του Θωμά Γιτσόπουλου, κύριου ερευνητή ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων, Θεσσαλονίκη
Στο παρακάτω κείμενο επισημαίνονται κάποια στοιχεία, που συντελούν στην ορθή επιλογή και εφαρμογή των μεταφυτρωτικών ζιζανιοκτόνων στα χειμερινά σιτηρά. Οι πληροφορίες-οδηγίες που αναγράφονται στην ετικέτα κάθε σκευάσματος πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη κατά την επιλογή του μεταφυτρωτικού ζιζανιοκτόνου, ενώ καιρικές συνθήκες, συντήρηση και ρύθμιση των ψεκαστικών μηχανημάτων παίζουν καθαριστικό ρόλο σε επιτυχημένη εφαρμογή των ζιζανιοκτόνων φυλλώματος.
Επιλογή ζιζανιοκτόνου
Για την αντιμετώπιση των ζιζανίων στα χειμερινά σιτηρά με μεταφυτρωτικά ζιζανιοκτόνα είναι απαραίτητο να γίνει αρχικά ορθή επιλογή του ζιζανιοκτόνου που θα εφαρμοστεί. Η επιλογή του κατάλληλου ζιζανιοκτόνου γίνεται με βάση τα παρακάτω:
✱ Το είδος των χειμερινών σιτηρών: Η ετικέτα του κάθε προϊόντος δίνει πληροφορίες σχετικά με την εκλεκτικότητά του στα είδη των χειμερινών σιτηρών. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, ώστε να επιλέγουμε το ζιζανιοκτόνο που είναι εγκεκριμένο για τη συγκεκριμένη καλλιέργεια (π.χ. σιτάρι, κριθάρι, κ.λπ.) για να μη δημιουργήσουμε προβλήματα φυτοτοξικότητας.
✱ Τα είδη ζιζανίων που παρουσιάζονται στον αγρό και θέλουμε να καταπολεμήσουμε: Αν τα ζιζάνια που θέλουμε να αντιμετωπίσουμε είναι πλατύφυλλα, αγρωστώδη, ετήσια ή πολυετή, γίνεται και η αντίστοιχη επιλογή του ζιζανιοκτόνου ανάλογα με τo φάσμα δράσης του ζιζανιοκτόνου, όπως περιγράφεται στην ετικέτα του, δηλαδή σε ποια είδη ζιζανίων είναι αποτελεσματικό. Τα περισσότερα ζιζανιοκτόνα των χειμερινών σιτηρών αποτελούνται από μείγματα δραστικών ουσιών, που αυξάνουν το φάσμα δράσης των ζιζανίων.
Εδώ πρέπει να τονιστεί η διαχείριση της ανθεκτικότητας των ζιζανίων στα ζιζανιοκτόνα. Αν ένα ζιζανιοκτόνο έχει επιλεγεί στο παρελθόν βάσει του φάσματος δράσης του, αλλά δεν έχει αποδειχτεί αποτελεσματικό σε κάποιο ζιζάνιο, υπάρχει ενδεχόμενο ανάπτυξης ανθεκτικότητας και πρέπει να αντικατασταθεί με κάποιο άλλο ζιζανιοκτόνο με διαφορετικό όμως τρόπο δράσης. Πολλές φορές αλλάζουμε το ζιζανιοκτόνο, αλλά το νέο που χρησιμοποιούμε έχει τον ίδιο μηχανισμό δράσης με αυτό που αντικαταστάθηκε.
Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες το ζιζανιοκτόνο που θα χρησιμοποιηθεί έχει επιλεγεί λόγω υψηλής αποτελεσματικότητας, τότε συστήνεται να μη χρησιμοποιείται περισσότερο από τρία συνεχόμενα έτη στον ίδιο αγρό και να αντικαθίσταται με ζιζανιοκτόνο διαφορετικού τρόπου δράσης, ώστε να προλάβουμε την ανάπτυξη της ανθεκτικότητας. Στη χώρα μας, έχουν αναφερθεί ανθεκτικοί βιότυποι αγρωστωδών (π.χ. αγριόβρωμη, ήρα, μίλιο, ανεμόχορτο) και πλατύφυλλων ζιζανίων (π.χ. παπαρούνα, κολλητσίδα, άγριου σινάπι, ράπιστρο).
✱ Τον ορθό χρόνο εφαρμογής του ζιζανιοκτόνου: Εξαρτάται από το στάδιο ανάπτυξης της καλλιέργειας για να αποφευχθούν φαινόμενα φυτοτοξικότητας. Υπάρχουν ζιζανιοκτόνα που πρέπει να εφαρμοστούν σε διαφορετικό στάδιο ανάπτυξης της καλλιέργειας (π.χ. από το 2ο φύλλο μέχρι το τέλος αδελφώματος, ή μετά το αδέλφωμα και μέχρι τον 1ο κόμβο).
