Σε ισχύ η νέα νομοθεσία της ΕΕ για τις εκπομπές των εκμεταλλεύσεων

Μια αναθεωρημένη έκδοση των κανόνων της ΕΕ για τις βιομηχανικές εκπομπές τέθηκε σε ισχύ την Κυριακή 4 Ιουλίου, επεκτεινόμενη σε περισσότερες κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις από την προηγούμενη νομοθεσία. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οδηγία, που «βαφτίστηκε» ως IED 2.0, ισχύει πλέον για «τις πιο ρυπογόνες χοιροτροφικές και πτηνοτροφικές μονάδες», οι οποίες ευθύνονται περίπου για το 30% των συνολικών εκπομπών αμμωνίας της ΕΕ.

Η νομοθεσία πυροδότησε διαμάχη μεταξύ των αγροτικών οργανώσεων και των δεξιών πολιτικών κομμάτων, τα οποία αντιτάχθηκαν στη ρύθμιση των εκμεταλλεύσεων στα ίδια πρότυπα με κλάδους όπως η βιομηχανία μπαταριών και η χαλυβουργία. Τα μέτρα ισχύουν για χοιροτροφεία με περισσότερες από 350 κτηνοτροφικές μονάδες ζωικού κεφαλαίου (LSU), περίπου ισοδύναμες με 1.100 ενήλικους ή 700 θηλυκούς χοίρους για αναπαραγωγή. Προηγουμένως, οι κανόνες κάλυπταν μόνο φάρμες με περισσότερους από 2.000 χοίρους και 750 χοιρομητέρες. Στον αντίποδα, εξαιρούνται οι μονάδες εκτροφής χοίρων με βιολογικές ή εκτατικές (δηλ. μη εντατικές) μεθόδους και αυτές που χρησιμοποιούν εξωτερικό χώρο για σημαντικό χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια του έτους.

Το όριο για τα πτηνοτροφεία παραμένει στις 280 LSU, ήτοι 40.000 κοτόπουλα κρεατοπαραγωγής. Ωστόσο, οι εκμεταλλεύσεις αβγοπαραγωγής αντιμετωπίζουν, πλέον, αυστηρότερους κανονισμούς, ξεκινώντας από 21.400 ωοτόκες όρνιθες.

Η Κομισιόν πρότεινε αρχικά να συμπεριληφθούν τα βοοειδή στη νομοθεσία, αλλά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέκλεισε την πρόταση από το τελικό κείμενο κατά τις διαπραγματεύσεις με τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Ωστόσο, η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση για την αντιμετώπιση της ρύπανσης από τις εκμεταλλεύσεις βοοειδών, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 50% των εκπομπών μεθανίου της ΕΕ και το 25% των εκπομπών αμμωνίας της, έως το τέλος του 2026.

Πιο ήπιο καθεστώς αδειοδότησης για τους αγρότες

Παρά την αύξηση του αριθμού των αγροκτημάτων που επηρεάζονται, οι θεματοφύλακες του περιβάλλοντος προειδοποιούν ότι η IED 2.0 θα μπορούσε να οδηγήσει σε ρυθμιστική οπισθοδρόμηση. Η ανανεωμένη οδηγία επιτρέπει στις χώρες της ΕΕ να εφαρμόζουν ένα πιο ήπιο ρυθμιστικό καθεστώς για τους αγρότες, επιλέγοντας απλούστερες διαδικασίες αδειοδότησης αντί για πιο επαχθείς, πλήρεις άδειες.

Οι αγρότες θα έχουν μια μακρά μεταβατική περίοδο για να προσαρμοστούν, καθώς οι νέοι κανόνες λειτουργίας θα τεθούν σε ισχύ το νωρίτερο μεταξύ 2030-2032, ανάλογα με το μέγεθος της εκμετάλλευσης. Πιο συγκεκριμένα, θα ισχύσουν για τις μεγαλύτερες εκμεταλλεύσεις από το 2030 και για τις υπόλοιπες εκμεταλλεύσεις έως το 2032. Επιπλέον, ο νέος νόμος περιλαμβάνει το δικαίωμα των ανθρώπων να ζητούν αποζημίωση για βλάβες στην υγεία που προκαλούνται από «παράνομη ρύπανση».

Αυστηρότερες οικονομικές κυρώσεις

Τέλος, ο νόμος επιβάλλει αυστηρότερες οικονομικές κυρώσεις, με τις εταιρείες να αντιμετωπίζουν την προοπτική προστίμων που ισοδυναμούν τουλάχιστον με το 3% του ετήσιου κύκλου εργασιών τους στην ΕΕ, εφόσον υποπέσουν σε σοβαρές παραβάσεις. Οι αρχές μπορούν να αναστείλουν τη λειτουργία των μη συμμορφούμενων εκμεταλλεύσεων, αν και οι δραστηριότητες που είναι απαραίτητες για τη φροντίδα των ζώων θα πρέπει να συνεχίζονται για να διασφαλίζουν την ευζωία τους.

Η Κομισιόν έχει στη διάθεσή της μία διετία για να αναπτύξει λεπτομερείς κανόνες λειτουργίας, οι οποίοι θα καταρτιστούν σε συνεργασία με εκπροσώπους του αγροτικού τομέα, εμπειρογνώμονες των κρατών-μελών και ΜΚΟ.

Η νομοθεσία

πυροδότησε διαμάχη μεταξύ των αγροτικών οργανώσεων και των δεξιών πολιτικών κομμάτων, τα οποία αντιτάχθηκαν στη ρύθμιση των εκμεταλλεύσεων στα ίδια πρότυπα με κλάδους όπως η βιομηχανία μπαταριών και η χαλυβουργία