Θετικά τα μηνύματα της αγοράς, εν μέσω ανησυχίας για τις αποδόσεις των σιτηρών

των Αντώνη Ανδρονικάκη, Μαρίας Αμπατζή, Γιώργου Ρούστα, Γιάννη Σάρρου, Αφροδίτης Χρυσοχόου

Εν μέσω ανησυχίας και προβληματισμού για τη φετινή εγχώρια παραγωγή που αναμένεται μειωμένη σε ορισμένα σιτηρά, λόγω των επιπτώσεων από τα καιρικά φαινόμενα, οι προβλέψεις από τους ειδικούς δείχνουν προοδευτική εξισορρόπηση ζήτησης και προσφοράς στη διεθνή αγορά.

Σύμφωνα με το αμερικανικό υπουργείο Γεωργίας (USDA) για τη σεζόν 2021-2022 η παραγωγή, παγκοσμίως προβλέπεται να φτάσει τους 2,79 δισ. τόνους, συμπεριλαμβανομένου και του ρυζιού, με τη ζήτηση να την ξεπερνά κατά μόλις έναν τόνο (2.791 εκατ. τόνους).

Ωστόσο η χρονιά που ολοκληρώνεται κλείνει με έλλειμμα παραγωγής 27 εκατ. τόνων σε σχέση με τη ζήτηση. Στα της Ευρώπης, η COCERAL προβλέπει άνοδο στην παραγωγή σιτηρών για την ΕΕ-14 από 174,90 σε 183,02 εκατ. τόνους. Για τη διευρυμένη κοινότητα (ΕΕ-27), η αντίστοιχη πρόβλεψη είναι και πάλι αυξητική, από 312,58 σε 329,53 εκατ. τόνους. Οι εκτιμήσεις για την Ελλάδα, σε ό,τι αφορά τέσσερα βασικά προϊόντα (μαλακό και σκληρό σιτάρι, κριθάρι, καλαμπόκι), είναι ανάμεικτες.

Ανεβαίνουν μαλακό σιτάρι και καλαμπόκι στην Ελλάδα

Ελαφρώς αυξητικές είναι οι προβλέψεις της COCERAL για τη χώρα μας στο μαλακό σιτάρι, ωστόσο προβλέπεται σημαντική μείωση στην παραγωγή κριθαριού (-20%), κάτι που αποτυπώνεται μέχρι στιγμής ως εκτίμηση και από το ρεπορτάζ της «ΥΧ». Αυτό αποδίδεται κυρίως στην ανομβρία που επικρατεί σε αρκετές περιοχές με σιτηρά της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας, αλλά και στα επιζήμια περάσματα του παγετού κατά τη διάρκεια της χρονιάς.

Σε ό,τι αφορά το σκληρό σιτάρι, παρόλο που οι προβλέψεις δείχνουν μείωση αποδόσεων, φαίνεται ότι η παραγωγή όχι μόνο δεν θα επηρεαστεί, αλλά αναμένεται να αυξηθεί κατά περίπου 100.000 τόνους, λόγω της αύξησης των καλλιεργούμενων εκτάσεων κατά 20% (βλ. πίνακα).

Η ρουμανική ανάκαμψη ανησυχεί τους Έλληνες αγρότες

Όπως κάθε χρόνο, το ενδιαφέρον στρέφεται και στις εκτιμώμενες επιδόσεις των Βαλκάνιων γειτόνων μας, οι οποίοι δεν είχαν ιδιαίτερα καλές χρονιές πέρσι στο κριθάρι και το καλαμπόκι, γεγονός που συνέτεινε, κατά τη γνώμη ορισμένων Ελλήνων εμπόρων και μεσιτών, σε μια καλύτερη δυναμική στην αγορά, με τις τιμές να παίρνουν τα πάνω τους στα εν λόγω προϊόντα.

