Ο φάκελος της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής πληγής των ελληνοποιήσεων, αφορά σήμερα τον τομέα του κρέατος.
Εδώ έχουμε τα εξής δεδομένα:
Πρώτον, το 75% του μοσχαρίσιου κρέατος, το 60% του χοιρινού και το 15% του αιγοπρόβειου εισάγεται.
Δεύτερον, ο καταναλωτής αγοράζει τα προϊόντα αυτά συνήθως ως «ελληνικά».
Τρίτον, κάθε πλευρά χρεώνει την αιτία του κακού σε κάποιον άλλο.
Τα ευρήματα που παρουσιάζονται, δείχνουν το μέγεθος αλλά και τη δυνατότητα επίλυσης του προβλήματος.
Κάποιοι κρεοπώλες, για παράδειγμα, υποστηρίζουν ότι μία «μειοψηφία κακών συναδέλφων» ελληνοποιούν. Άλλοι, ότι φταίνε οι καταναλωτές που με 4-5 ευρώ το κιλό θέλουν να πιστεύουν ότι αγοράζουν ελληνικό κρέας, «γιατί τους αρέσει να τους χαϊδεύουν τα αυτιά».
Κάποια κρατικά στελέχη αναγνωρίζουν ότι «το μέγεθος των ελέγχων δεν είναι αυτό που απαιτεί η δημόσια υγεία». Αλλά, απασχολούνται στους εξαιρετικά υποστελεχωμένους σταθμούς εισόδου των εισαγωγών, όπου δύο υπάλληλοι καλούνται να ελέγχουν 5.000 φορτηγά ετησίως, τα οποία μεταφέρουν ζώα και κτηνοτροφικά προϊόντα.
Υπάρχουν λύσεις. Η γενικευμένη εφαρμογή του συστήματος ΑΡΤΕΜΙΣ για παράδειγμα, αφού γίνουν οι αναγκαίες βελτιώσεις, αποτελεί βάση για ένα γενικευμένο σύστημα ιχνηλασιμότητας.
Βούληση απαιτείται.
Η «ΥΧ» ακολουθεί τις διαδρομές των ελληνοποιήσεων από την παραγωγή μέχρι την κατανάλωση
Σε κυκεώνα κυκλωμάτων που δρουν πλέον ανεξέλεγκτα βρίσκεται η αγορά κρέατος, καθώς οι ελεγκτικοί μηχανισμοί αδυνατούν να βάλουν φρένο στους «νονούς» που έχουν στήσει ολόκληρες επιχειρήσεις ελληνοποιήσεων. Οι Έλληνες κτηνοτρόφοι στην πλειονότητά τους βρίσκονται σε απόγνωση, με τους χοιροτρόφους ειδικά να έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα, αλλά το διαχρονικό τους αίτημα, να δοθεί επιτέλους μία δραστική λύση, παραμένει μέχρι σήμερα γράμμα κενό.
Αρνιά Ρουμανίας, χοιρινά Ολλανδίας, μοσχάρια Γαλλίας… βαφτίζονται ελληνικά από τους επιτήδειους νονούς, και σερβίρονται στον ανυποψίαστο Έλληνα καταναλωτή ως ελληνικά.
Η κομπίνα πάντως φαίνεται να έχει πολλά παρακλάδια, με το σύστημα «Άρτεμις», που δημιουργήθηκε για την πάταξη του φαινομένου, να μην έχει τεθεί ακόμη σε πλήρη εφαρμογή. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Κρέατος (ΕΔΟΚ), Λευτέρη Γίτσα, τα όποια αποτελέσματά του δεν μπορούν να αξιοποιηθούν, έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Όπως μάλιστα αποκαλύπτει «το πρώτο έγγραφο μιας ολόκληρης ελεγκτικής δομής του συστήματος, που είναι η άδεια διακίνησης των ζώων, είναι ακόμη χειρόγραφο. Αυτό σημαίνει ότι στο έγγραφο μπορεί εύκολα να παραποιηθεί ένα νούμερο ή να εξαφανιστεί τελείως».
