Νέα δέσμη μέτρων που έχουν στόχο να ενδυναμώσουν τη θέση των αγροτών στην εφοδιαστική αλυσίδα προωθεί η Κομισιόν, στον απόηχο των αγροτικών κινητοποιήσεων που συντάραξαν την ΕΕ τον φετινό χειμώνα.
Το «πακέτο» αγγίζει το ακανθώδες ζήτημα των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, δεν περιορίζεται ωστόσο σε αυτό, καθώς προοιωνίζεται αλλαγές στον κανονισμό της Κοινής Οργάνωσης Αγορών (ΚΟΑ) και, ευρύτερα, στην ΚΑΠ, προκειμένου να ενισχυθεί η διαφάνεια στις συναλλαγές και να διασφαλιστεί ότι οι επαγγελματίες του πρωτογενούς τομέα θα έχουν ένα δικαιότερο μερίδιο στην παραγόμενη προστιθέμενη αξία. Οι σχετικές πρωτοβουλίες, μάλιστα, πρόκειται να ληφθούν άμεσα.
Το σκεπτικό και οι βασικοί άξονες των προωθούμενων μέτρων περιγράφονται σε εσωτερικό έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με τίτλο «H θέση των αγροτών στην Εφοδιαστική Αλυσίδα των Τροφίμων: Τα επόμενα βήματα», μέρος του οποίου φέρεται να έχει ήδη ενσωματωθεί στο προσχέδιο συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ που θα διεξαχθεί στις 21 και 22 Μαρτίου.
Στο κείμενο σημειώνεται, μεταξύ άλλων, ότι οι εκκλήσεις για δίκαιες πληρωμές και αντίστοιχη μεταχείριση από τους υπόλοιπους κρίκους της εφοδιαστικής αλυσίδας διαχρονικά φιγουράρουν πολύ ψηλά στις λίστες με τα αιτήματα των αγροτών.
Στο ίδιο έγγραφο γίνεται αντιπαραβολή της ισχύος που έχει σήμερα στην αγορά ένας μικρός αριθμός λιανεμπορικών ομίλων, έναντι των περίπου 9,1 εκατ. αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Η Επιτροπή σημειώνει, επίσης, ότι η στροφή των καταναλωτών σε φθηνότερα προϊόντα, σε μια εύλογη προσπάθεια να συγκρατηθούν τα κόστη διαβίωσης, έχει αποσταθεροποιήσει ακόμα περισσότερο την κατανομή της προστιθέμενης αξίας στην αλυσίδα τροφίμων, εντείνοντας την ανασφάλεια των αγροτών.
Αυτό, τη στιγμή που, όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά σε άλλο σημείο του εγγράφου, «το ρίσκο είναι μεν συνυφασμένο με κάθε οικονομική δραστηριότητα, ειδικά η γεωργία, ωστόσο, είναι πιο εκτεθειμένη στην αβεβαιότητα».
Ντεμπούτο τον Ιούλιο
Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, η Κομισιόν προκρίνει τη δημιουργία ενός Παρατηρητηρίου για τα κόστη παραγωγής, τα περιθώρια κέρδους και τις εμπορικές πρακτικές σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα, με τη σχετική πρόσκληση να δημοσιεύεται τον Απρίλιο.
Στόχος είναι η ειδική επιτροπή που θα «τρέχει» το Παρατηρητήριο και στην οποία θα εκπροσωπούνται όλοι οι εμπλεκόμενοι κλάδοι και τα κράτη-μέλη (όπως φυσικά και η ίδια η Κομισιόν) να πραγματοποιήσει την εναρκτήρια συνεδρίασή της μέσα στον Ιούλιο.
Εξάλλου, μέχρι το τέλος του τρέχοντος μήνα προβλέπεται να έχει ολοκληρωθεί η έκθεση αξιολόγησης της Οδηγίας για τις Αθέμιτες Πρακτικές (2019/633). Ο προγραμματισμός θέλει την έκθεση να παρουσιάζεται στο Συμβούλιο Γεωργίας και Αλιείας στις 26 Μαρτίου και, εν συνεχεία, να παίρνει τον δρόμο για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Επιτροπή Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων μέσα στον Απρίλιο.
Στο μικροσκόπιο ξανά η Οδηγία
Στην έκθεση αναμένεται να συμπεριληφθούν προτάσεις για τη βέλτιστη εφαρμογή της Οδηγίας, οι οποίες θα τεθούν επί τάπητος σε συνεδρίαση των επιφορτισμένων με την τήρησή της αρμόδιων Αρχών μέσα στον Ιούνιο.
Θα ακολουθήσει δεύτερη συνάντηση και αξιολόγηση της εφαρμογής της Οδηγίας τον Οκτώβριο, ενώ τον ίδιο μήνα θα πραγματοποιηθεί και η δεύτερη συνεδρίαση του νέου Παρατηρητηρίου. Ένα μήνα μετά (σ.σ. Νοέμβριος), έχει προγραμματισθεί η δεύτερη συνεδρίαση του φόρουμ για τις Βέλτιστες Πρακτικές στην Αγροδιατροφική Αλυσίδα, υπό την αιγίδα του EU CAP Network και με την υποστήριξη της Κομισιόν.
Εφόσον κριθεί αναγκαίο από τα συμπεράσματα των εκθέσεων αξιολόγησης της Οδηγίας, αλλά και από τις εμπειρίες που μεταφέρουν αγρότες και προμηθευτές στη σχετική έρευνα που διεξάγει σε ετήσια βάση η Κομισιόν, δεν θα πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ουσιαστικών αλλαγών. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να δρομολογηθεί, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της Κομισιόν, το 2025.
Προς το παρόν, η Επιτροπή έχει προγραμματίσει την υιοθέτηση μιας πρότασης για τη διασυνοριακή εφαρμογή της Οδηγίας με τη μορφή ενός ξεχωριστού Κανονισμού μέσα στην ίδια χρονιά, ενδεχομένως και λίγο νωρίτερα, στο τέταρτο τρίμηνο του 2024.
Ευρωπαϊκό πλαίσιο για τα συμβόλαια
Πέραν των παραπάνω, η Κομισιόν εμφανίζεται αποφασισμένη να προχωρήσει άμεσα και σε στοχευμένες παρεμβάσεις στον κανονισμό της ΚΟΑ, με στόχο, όπως αναφέρεται στο έγγραφο της Επιτροπής, να μειωθούν τα συναλλακτικά κόστη που επιβαρύνουν τους παραγωγούς και να διορθωθούν «ανισορροπίες» στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Η σχετική πρόταση αναμένεται να δημοσιοποιηθεί τον επόμενο μήνα και μια από τις ιδέες που έχουν πέσει στο τραπέζι προβλέπει τη θέσπιση ευρωπαϊκών κανόνων για τα συμβόλαια στα οποία εμπλέκονται αγρότες. Μία άλλη πρόταση προβλέπει την καθιέρωση ενός πλαισίου «συμφωνιών δίκαιου εμπορίου», με στόχο τη βελτίωση των αμοιβών των παραγωγών.