Για την ερχόμενη χρονιά, η παραγωγή στο εν λόγω προϊόν αναμένεται αυξημένη τόσο σε Ρουμανία (+21%) από 1,07 εκατ. τόνους σε 1,30 εκατ. τόνους, όσο και σε Βουλγαρία, έστω και οριακά, από 531.000 σε 565.000 τόνους. Σημαντική ανάκαμψη αναμένεται για αμφότερες και στο καλαμπόκι. Συγκεκριμένα, στη Ρουμανία αναμένεται η παραγωγή να διαμορφωθεί στους 11.700 τόνους, αυξημένη κατά 25% (βλ. πίνακα).

Σημαντική άνοδος προβλέπεται, επίσης, για τις δύο χώρες στην παραγωγή μαλακού σίτου, με τη Ρουμανία να ανεβαίνει από τους 6,24 εκατ. τόνους στους 9,09 εκατ. τόνους (+45%) και τη Βουλγαρία να αυξάνει την παραγωγή της από 4,87 εκατ. τόνους στους 6,18 εκατ. τόνους (+27%). Σύμφωνα με το USDA, οι Ρουμάνοι αγρότες έχουν επενδύσει τα τελευταία χρόνια σε τεχνολογίες ευφυούς γεωργίας και προσβλέπουν για φέτος σε μια εντελώς διαφορετική εξαγωγικά χρονιά.

Η παρατεταμένη ανομβρία στη Β. Ελλάδα δημιουργεί προβλήματα

Λίγες ημέρες πριν από τη συγκομιδή των σιτηρών στην Κεντρική Μακεδονία, οι προβλέψεις για τη φετινή παραγωγή είναι απογοητευτικές. Οι παραγωγοί στον Νομό Θεσσαλονίκης, αλλά και στον Νομό Σερρών μετρούν ήδη ζημιές εξαιτίας των καιρικών συνθηκών και η φετινή συγκομιδή προδιαγράφεται μειωμένη, ενώ είναι πιθανόν να υπάρχουν επιπτώσεις στην ποιότητα των σιτηρών.

«Η ξηρασία οδηγεί σε μειωμένη παραγωγή σιταριού, αλλά και κριθαριού. Από ό,τι προβλέπεται, η παραγωγή σιτηρών θα πάει άσχημα φέτος λόγω της παρατεταμένης ανομβρίας», δηλώνει ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Τριλόφου, Χρήστος Τσιλιάς. Στη Δυτική Μακεδονία, αν και οι παραγωγοί αναμένεται να μπουν στα αλώνια μετά τα μέσα Ιουνίου, η εικόνα που επικρατεί είναι παρόμοια με την Κεντρική Μακεδονία, αλλά για διαφορετικούς λόγους.

Ο παγετός που επικράτησε μέσα στην άνοιξη και οι θερμοκρασιακές αντιθέσεις μέσα στην ημέρα επηρέασαν αρνητικά τα φυτά προκαλώντας στρες, με συνέπεια τη δημιουργία πολλών μυκήτων, όπως εξήγησε στην «ΥΧ» ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Γρεβενών, Χρυσόστομος Παυλίδης. Ο ίδιος πρόσθεσε, επίσης, πως «αν συνεχιστεί ο καιρός όπως είναι αυτήν την περίοδο, τότε και η Δυτική Μακεδονία θα έχει πρόβλημα ξηρασίας».

Στην περιοχή της Ορεστιάδας, η φετινή παραγωγή σιτηρών θα κριθεί αυτές τις μέρες και μέχρι την επόμενη εβδομάδα, εξηγεί ο πρόεδρος της ΕΑΣ Ορεστιάδας, Λάμπης Κουμπρίδης, προσθέτοντας πως η παρατεταμένη ανομβρία δημιούργησε ζητήματα, τα οποία θα φανούν στον αλωνισμό. «Η παραγωγή οπτικά φαίνεται μέτρια προς καλή. Η ποσότητα θα κριθεί από το αν θα βρέξει στο τέλος αυτής της εβδομάδας», εξηγεί για τις εκτιμώμενες στρεμματικές αποδόσεις.

