Αναταράξεις στην αλυσίδα τροφοδοσίας της ευρωπαϊκής αγοράς με οπωροκηπευτικά φέρνουν η ενεργειακή κρίση και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Οι ποσότητες, οι οποίες εξάγονταν στις δύο εμπλεκόμενες χώρες –άμεσα στην Ουκρανία κι έμμεσα στη Ρωσία, καθώς, ως γνωστόν, η δεύτερη έχει επιβάλλει μεν εμπάργκο στις εισαγωγές από την ΕΕ, αλλά αρκετά φορτία διοχετεύονταν μέσω άλλων κρατών– αναμένεται να επαναδρομολογηθούν προς την Ευρώπη. Η αύξηση των ποσοτήτων αυτών αναμένεται να πιέσει τις τιμές, τη στιγμή ακριβώς που τα κόστη παραγωγής, μεταφοράς και διάθεσης των προϊόντων έχουν εκτιναχθεί.
Προς απεργία οι αυτοκινητιστές
Ο Απόστολος Κενανίδης, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Φορτηγών Αυτοκινητιστών Ελλάδος, δηλώνει ότι ο κλάδος, μέσω του οποίου διακινείται ο μεγάλος όγκος των νωπών οπωροκηπευτικών, είναι αποφασισμένος να προχωρήσει σε κινητοποιήσεις από τις 13 Απριλίου, εφόσον δεν υπάρξει στήριξη από την κυβέρνηση, όσον αφορά τις τιμές του πετρελαίου για επαγγελματική χρήση.
«Έχουμε εκθέσει πολλές φορές το πρόβλημα. Πλέον, δεν έχουμε τη δυνατότητα να εργαστούμε λόγω της αύξησης του κόστους του πετρελαίου. Την ίδια στιγμή, όλα τα κράτη-μέλη έχουν επιδοτήσει την τιμή του πετρελαίου με συγκεκριμένες κινήσεις για τους επαγγελματίες μεταφορείς», τονίζει ο κ. Κενανίδης στην «ΥΧ».
Ο ανταγωνισμός και η υπερπροσφορά προβλέπεται να επηρεάσουν αρνητικά τις τιμές, την ώρα που το κόστος παραγωγής έχει σημειώσει αύξηση της τάξης του 30%. «Θα δημιουργηθεί ακόμα μεγαλύτερη ανισορροπία ανάμεσα στην τιμή πώλησης και στο κόστος παραγωγής», εξηγεί στην «ΥΧ» ο Γιώργος Πολυχρονάκης, ειδικός σύμβουλος του Συνδέσμου Ελληνικών Επιχειρήσεων Εξαγωγής, Διακίνησης Φρούτων, Λαχανικών και Χυμών Incofruit-Hellas.
Από την αρχή του χρόνου, η Λευκορωσία έχει επιβάλει εμπάργκο στα φρούτα και στα λαχανικά από την ΕΕ. Ταυτόχρονα, η Ουκρανία, μετά την έναρξη του πολέμου, έχει σταματήσει τις εισαγωγές. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου, οι δύο χώρες εισήγαγαν ετησίως από 8 έως 9 εκατ. τόνους φρούτων και λαχανικών, εκ των οποίων το 1 εκατ. προερχόταν από την ΕΕ.
Το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών, όπως και της διεθνούς εμπορικής δραστηριότητας νωπών προϊόντων στις περιοχές αυτές με την επιβολή κυρώσεων και τραπεζικών περιορισμών, καθώς και με την αναστολή της διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων, πιθανότατα θα ανασταλεί. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι όγκοι αυτοί θα διατεθούν εντός της ΕΕ, αλλάζοντας τις ισορροπίες της εσωτερικής αγοράς με την αύξηση της προσφοράς και, κατά συνέπεια, τη μείωση των τιμών.
Τα στοιχεία των εξαγωγών της Ελλάδας από την έναρξη του πολέμου είναι αποκαλυπτικά. Οι ροές των εξαγωγών μας την τελευταία εβδομάδα παρουσιάζουν μια μείωση της τάξης του -18,1% σε συνέχεια του -11,4% της προηγούμενης εβδομάδας 25/2-4/3/2022, σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου.
