Με την ελπίδα ότι θα βγει λευκός καπνός από τον κρίσιμο υπερ-τρίλογο και θα υπάρξει μια κοινά αποδεκτή λύση από τις αντιπροσωπείες των ευρωπαϊκών θεσμών, όσον αφορά τους τρεις κανονισμούς της νέας ΚΑΠ, προσέρχεται σήμερα, Παρασκευή 26 Μαρτίου, στην έκτακτη συνεδρίαση η πορτογαλική προεδρία, εκπροσωπώντας το Συμβούλιο των υπουργών Γεωργίας.
Στην περίπτωση που το χάσμα που τους χωρίζει από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν γεφυρωθεί, η νέα ΚΑΠ, προειδοποιούν οι Βρυξέλλες, δεν πρόκειται να κλείσει τον ερχόμενο Μάιο, σύμφωνα με τον προγραμματισμό, με αποτέλεσμα να καθυστερήσει σημαντικά η κατάρτιση των Στρατηγικών Σχεδίων από τα κράτη-μέλη εις βάρος των Ευρωπαίων παραγωγών.
Βασικές διατάξεις, που αφορούν τη χορήγηση των άμεσων ενισχύσεων, αλλά και μέτρα στήριξης της αγοράς, έχουν σχεδόν μονοπωλήσει το ενδιαφέρον των διαπραγματευτών. Ειδικά ως προς το πρώτο σκέλος, ο ορισμός του ενεργού γεωργού, τα καθεστώτα αναδιανεμητικής εισοδηματικής στήριξης των μικροκαλλιεργητών, η συμπληρωματική ενίσχυση υπέρ των νέων αγροτών και η Εσωτερική Σύγκλιση εξακολουθούν να προκαλούν τριγμούς εντός της ΕΕ. Ήδη, η «ΥΧ» έχει παρουσιάσει τις κόκκινες γραμμές που έχουν θέσει οι διαπραγματευτές, θέσεις που αναμφισβήτητα επηρεάζουν άμεσα το μέλλον των παραγωγών.
Πάντως, στο Συμβούλιο των υπουργών Γεωργίας τη Δευτέρα 22 και την Τρίτη 23 Μαρτίου, οι εθνικές αντιπροσωπείες έδωσαν στην πλειονότητά τους το πράσινο φως στην Πορτογαλία, ώστε να προσέλθει στον σημερινό υπερ-τρίλογο, έχοντας στις αποσκευές της το τετραπλό πακέτο συμβιβασμών που πρότεινε για τα στρατηγικά σχέδια, το νέο μοντέλο παράδοσης, τη στόχευση των άμεσων ενισχύσεων και τη διαχείριση της αγοράς – έκτακτα μέτρα.
Εξάλλου, η ίδια η υπουργός Γεωργίας της Πορτογαλίας και πρόεδρος του Συμβουλίου, Maria do Ceu Antunes, ζήτησε από τους ομολόγους της να υποχωρήσουν. «Δυστυχώς, είναι αδύνατον να μην αλλάξουμε τη γενική μας προσέγγιση, διότι εάν δεν κάνουμε κι εμείς υποχωρήσεις, τότε αποκλείεται να καταλήξουμε σε συμφωνία», είπε χαρακτηριστικά, σημειώνοντας ότι ο υπερ-τρίλογος «είναι καίριας σημασίας για να σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος και να έχουμε συμφωνία αυτό το εξάμηνο».
Ταύρος σε υαλοπωλείο ο επίτροπος
Ιδιαίτερα αυστηρός εμφανίστηκε ο επίτροπος Γεωργίας, Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι, ο οποίος υπογράμμισε την ανάγκη ενός συμβιβασμού. Ο ίδιος στάθηκε ιδιαίτερα στον ορισμό του ενεργού γεωργού, εξηγώντας πως υπάρχουν πολλές περιπτώσεις κάποιων που χωρίς να είναι πραγματικοί αγρότες απολαμβάνουν τις άμεσες ενισχύσεις, γιατί είτε είναι ιδιοκτήτες γης είτε θέλουν να κάνουν κάποια επένδυση.
