήθος της και πλέον κατέχει την πρώτη θέση, αντιπροσωπεύοντας το 37% του συνόλου των οφειλετών.
Μέσα σε έναν χρόνο (από 1/11/2020 έως 1/11/2021) στην κατηγορία αυτή «προστέθηκαν» 88.346 οφειλέτες, την ώρα που ο συνολικός αριθμός μειώθηκε κατά 74.242. Τα ποσά που χρωστούν είναι κατά κανόνα μικρά, όπως προκύπτει από το γεγονός ότι η σημαντική αύξηση στο πλήθος τους συνοδεύεται από πολύ μικρή αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών κατά μόλις 16,4 εκατ. ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι τα χρέη της συγκεκριμένης κατηγορίας δεν ξεπερνούν το 0,3% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου (321,1 εκατ. ευρώ, σε σύνολο 109,825 δισ. ευρώ).
Ανοδικά κινήθηκε, με χαμηλότερους ωστόσο ρυθμούς, το πλήθος των οφειλετών και των υπόλοιπων κατηγοριών. Έτσι, ο αριθμός των οφειλετών με χρέη από 500 έως 10.000 ευρώ (οι οποίοι πέρυσι αποτελούσαν την πλειοψηφία) αυξήθηκε κατά 15.507 και στις οφειλές τους «προστέθηκαν» άλλα 60,7 εκατ. ευρώ, με αποτέλεσμα οι ληξιπρόθεσμες οφειλές τους να ανέρχονται πλέον στο 3,2% του συνόλου (3,581 δισ. ευρώ).
Λίγοι οφείλουν πολλά
Η μεγαλύτερη αύξηση του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου εντοπίζεται σε όσους χρωστούν άνω του 1 εκατ. ευρώ. Στην κατηγορία αυτή, αν και το πλήθος των οφειλετών αυξήθηκε κατά 312 πρόσωπα, τα ληξιπρόθεσμα χρέη διευρύνθηκαν κατά 2,237 δισ. ευρώ, φτάνοντας στο τέλος Οκτωβρίου τα 87,802 δισ. ευρώ.
Σημειωτέον ότι στην εν λόγω ομάδα οφειλετών, αν και δεν ξεπερνούν το 0,2% του συνόλου, συγκεντρώνεται το 80% του συνολικού ληξιπρόθεσμου.
Η μοναδική κατηγορία που παρουσιάζει μείωση, και μάλιστα μεγάλη, είναι αυτή των οφειλετών με χρέη έως 50 ευρώ, το πλήθος των οποίων έπεσε στα 896.877 πρόσωπα έναντι 1.086.712 στο τέλος Οκτωβρίου 2020 (-189.835 σε ένα χρόνο).
Όπως σημειώνεται βέβαια στην έκθεση, στη μείωση αυτή συνέβαλε κυρίως η περιοδική διαγραφή βεβαιωμένων ανείσπρακτων οφειλών νομικών προσώπων ή τρίτων με εισπρακτέο υπόλοιπο ανά βασική οφειλή μικρότερο του 1 ευρώ.
Η συγκεκριμένη διαγραφή οδήγησε σε μείωση του πλήθους των οφειλετών στην κατηγορία οφειλής μικρότερης του
1 ευρώ κατά 163.827 πρόσωπα σε ετήσια βάση, με τον συνολικό αριθμό των οφειλετών να διαμορφώνεται σε 93.833.
Σε κάθε περίπτωση, η «βουτιά» στο πλήθος αυτής της κατηγορίας είχε ως αποτέλεσμα ο συνολικός αριθμός των οφειλετών στο τέλος του Οκτωβρίου 2021 να μειωθεί κατά 74.242 πρόσωπα, στους 4.292.632 οφειλέτες, τη στιγμή που οι ληξιπρόθεσμες οφειλές στο σύνολό τους αυξήθηκαν κατά 3,113 δισ. ευρώ.
Οφειλέτες και των Ταμείων
Παρόμοια είναι η εικόνα και σε ό,τι αφορά τις απλήρωτες ασφαλιστικές εισφορές. Σύμφωνα με τα στοιχεία της 3ης Τριμηνιαίας Έκθεσης Προόδου του ΚΕΑΟ, το πλήθος των οφειλετών με χρέη από 50 έως 500 ευρώ παρουσίασε τη μεγαλύτερη αύξηση μέσα σε έναν χρόνο, αφού «προστέθηκαν» σε αυτήν 40.869 ασφαλισμένοι.
Αντίθετα, στην κατηγορία οφειλών από 500 έως 10.000 ευρώ καταγράφηκε μείωση των μητρώων κατά 13.250, όπως και στην αμέσως επόμενη, με χρέη από 10.000 έως 100.000 ευρώ, όπου οι οφειλέτες μειώθηκαν κατά 1.640.
Συνολικά, ο αριθμός των μητρώων των οφειλετών αυξήθηκε κατά 47.415, με αποτέλεσμα ο συνολικός αριθμός των οφειλετών των ασφαλιστικών ταμείων να διαμορφώνεται στο τέλος του τρίτου τριμήνου του 2021 σε 2.093.286.