Αποκαλυπτικός όμως είναι και ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας (ΣΕΚ), Παναγιώτης Πεβερέτος. «Είναι υποχρεωμένες, ιδιαίτερα χώρες της ΕΕ, όταν φεύγει ένα φορτίο είτε με αρνιά είτε με μοσχάρια από τη Γαλλία για παράδειγμα, για να έλθει στην Ελλάδα, να δίνεται σήμα ότι το φορτίο αυτό ξεκινάει από τη συγκεκριμένη γαλλική πόλη με προορισμό τη συγκεκριμένη περιοχή της Ελλάδας. Αυτό το φορτίο δεν ελέγχεται αν φτάνει ποτέ, από τις ελληνικές υπηρεσίες. Έστω και δειγματοληπτικά». Και εξηγεί: «Παίρνει ο έμπορος π.χ. τα μοσχάρια, τα βάζει στον στάβλο του, και παρουσιάζονται ελληνικά, αλλάζοντάς τους τα ενώτια». Και μας δίνει άλλο ένα παράδειγμα. «Φέρνει κάποιος αρνιά από τα Σκόπια. Φθάνουν στη Μακεδονία, και από εκεί ο έμπορος με μια χούφτα ενώτια στα χέρια τα φέρνει σε άλλη περιοχή και τα σφάζει για ελληνικά».
Αρνιά Ρουμανίας πουλήθηκαν ως ελληνικά
Η απάτη με το αρνί, εξηγεί στην «ΥΧ» ο αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Κτηνοτρόφων (ΠΕΚ) και της Ομοσπονδίας Κτηνοτρόφων Θεσσαλίας, Γιάννης Γκρίνιας, γίνεται τις νεκρές περιόδους (από το Πάσχα μέχρι και τον Σεπτέμβριο). «Και πέρσι έγιναν. Αρνιά ρουμάνικα, σφάγια, γύρω στα 300.000, άριστα επιφανειακά, αλλά με μηδενική γεύση, πουλήθηκαν ως ελληνικά» καταγγέλλει. «Οι ελληνοποιήσεις την περίοδο του Πάσχα γίνονται με την ανοχή των εκάστοτε κυβερνώντων» σημειώνει χαρακτηριστικά.
«Εδώ υπάρχουν περιπτώσεις που κάποιοι έχουν 200 αρνιά και παρουσιάζουν 1.000» τονίζει ο Παναγιώτης Πεβερέτος. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση εμπόρου στην περιοχή της Κορινθίας, την εποχή που ο Π. Πεβερέτος διετέλεσε αναπληρωτής πρόεδρος στον ΕΛΟΓΑΚ. Όπως αποκαλύπτει, ο εν λόγω σφράγιζε ως ελληνικά, ξένα αρνιά. Η κτηνίατρος που μετέβη εκείνη την εποχή για να ελέγξει τη σχετική καταγγελία, αφού πρώτα απειλήθηκε –όπως μας λέει ο κ. Πεβερέτος– επιβεβαίωσε την απάτη, καθώς ο εν λόγω κύριος σε καμία περίπτωση δεν προμηθευόταν αρνιά, αλλά ενώτια… ελληνικά από τον κτηνοτρόφο. «Γιατί έμπαιναν κτηνοτρόφοι στο παιχνίδι αυτό; Επειδή, έπαιρναν επιστροφή ΦΠΑ» επισημαίνει.
Τα Τιμολόγια
Οι νονοί του κρέατος φθάνουν, λοιπόν, μέχρι και τα σημεία λιανικής πώλησης. Πού ακριβώς, γίνεται η απάτη; «Στα τυποποιητήρια, αλλά όχι σε τόσο μεγάλο βαθμό, γιατί εκεί υπάρχουν τιμολόγια. Το μεγάλο θέμα γίνεται στα σημεία λιανικής πώλησης» επισημαίνει ο Πρόεδρος της Νέας Ομοσπονδίας Χοιροτροφικών Συλλόγων Ελλάδος, Γιάννης Μπούρας. Όπως μας εξηγεί, κρεοπώλες προμηθεύονται μικρή ποσότητα ελληνικού κρέατος για να έχουν ένα τιμολόγιο, και μαζί με τα εισαγωγής, τα πωλούν όλα ως ελληνικά!