«Πρέπει να περιορίσουμε αυτό το φαινόμενο και το εισόδημα είναι ένα πολύ σημαντικό κριτήριο. Χρειαζόμαστε έναν κοινό παρονομαστή για το ποιος είναι ενεργός γεωργός με την όποια ευελιξία», ανέφερε. Μάλιστα, επέκρινε το Συμβούλιο για την άκαμπτη στάση του απέναντι στο καθεστώς των μικροκαλλιεργητών. «Να υπενθυμίσω τη θέση της Κομισιόν: Θέλουμε ένα ελκυστικό καθεστώς που να καθιστά τις άμεσες ενισχύσεις με αναδιανεμητικό αντίκτυπο στους μικροκαλλιεργητές. Η πρόταση των κρατών-μελών να δίδεται ποσό/εκτάριο αντί ανά γεωργό υπονομεύει τον αναδιανεμητικό χαρακτήρα αυτής της παρέμβασης. Γιατί οι μικροκαλλιεργητές θα λαμβάνουν λιγότερα! Και με την πρόταση αυτή, θα απαιτηθούν επιπλέον κανόνες και διατάξεις».
Νέο μοντέλο παράδοσης
Κατά του υβριδικού μοντέλου επιδόσεων της νέας ΚΑΠ, το οποίο θα συνδυάζει τόσο το υφιστάμενο πλαίσιο συμμόρφωσης όσο και το προτεινόμενο μοντέλο επίδοσης, τάχθηκαν πολλά κράτη-μέλη. Μάλιστα, με κοινή τους επιστολή 14 κράτη-μέλη, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, ζητούν απλούστευση της ΚΑΠ, επιδιώκοντας ιδίως νομικές διαβεβαιώσεις, όσον αφορά το μοντέλο επιδόσεων. Μαζί τους τάχθηκαν κατά τη διάρκεια του Συμβουλίου και άλλες τέσσερις εθνικές αντιπροσωπείες.
Για το επίμαχο θέμα, η «ΥΧ» επικοινώνησε λίγες ώρες μετά τη διεξαγωγή του Συμβουλίου με τον Έλληνα υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, Σπήλιο Λιβανό, ο οποίος εξήγησε ότι πρόκειται για το πιο κρίσιμο και δύσκολο σημείο της διαπραγμάτευσης, καθώς τα θέματα που θίγονται καθορίζουν την κατεύθυνση της ΚΑΠ.
«Όλοι συμφωνούμε ότι δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό ένα σύστημα δύο επιπέδων, όπως προτείνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθώς είναι σαν να αναιρούμε τις μέχρι τώρα συζητήσεις μας, αλλά και τα αποτελέσματα της εκτενούς διαβούλευσης με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη για την κατεύθυνση της μελλοντικής ΚΑΠ», υπογραμμίζει.
Σε ό,τι αφορά την αξιολόγηση των επιμέρους συμβιβαστικών προτάσεων, ο κ. Λιβανός:
✱ Υποστήριξε τις προτάσεις για τη χρηματοδοτική ευελιξία στις άμεσες ενισχύσεις και σε όλα τα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης, καθώς και της επιπρόσθετης, εναλλακτικής επιλογής στα κράτη-μέλη κατά τον ορισμό του «benchmark».
✱ Εξέφρασε επιφυλάξεις για τη μεταφορά της εκκαθάρισης των επιδόσεων νωρίτερα, τονίζοντας ότι θα μπορούσε ίσως να γίνει αποδεκτή, υπό την προϋπόθεση να διατηρηθούν τα ποσοστά αποκλίσεων 45% για το έτος 2024 και μείωση στο 35% για τα έτη 2025 και 2026.