Η χρονιά είναι όψιμη λόγω της παγωνιάς που προκάλεσε προβλήματα από το Ορμένιο μέχρι τις Φέρες του Νομού Έβρου και η συγκομιδή προσδιορίζεται τον Ιούλιο. Η Ένωση, όπως κάθε χρόνο, θα προχωρήσει σε διαγωνισμό για να κλείσει τιμές. Ακούγονται τιμές ικανοποιητικές για τον παραγωγό. Θα κριθούν στον διαγωνισμό», καταλήγει.

Υπήρξαν, βέβαια, και ορισμένες περιοχές, όπου οι καλλιέργειες γλύτωσαν από τις επιπτώσεις του παγετού, όπως αυτή που μετέφερε στην «ΥΧ» ο γεωπόνος Τάσος Τζαβάρας από τη Θήβα: «Τα σιτηρά των περιοχών που καλύφθηκαν από το χιόνι δεν αντιμετώπισαν τα ίδια προβλήματα με αυτά του κάμπου της Θήβας, όπου ο παγετός έκανε σημαντική ζημιά. Εκτιμούμε ότι η συλλογή των κριθαριών θα ξεκινήσει στις αρχές Ιουνίου και μετά από περίπου δέκα ημέρες θα ακολουθήσουν τα σιτηρά. Το θετικό στην εξέλιξη είναι το έντονο ενδιαφέρον από την πλευρά των εμπόρων για την αγορά των σιτηρών».

Νέες δηλώσεις για ζημιές στη Θεσσαλία, έντονο το πρόβλημα στα πρώιμα

Έντονος προβληματισμός επικρατεί στις τάξεις των παραγωγών σιτηρών στη Θεσσαλία, καθώς μέρα με τη μέρα φαίνονται οι συνέπειες των καταστροφικών παγετών της άνοιξης, αφού τα στάχυα εμφανίζονται καχεκτικά και μισογεμάτα. Ήδη, ο ΕΛΓΑ, κατόπιν πιέσεων των Γεωπονικών Συλλόγων και των δήμων της Θεσσαλίας, άνοιξε ξανά το σύστημα και οι παραγωγοί σπεύδουν να υποβάλουν αιτήσεις αποζημίωσής τους.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας, Κώστα Γιαννακό, «έχουμε ενημερώσει με επιστολή και ανεπίσημα την ηγεσία του ΥΠΑΑΤ και του ΕΛΓΑ για τις ζημιές, που υπέστησαν τα σιτηρά. Είναι μακράν η πιο εκτατική καλλιέργεια του νομού μας, από τους απανωτούς παγετούς και τον πασχαλινό λίβα είναι πλέον εμφανείς οι επιπτώσεις.

Καχεκτικά φυτά και μισογεμάτα στάχυα είναι τα χαρακτηριστικά που επικρατούν. Οι μειώσεις στον Νομό Λάρισας θα είναι σημαντικότατες. Πολλοί παραγωγοί πίστεψαν ότι θα ξεπεραστεί το πρόβλημα από τους συνεχόμενους παγετούς, με αποτέλεσμα να μην κάνουν δηλώσεις. Δυστυχώς, το πρόβλημα συνεχίστηκε και πλέον βρίσκονται σε δεινή θέση».

Ο ίδιος εξηγεί γιατί χρειάστηκε να ανοίξει εκ νέου το σύστημα δήλωσης ζημιών: «Ζητήσαμε και έγινε να ξανανοίξει το σύστημα του ΕΛΓΑ, προκειμένου να υποβληθούν νέες αιτήσεις αποζημίωσης, καθώς μετά τις 25 Απριλίου, όταν και έληξε η κανονική προθεσμία, άρχισαν να φαίνονται οι ζημιές στην παραγωγή, τόσο από τον παγετό της 9ης Απριλίου, όσο και από τις υψηλές θερμοκρασίες που ακολούθησαν».