Τον μηχανισμό αυτό επεξηγεί και ο χοιροτρόφος και αντιπρόεδρος του ΣΕΚ, Γιώργος Διδάγγελος. «Αγοράζει ένα γουρούνι από ελληνική χοιροτροφική μονάδα, οπότε παίρνει το τιμολόγιο». Και στη συνέχεια, προμηθεύεται τα χοιρινά εισαγωγής. «Οπότε όταν πάει ο καταναλωτής να αγοράσει ντόπιο, του σερβίρει ως ελληνικό το γουρούνι εισαγωγής, το οποίο είναι υποδεέστερης ποιότητας και πολύ πιο φθηνό». Αποτέλεσμα, ο εν λόγω κρεοπώλης να έχει καθαρό κέρδος!
«Επειδή έρχεται κρέας από το εξωτερικό, ο χονδρέμπορος το εισάγει κανονικά με τιμολόγια τα οποία αναφέρουν ότι είναι Γαλλίας ή Πολωνίας. Από εκεί και πέρα, το πουλάει σε έναν κρεοπώλη, ο οποίος δεν αναφέρει πλέον ότι είναι γαλλικό. Έχετε δει πολλούς να έχουν πινακίδα που να αναγράφει ότι το μοσχάρι είναι γαλλικό;» σημειώνει ο Γιάννης Γκρίνιας. Και αναφέρεται και σε άλλη μία μορφή απάτης. «Είναι οι παχυντές, οι οποίοι εισάγουν ζωντανά μοσχάρια, τα σφάζουν εδώ και γράφουν επάνω πως είναι ελληνικής εκτροφής. Άντε να καταλάβει ο καταναλωτής. Κανείς δεν μου λέει εμένα ότι το μοσχάρι αυτό έρχεται από το εξωτερικό και παχύνεται, γιατί μπορεί να έρθει στην Ελλάδα έτοιμο, παχυνόμενο, να είναι στα 300 κιλά, και μετά από ένα μήνα να γίνεται η σφαγή!».
Η Πολιτεία
Το 2010, όπως αναφέρει ο Παναγιώτης Πεβερέτος, ο ΣΕΚ έδωσε στον τότε ΕΛΟΓΑΚ το περίφημο λογισμικό σύστημα «Άρτεμις». Ένα σύστημα που θα μπορούσε, στην πλήρη του εξέλιξη, να ανιχνεύσει, όπως λέει, μέχρι και το κρέας στα κρεοπωλεία. «Να ξέρει ο καταναλωτής από πού προέρχεται το κρέας, το οποίο αγοράζει. Δυστυχώς όμως, μόνο ένα μέρος του έχει ενεργοποιηθεί». Και συμπληρώνει: «Αυτό έπρεπε να εξελιχθεί σε συνεργασία με τον ΕΦΕΤ και το ΣΔΟΕ –αυτό προβλέπαμε εμείς τότε– για να φτάνει μέχρι το τελευταίο σημείο όπου πωλούνται τα κρέατα. Στην πορεία βέβαια, και μετά τα Μνημόνια, απονευρώθηκαν οι υπηρεσίες και είναι λίγο πλέον το προσωπικό που μπορεί να κάνει τη δουλειά».
Από την πλευρά του, ο Γιώργος Διδάγγελος επισημαίνει: «Η εξαπάτηση του Έλληνα καταναλωτή, με το να του σερβίρουν αλλοδαπής προελεύσεως κρέατα για ελληνικά, είναι ένας από τους βασικούς λόγους που φθίνει η χοιροτροφία στη χώρα μας. Έχουμε επισημάνει κατ’ επανάληψη ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα. Μέχρι στιγμής, τα μέτρα είναι ήπιας μορφής. Φαίνεται ότι υπάρχουν πάρα πολλές αντιδράσεις και αυτό είναι ευεξήγητο…».
Ταμειακές μηχανές
«Έχουμε ζητήσει από την πολιτεία να αναγράφεται η υπηκοότητα του κρέατος στην ταμειακή μηχανή και όχι στη ζυγιστική. Γιατί η ζυγιστική παρακάμπτει τα πάντα» αποκαλύπτει ο Γιάννης Γκρίνιας.