✱ Δήλωσε ευελιξία για την εφαρμογή ενός μηχανισμού παρακολούθησης της πορείας υλοποίησης των Στρατηγικών Σχεδίων, ώστε να υπάρχει έγκαιρη προειδοποίηση των κρατών-μελών για την ανάγκη διορθωτικών ενεργειών, χωρίς αυτό να συνδέεται με παύση ή αναστολή πληρωμών. Ωστόσο, χάριν σαφήνειας, ζήτησε να συμπληρωθεί στο τέλος της νέας παραγράφου 3 του άρθρου 121(α) η φράση «without suspension of payments».
Οι θέσεις της Ελλάδας
Στη συζήτηση για τις συστάσεις της Επιτροπής σχετικά με τα Εθνικά Στρατηγικά Σχέδια, ο κ. Λιβανός τόνισε ότι η κατάρτιση και η υλοποίησή τους αποτελεί μεγάλη πρόκληση για τα κράτη-μέλη και τους αγρότες. Αν και δεν έχουν εντοπιστεί γενικότερα ουσιαστικές διαφορές με την Κομισιόν σε ό,τι αφορά της συστάσεις της για την Ελλάδα, ο υπουργός δεν απέκλεισε πιθανές αναντιστοιχίες μεταξύ μεμονωμένων συστάσεων και εθνικών στρατηγικών. Εξέφρασε, δε, επιφυλάξεις για τη διαδικασία καθορισμού των ποσοτικών στόχων σε εθνικό επίπεδο και την έγκρισή τους από την Επιτροπή, ενώ τόνισε ότι η αξιολόγηση του Στρατηγικού Σχεδίου πρέπει να βασίζεται αποκλειστικά σε νομικά δεσμευτικές πράξεις, με σεβασμό στην απλούστευση και στην επικουρικότητα.
Άμεσες ενισχύσεις
Σε ό,τι αφορά τον Κανονισμό Στρατηγικών Σχεδίων, οι συμβιβαστικές προτάσεις της προεδρίας για τις άμεσες ενισχύσεις είναι για την Ελλάδα «προς τη σωστή κατεύθυνση και εποικοδομητικά εναρμονισμένες με τα βασικότερα σημεία της γενικής Συμφωνίας του Συμβουλίου». Ειδικότερα, ο κ. Λιβανός ζητά:
✱ Ευελιξία για την επαναξιολόγηση της υποχρεωτικής εφαρμογής του ορισμού για τον ενεργό ή γνήσιο γεωργό, υπό την προϋπόθεση ότι ο ορισμός δεν θα είναι εξαντλητικός στη βασική πράξη, αφήνοντας στα κράτη-μέλη τον καθορισμό των λεπτομερειών.
✱ Δυνατότητα αποδοχής του ορισμού και την εισαγωγή της έννοιας του νεοεισερχόμενου γεωργού και στην αγροτική ανάπτυξη.
✱ Υποστήριξη της προαιρετικής εφαρμογής του καθεστώτος των μικροκαλλιεργητών και της αναδιανεμητικής στήριξης. Η εφαρμογή των δύο αυτών εργαλείων πρέπει να είναι επιλογή του κράτους-μέλους με βάση τις ανάγκες που θα προσδιοριστούν.
✱ Προαιρετική μείωση των άμεσων ενισχύσεων, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουλίου, και ευελιξία για ενδεχόμενη υποχρεωτική εφαρμογή, αρκεί η μείωση να αφορά μόνο τη βασική ενίσχυση.
Τέλος, με στόχο να ενισχυθεί η εισδοχή νέων ανθρώπων στον πρωτογενή τομέα, ο κ. Λιβανός υποστήριξε:
✱ Για την Εσωτερική Σύγκλιση, τη συμβιβαστική πρόταση για ελάχιστη σύγκλιση της αξίας των δικαιωμάτων ενίσχυσης στο 85% το έτος 2026, διατηρώντας παράλληλα το κατώφλι της μείωσης 30% σε επίπεδο εκμετάλλευσης.
✱ Για τη συμπληρωματική εισοδηματική ενίσχυση για τους νέους γεωργούς, την ευελιξία για χορήγηση ποσού ίσου με το 3% των άμεσων ενισχύσεων, αντί του 2%, αρκεί η χρήση να αφορά και τους δύο πυλώνες.