Σύμφωνα με τον Λαρισαίο γεωπόνο, ιδιαίτερη ζημιά έχουν υποστεί τα πρώιμα σιτηρά, ενώ έχουν προσβληθεί και από τον μύκητα, λόγω και του άκαιρου λίβα (καύσωνα) το διήμερο του Πάσχα. Οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν υποβάθμιση της ποιότητας, αλλά και χαμηλές στρεμματικές αποδόσεις, σε μία εμπορική χρονιά πολύ καλή, λόγω παγκόσμιας έλλειψης δημητριακών.

Όπως προκύπτει από το ρεπορτάζ, κάποιοι αγρότες στον Νομό Λάρισας φοβούνται ότι οι ζημιές θα είναι πολύ μεγάλες και δεν θα συμφέρει να αλωνίσουν, ενώ τα μηνύματα της αγοράς αναφέρουν ότι η τιμή έναρξης στα αλώνια θα ξεκινήσει από τα 25 λεπτά/κιλό.

Σχετικά με την υποβολή ζημιών στον ΕΛΓΑ, γίνεται γνωστό ότι οι παραγωγοί δεν είναι απαραίτητο να έχουν καταθέσει δήλωση ΟΣΔΕ για το έτος 2021, αλλά θα πρέπει να έχουν μαζί τους ως δικαιολογητικό τη δήλωση ΟΣΔΕ του 2020.

Έντονο το εμπορικό ενδιαφέρον, προβληματισμός για την πρώτη ύλη

Η κινητικότητα των εμπόρων για την αγορά σιτηρών το τελευταίο διάστημα δημιουργεί αισιόδοξα μηνύματα για τις τιμές που θα ακολουθήσουν κατά τη διάρκεια της συλλογής τους. Η εξέλιξη αυτή αποτελεί ένα θετικό σενάριο, όμως η κατάσταση στην παραγωγή είναι τελείως διαφορετική από αυτήν που επιδιώκουν οι παραγωγοί.

Οι ίδιοι, γνωρίζοντας ότι οι τιμές των σιτηρών θα είναι ανεβασμένες, πρόσεξαν ιδιαίτερα τις καλλιέργειές τους, δυστυχώς όμως το σενάριο των αποδόσεων δείχνει να διαμορφώνεται με αρνητικό πρόσημο.

Ο Κώστας Γεωργίου, παραγωγός σιτηρών και θεριζοαλωνιστής από την Κάτω Τιθορέα Λοκρίδας, μας μεταφέρει τη δική του οπτική από την περιοχή του: «Ο παγετός του Απριλίου επηρέασε σε σημαντικό βαθμό την παραγωγή και αυτό που αποκομίζουμε μέρα με τη μέρα είναι ένα αρνητικό σενάριο τόσο στις αποδόσεις, όσο και στην ποιότητα». Σύμφωνα με τον ίδιο, δεν ήταν μόνο οι καιρικές συνθήκες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο, αλλά και οι μυκητολογικές προσβολές, κατά τη διάρκεια της άνοιξης. «Παραγωγοί, οι οποίοι δεν έκαναν τους ψεκασμούς με τα κατάλληλα μυκητοκτόνα αντιμετωπίζουν σοβαρότερα προβλήματα σε σύγκριση με αυτούς που μπήκαν στη διαδικασία να ψεκάσουν τα σιτηρά», σημειώνει.

Από την πλευρά του, ο Γιάννης Ντέμος από τον Ορχομενό δηλώνει: «Οι μυκητολογικές προσβολές, ο παγετός, αλλά και η ανυδρία, που ακολούθησε, δημιούργησαν σοβαρά προβλήματα και δεν ξέρουμε ποιο θα είναι το αποτέλεσμα, τόσο στην ποιότητα όσο και στην ποσότητα».