Και ο Γιάννης Μπούρας εξηγεί: «Ενώ είναι έτοιμη η σχετική ΚΥΑ, δεν έχει προχωρήσει. Στην ΚΥΑ θέλουμε να περάσουμε το πάγιο αίτημά μας: αναγραφή της χώρας προέλευσης στην ταμειακή μηχανή. Πιστεύουμε ότι είναι το πιο δυνατό εργαλείο για την πάταξη των παράνομων ελληνοποιήσεων. Στις μηχανές του λιανοπωλητή, του κρεοπώλη». Μέχρι τον περασμένο Οκτώβριο, σημειώνει, όλα έδειχναν ότι το αίτημα αυτό θα ικανοποιηθεί. «Τελικά πάγωσε, κατόπιν πιέσεων άλλων κλάδων». Και συμπληρώνει: «Να υπάρχει πλήρης έλεγχος σε όλο το φάσμα της διακίνησης. Δεν στοιχίζει. Είναι θέμα βούλησης».
Σουβλάκι… Γαλλίας
Άραγε ο καταναλωτής αναρωτιέται εάν το προϊόν κρέατος που προμηθεύεται είναι ελληνικό; Ο γύρος, το σουβλάκι, ή το πολυδιαφημιζόμενο αλλαντικό, από τι κρέας παράγεται; Στα συσκευασμένα για παράδειγμα αλλαντικά, εάν ψάξει κάποιος τα ψιλά γράμματα, θα βρει τη χώρα προέλευσης… αλλά όχι πάντα. «Υπάρχει ένας κανονισμός που λέει ότι όταν κάνεις κάποια παρέμβαση στην πρώτη ύλη, το προϊόν είναι ελληνικό. Αυτό πρέπει να το αλλάξουμε, δεν γίνεται να συνεχίσει να ισχύει. Πρέπει στο προϊόν να αναγράφεται η ταυτότητα προέλευσης της πρώτης ύλης. Να γνωρίζει ο καταναλωτής. Μόνο έτσι θα στηρίξουμε τα ελληνικά προϊόντα. Μένει να ψηφιστεί. Και εντείνουμε κι εμείς, να ισχύσει και στη χώρα μας, όπως στην ΕΕ» σημειώνει ο Λευτέρης Γίτσας.
«Πρέπει να λένε ότι παρασκευάζεται στην Ελλάδα, αλλά ότι η πρώτη ύλη είναι εισαγωγής. Να υπάρχουν διευκρινίσεις» επισημαίνει ο Γιώργος Διδάγγελος. Και προειδοποιεί: «Ο καταναλωτής να διαβάζει την ετικέτα. Και όταν πηγαίνει σε καταστήματα να ρωτάει. Να του δείχνουν τη σφραγίδα».
Προβληματικό το θεσμικό πλαίσιο, “κολλάει” και στην εφαρμογή
«Έχουμε την θεωρία αλλά “σκοντάφτουμε” στην πράξη», επισημαίνουν σε όλους τους τόνους στελέχη του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, που δεν κρύβουν ότι το πρόβλημα των ελληνοποιήσεων στο κρέας είναι υπαρκτό, αλλά είναι δύσκολη η αντιμετώπισή του, ειδικά όπως είναι δομημένο το υπάρχον σύστημα.
Σημειώνουν ότι υπάρχουν τα θεσμικά εργαλεία, όμως η εφαρμογή τους «κολλάει» στην πολυδιάσπαση, σε αλληλοεπικαλύψεις, στην έλλειψη προσωπικού και οικονομικών πόρων, στον αναγκαίο εμπλουτισμό του μηχανισμού συγκέντρωσης και επεξεργασίας στοιχείων.
Αποτέλεσμα της κατάστασης που επικρατεί είναι: λιγότεροι επιτόπιοι έλεγχοι, περιορισμοί στον χρόνο και στις αποστάσεις, καθυστερήσεις, προβλήματα συντονισμού, ενδεχόμενες εμπλοκές σε τοπικό επίπεδο κ.ά.