Οι συνολικές οφειλές στο τέλος του γ’ τριμήνου 2021 αυξήθηκαν κατά 1,4 δισ. ευρώ σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι, ωστόσο αυτό οφείλεται στην αύξηση των πρόσθετων τελών, δεδομένου ότι οι κύριες οφειλές υποχώρησαν κατά 72,3 εκατ. ευρώ.
Η μεγαλύτερη μείωση κύριων οφειλών κατά 382,2 εκατ. ευρώ παρατηρήθηκε στην κατηγορία χρεών μεταξύ 10.000 και 100.000 ευρώ, όπου συσσωρεύεται το 42,9% των οφειλών. Σε όλες τις υπόλοιπες κατηγορίες είχαμε αύξηση, με τη μεγαλύτερη να εντοπίζεται στο εύρος μεταξύ 100.000 και 1 εκατ. ευρώ (αύξηση 118 εκατ. ευρώ).
Σε τριμηνιαία βάση, πάντως, το σύνολο των ληξιπρόθεσμων ασφαλιστικών οφειλών στο τέλος του Σεπτεμβρίου 2021 διαμορφωνόταν σε 38,8 δισ. ευρώ, αυξημένο κατά 771,8 εκατ. ευρώ σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο. Η αύξηση αυτή προέρχεται από την αύξηση τόσο των πρόσθετων τελών κατά 384 εκατ. ευρώ, όσο και των κύριων οφειλών κατά 387,7 εκατ. ευρώ.
Από τις επιχειρήσεις η μερίδα του λέοντος των χρεών
Τα στοιχεία της ΑΑΔΕ που επικαλείται η έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού στη Βουλή δείχνουν ότι από τα νομικά πρόσωπα, δηλαδή τις επιχειρήσεις, πηγάζει το 65% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, που αντιστοιχεί σε 71,6 δισ. ευρώ.
Μάλιστα, τα νομικά πρόσωπα είναι κυρίως «υπεύθυνα» για την αύξηση των ληξιπρόθεσμων στο εύρος οφειλής άνω του 1 εκατ. ευρώ, καθώς οι οφειλές που προέρχονται από αυτά αυξήθηκαν κατά 1,7 δισ. ευρώ. Το πλήθος των νομικών προσώπων που οφείλουν πάνω από 1 εκατ. ευρώ διαμορφώθηκε στα 5.245, καθώς αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 182 νομικά πρόσωπα. Από την ανάλυση του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου των νομικών προσώπων ανά νομική μορφή διαπιστώνεται ότι το 67% των οφειλών, που αντιστοιχεί σε 47,6 δισ. ευρώ, προέρχεται από τις ΑΕ, ενώ ακολουθούν οι ΕΠΕ με οφειλές ύψους 12,5 δισ. ευρώ, οι ΟΕ και οι ΕΕ (με οφειλές 3,6 και 3,5 δισ. ευρώ αντίστοιχα). Εξετάζοντας τη μεταβολή του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου των νομικών προσώπων κατά την τελευταία διετία διαπιστώνεται αύξηση κατά 3 δισ. ευρώ.
Η εν λόγω αύξηση προέρχεται κατά 59% από τις ΑΕ (αύξηση οφειλών κατά 1,8 δισ. ευρώ), ενώ αξιοσημείωτη είναι και η συμβολή των ΙΚΕ και των ΕΠΕ, καθώς οι οφειλές τους αυξήθηκαν τα τελευταία δύο έτη κατά 473,7 και 413,9 εκατ. ευρώ.
Δανεισμός με το σταγονόμετρο
Την ίδια στιγμή, ο συνολικός δανεισμός του ιδιωτικού τομέα, δηλαδή επιχειρήσεων και νοικοκυριών, από τα πιστωτικά ιδρύματα συνεχίζει την καθοδική του πορεία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος που αναφέρει η έκθεση, τον Οκτώβριο του 2021 το υπόλοιπο των δανείων ήταν 118,6 δισ. ευρώ, μειωμένο 19,3% ή κατά 28,3 δισ. ευρώ) σε ετήσια βάση και 2,9% ή κατά 3,5 δισ. ευρώ σε σύγκριση με τον Ιούλιο του 2021. Σημειωτέον ότι μέρος της μείωσης των δανείων οφείλεται στις τιτλοποιήσεις των μη εξυπηρετούμενων δανείων που αφαιρούνται από τους ισολογισμούς των τραπεζών. Οι ακαθάριστες ροές νέων δανείων (δηλαδή το σύνολο δανείων τακτής λήξης χωρίς την αφαίρεση των αποπληρωμών εκ μέρους των δανειοληπτών) μειώθηκαν κατά το δεκάμηνο Ιανουάριος-Οκτώβριος 2021 και διαμορφώθηκαν σε 9,805 δισ. ευρώ από 13,699 δισ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2020.
Εξάλλου, τα νεά δάνεια προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις μειώθηκαν σε 7,796 δισ. ευρώ από 12,050 δισ. ευρώ σε 7.796 εκατ. ευρώ και τα λοιπά νέα δάνεια (στεγαστικά, καταναλωτικά, ελεύθεροι επαγγελματίες) αυξήθηκαν από 1,649 δισ. ευρώ σε 2,010 δισ. ευρώ.