Επίσης, τα ζιζανιοκτόνα για να είναι αποτελεσματικά πρέπει να εφαρμόζονται στο σωστό στάδιο ανάπτυξης των ζιζανίων, που διαφέρει αν πρόκειται για αγρωστώδες ή πλατύφυλλο ζιζάνιο, όπως επίσης αν πρόκειται για ετήσιο ή πολυετές. Γενικά, τα ετήσια ζιζάνια είναι πιο ευαίσθητα, όταν είναι ακόμη μικρά και έχουν γρήγορη ανάπτυξη. Για τα, δε, πολυετή, συστήνεται να ψεκάζονται σε μεγαλύτερο στάδιο και με τη μεγαλύτερη συνιστώμενη δόση ζιζανιοκτόνου (πάντα ανατρέχουμε στις οδηγίες της ετικέτας).
✱ Την υπολειμματική τους διάρκεια (παραμονής) στο έδαφος: Υπολείμματα ζιζανιοκτόνων μπορούν να επιφέρουν προβλήματα φυτοτοξικότητας στην επόμενη καλλιέργεια, που θα ακολουθήσει τα σιτηρά. Επομένως, είναι σημαντικό να ανατρέχουμε στην ετικέτα του προϊόντος σχετικά με τους περιορισμούς στην αμειψισπορά και να επιλέγουμε το ζιζανιοκτόνο που δεν θα προκαλέσει φυτοτοξικότητα στην επόμενή μας καλλιέργεια.
Διαδικασία ψεκασμού
Αντίξοες καιρικές συνθήκες που επικρατούν κατά τον ψεκασμό, η ελλιπής συντήρηση και η κακή ρύθμιση των ψεκαστικών μηχανημάτων μπορούν να οδηγήσουν σε φυτοτοξικότητα και μειωμένη αποτελεσματικότητα. Δεν εφαρμόζουμε τα ζιζανιοκτόνα, όταν επικρατούν (ή αναμένονται) συνθήκες που στρεσάρουν (π.χ. χαμηλές θερμοκρασίες) την καλλιέργειά μας πριν, κατά και μετά τον ψεκασμό, διότι μειώνουν την ικανότητα μεταβολισμού του ζιζανιοκτόνου, μειώνοντας την εκλεκτικότητά του και προκαλώντας φυτοτοξικότητα.
Επίσης, πρέπει να γίνεται περιοδικός έλεγχος των ακροφυσίων (μπεκ), των σωληνώσεων και των φίλτρων του ψεκαστικού μηχανήματος και επιμελής καθαρισμός τους για να μην εμποδίζουν την ομαλή ροή του ψεκαστικού υγρού. Επισημαίνεται ότι για την εφαρμογή των ζιζανιοκτόνων πρέπει να χρησιμοποιούνται μπεκ τύπου «σκούπας», με πίεση ψεκασμού γύρω στις 2,5 ατμόσφαιρες. Για ορισμένα όμως μεταφυτρωτικά ζιζανιοκτόνα των χειμερινών σιτηρών, όπως τα ορμονικά (π.χ. 2,4-D, MCPA) απαιτείται η εφαρμογή να γίνεται με μικρότερη των 2 ατμ. πίεση ή να χρησιμοποιούνται μπεκ μειωμένης διασποράς για να αποφεύγεται η διασπορά ψεκαστικού νέφους και η πρόκληση φυτοτοξικότητας σε παρακείμενες γειτονικές καλλιέργειες.
Τέλος, για να είναι επιτυχής η μεταφυτρωτική ζιζανιοκτονία, πρέπει να γνωρίζουμε αν το ζιζανιοκτόνο που θα χρησιμοποιήσουμε επιβάλλεται να εφαρμοστεί με κάποια προσθετική ουσία και αν απαγορεύεται να συνδυαστεί με λιπάσματα, βελτιωτικά ή με κάποιο άλλο ζιζανιοκτόνo. Στην ετικέτα του σκευάσματος, αναγράφονται πληροφορίες σχετικά με τη συνδυαστικότητα των ζιζανιοκτόνων. Πολλά από τα μεταφυτρωτικά ζιζανιοκτόνα των χειμερινών σιτηρών για να είναι αποτελεσματικά απαιτούν την προσθήκη προσθετικών (π.χ. επιφανειοδραστικών) ουσιών στο ψεκαστικό διάλυμα.
Σχετικά με τη συνδυαστικότητα των ζιζανιοκτόνων για ταυτόχρονο έλεγχο αγρωστωδών και πλατύφυλλων ζιζανίων, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, όταν αναμειγνύουμε ορμονικά ζιζανιοκτόνα που ελέγχουν πλατύφυλλα ζιζάνια (π.χ. 2,4-D, MCPA) μαζί με ζιζανιοκτόνα που ελέγχουν αποκλειστικά αγρωστώδη ζιζάνια (π.χ. Axial, Puma, Sword), διότι μπορεί να μειωθεί η δράση των τελευταίων, ιδιαίτερα όταν το μείγμα εφαρμοστεί σε χαμηλές ή υψηλές θερμοκρασίες.