Προβλήματα
Στα βασικά προβλήματα, οι γεωτεχνικοί «δείχνουν» και την περιφερειοποίηση υπηρεσιών του υπουργείου, που έχουν ενταχθεί στις Περιφερειακές Ενότητες της χώρας, καθώς και την μη οριοθέτηση του υπουργείου ως κεντρική, ενιαία αρμόδια Αρχή, που έχει συνολικά την εποπτεία. Αναφέρονται παράλληλα και στις ποσοστώσεις στα «εκτός έδρας» και στον αριθμό των υπηρετούντων που βαίνει διαρκώς μειούμενος, χωρίς να αναπληρώνεται η έξοδος συναδέλφων τους. «Δεν περισσεύει κανείς», υπογραμμίζουν, σημειώνοντας ότι χρειάζεται σε αρκετές περιπτώσεις η συνδρομή στελεχών και άλλων υπηρεσιών (π.χ. ΣΔΟΕ, ΕΛΑΣ κ.λπ.), όμως επιμένουν ότι το ΥπΑΑΤ πρέπει να έχει τον κεντρικό ρόλο και συντονισμό.
Σε κάθε περίπτωση, αναφέρουν, θεσμικά υπάρχει πλαίσιο, αλλά η εφαρμογή του είναι δύσκολη, κυρίως τα τελευταία χρόνια, λόγω μεγάλης έλλειψης προσωπικού αλλά και περιορισμένων διαθέσιμων οικονομικών πόρων, κάτι που συνδέεται με όλη την αλυσίδα των ελέγχων, δηλαδή από τις περιφερειακές μέχρι τις κεντρικές υπηρεσίες του ΥπΑΑΤ.
«Πώς θα βγούμε νύχτα να κάνουμε ελέγχους σε διάφορα σημεία, όταν αφενός δεν προβλέπονται οικονομικές αποζημιώσεις γι’ αυτό κι αφετέρου το πρωί πρέπει να ασχοληθούμε και με ό,τι άλλο αφορά την κάθε υπηρεσία και μάλιστα με άλλα θέματα, που τίθενται σε προτεραιότητα;», ρωτούν χαρακτηριστικά.
Οι έλεγχοι
Αποσαφηνίζουν δε, ότι βάσει των σχετικών διατάξεων, ελέγχονται οι επισημάνσεις που φέρουν τα προϊόντα και καταγράφονται οι μη συμμορφώσεις των ελεγχόμενων στα προβλεπόμενα.
Στην ουσία, κάτω από την ομπρέλα του γενικού κοινοτικού κανονισμού, που αφορά στην καταπολέμηση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών και στην παραπλάνηση του καταναλωτή, ελέγχεται τυχόν παραπλανητική επισήμανση. Εκεί εντάσσεται, μεταξύ όλων των άλλων, και η αναγραφή προέλευσης-καταγωγής του προϊόντος, ο έλεγχος της οποίας συνδέεται με φαινόμενα ελληνοποιήσεων.
Συνεπώς, στα ευρήματα του ελέγχου δεν γίνεται διαβάθμιση σε επιμέρους κατηγορίες, τέτοια ώστε να καταγράφονται, στο τέλος, αναλυτικά οι περιπτώσεις παραπλάνησης που αποτελούν ελληνοποιήσεις.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι με βάση τα τελευταία (2014) συγκεντρωτικά στοιχεία ΠΟΕΣΕ (Πολυετές Ολοκληρωμένο Εθνικό Σχέδιο Ελέγχων), για τους επιτόπιους ελέγχους σε επιχειρήσεις τροφίμων ζωικής παραγωγής, επί συνόλου 2.188 επιθεωρήσεων, καταγράφηκαν 21 παραβάσεις, που αφορούν στην (κατηγορία ελέγχου) «επισήμανση-παρουσίαση».
Βελτιώσεις
«Βεβαίως, το σύστημα δεν είναι ιδανικό, έχει προβλήματα», σημειώνουν στελέχη του ΥπΑΑΤ, προσθέτοντας ότι γίνονται συνεχώς βελτιώσεις, ώστε προχωρώντας σε πιο λεπτομερείς καταγραφές, να γίνει ένα βήμα παραπέρα στην εξειδίκευση και επεξεργασία των συμπερασμάτων των ελέγχων, προκειμένου να έχουν και πιο «χειροπιαστά» αποτελέσματα.