Μετά από επεξεργασία προσωρινών στοιχείων εξαγωγών του τριημέρου 7-10/3/2022 έναντι του αντίστοιχου του 2021 παρατηρείται μια μείωση των εξαγωγών ακτινιδίων προς όλους τους προορισμούς κατά -41,4% στα ακτινίδια, κατά -42,7% στα μανταρίνια και κατά -54,1% στα πορτοκάλια.
Εξειδικεύοντας, ο όγκος εξαγωγών προς Ρουμανία είναι μειωμένος κατά -51% και -39% σε μανταρίνια και πορτοκάλια και προς Σερβία κατά -65% και -52% Παρόμοιες επιπτώσεις έχουμε και στις εξαγωγές πορτοκαλιών προς Πολωνία -92% και -65% σε ακτινίδια.
Ταυτόχρονα, λόγω της ενεργειακής κρίσης, η αγοραστική δύναμη των Ευρωπαίων καταναλωτών έχει μειωθεί. «Η επίδρασή της έγινε ήδη αντιληπτή από τον κλάδο, καθώς επιχειρείται εξισορρόπηση μεταξύ τιμολογίων ενέργειας και δαπανών για τα τρόφιμα.
Ήδη, παρουσιάζεται μια επιβράδυνση της κατανάλωσης φρέσκων προϊόντων σε όλη την Ευρώπη. Σε ορισμένα κράτη -μέλη, η κατανάλωση παρουσιάζει ήδη μείωση έως και 10%. Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό», επισημαίνει ο κ. Πολυχρονάκης.
Καθώς ξεκινά η περίοδος των ανοιξιάτικων φρούτων και κηπευτικών, το τοπίο θα γίνει πιο δύσκολο για την Ελλάδα, με τον κ. Πολυχρονάκη να τονίζει ότι είναι πιθανόν κάποιοι παραγωγοί να επιλέξουν να μη συγκομίσουν τη σοδειά τους. Ενδεικτικά, η Ελλάδα εξήγαγε στην Ουκρανία 59.000 τόνους πυρηνόκαρπα και ακόμα 40.000 τόνους (μέσω τρίτων χωρών) προς τη Ρωσία για τα οποία θα πρέπει να αναζητηθούν άλλες αγορές.
Τι προτείνει ο Incofruit-Hellas
Ο κ. Πολυχρονάκης ζητά την άμεση λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της αύξησης του κόστους παραγωγής συσκευασίας και μεταφοράς. Συγκεκριμένα, έχουν προταθεί τα εξής:
✱ Δημιουργία ενιαίου Ταμείου (κατά το πρότυπο του Ενιαίου Ταμείου Ενέργειας) που θα παρέχει στήριξη στους Ευρωπαίους παραγωγούς γεωργικών προϊόντων και τις επιχειρήσεις απέναντι στις αυξήσεις κόστους (εισροών) λόγω του κόστους των λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και ζωοτροφών, αλλά και τυποποίησης-συσκευασίας, υλικών συσκευασίας, μεταποίησης και μεταφορικών.
✱ Παράλληλη ενεργοποίηση των προβλεπόμενων πολιτικών της ΚΟΑ Οπωροκηπευτικών για αντιμετώπιση των κρίσεων στην αγορά για την αποσυμφόρηση της προσφοράς στη λιανική πώληση των νωπών οπωροκηπευτικών.
✱ Επανεξέταση του καθεστώτος εισαγωγών με εντατικοποίηση των ελέγχων από τρίτες χώρες στην ΕΕ.
✱ Επίσπευση προκήρυξης και γρήγορης αξιολόγησης του Μέτρου 4.2.1, προκειμένου να εκσυγχρονισθεί ο μηχανολογικός εξοπλισμός των συσκευαστηρίων – τυποποιητηρίων, ψυκτικών και αποθηκευτικών εγκαταστάσεων, αλλά και μεταποιητικών επιχειρήσεων και να βελτιωθεί το κόστος τους, καθιστώντας τις πιο ανταγωνιστικές.