Συγχρόνως, οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου ετοιμάζουν την τροποποίηση της ΚΥΑ του 2012 (412/8932), επιχειρώντας να εισάγουν βελτιώσεις σε όλα τα επίπεδα, με στόχο ένα «πιο σφιχτό σύστημα εποπτείας».
Οι αλλαγές στοχεύουν στην επίλυση ζητημάτων, όπως η διαβάθμιση των παραβάσεων και των προστίμων, η επέκταση της υποχρεωτικής αναγραφής της καταγωγής-προέλευσης, η παροχή ευελιξίας στη συγκρότηση των αρμόδιων επιτροπών κ.ά., και εκτιμάται ότι εντός διμήνου θα έχει ολοκληρωθεί.
AΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ – ΘΡΑΚΗ
Ελάχιστο το προσωπικό των υπηρεσιών ελέγχου
Ο διευθυντής της Διεύθυνσης Κτηνιατρικής Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, Αχιλλέας Σαχπατζίδης, μίλησε στην «ΥΧ» για το ελεγκτικό σχήμα που έχει διαμορφωθεί για τα προϊόντα ζωικής προέλευσης που έρχονται στην Ελλάδα από κράτη-μέλη ή τρίτες χώρες.
Το γεγονός ότι η ΠΑΜ-Θ συνορεύει με τη Βουλγαρία και την Τουρκία δημιουργεί περιστατικά με παράνομη μετακίνηση προϊόντων από γειτονικές χώρες «τα οποία έρχονται κρυμμένα σε διάφορα οχήματα. Από τη στιγμή που δεν έχουμε το προσωπικό για να διενεργηθούν οι απαραίτητοι έλεγχοι, βγαίνουν στην αγορά πολύ φθηνά προϊόντα που ανταγωνίζονται αθέμιτα τα ελληνικά και σε πολλά από αυτά ενδέχεται να μην έχουν τηρηθεί οι όροι υγιεινής, επομένως τίθεται ένα σοβαρό θέμα ποιότητας και ασφάλειας».
ΣΥΚΕ Πέπλου
Δύο κτηνίατροι ελέγχουν 5.000 φορτηγά
Από τον σταθμό Συνοριακού Κτηνιατρικού Ελέγχου (ΣΥ.Κ.Ε.) στον Πέπλο Έβρου, περνούν προϊόντα ζωικής προέλευσης ακόμη και τα εισαγόμενα ζώα συντροφιάς. Σύμφωνα με πληροφορίες της «ΥΧ», από τον σταθμό διέρχονται 5.000 φορτηγά ετησίως. Στα φορτία αυτά γίνεται φυσικός έλεγχος αλλά και έλεγχος πληρότητας εγγράφων. Οι έλεγχοι πρέπει να γίνονται σε 24ωρη βάση και για την πληρότητά τους απαιτούνται έξι κτηνίατροι, πλέον των δύο που υπάρχουν.
ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ
Προβατοτρόφοι και χοιροτρόφοι σε απόγνωση
Σε δήλωσή του στην «ΥΧ», ο πρόεδρος των Κτηνοτρόφων Φθιώτιδας και αντιπρόεδρος της ΠΕΚ, Θανάσης Ασπρουλάκης, μετέφερε τον προβληματισμό του αλλά και την απόγνωση των κτηνοτρόφων της περιοχής.
«Πώς είναι δυνατόν η τιμή του αρνιού να φθάνει στα 4,9 ευρώ και να πωλείται ως ελληνικό, όταν το κόστος παραγωγής είναι 4 ευρώ; Κατ’ εκτίμηση του Συλλόγου μας, το ποσοστό των ελληνοποιημένων αμνοεριφίων ξεπερνά το 35% του συνόλου της δικής μας κτηνοτροφίας».
Με τους ίδιους προβληματισμούς για τον κλάδο της χοιροτροφίας αναφέρθηκε και ο χοιροτρόφος, Γιώργος Κελαηδίτης.
«Η αγορά, στο σύνολό της, ελέγχεται από 10 μεγάλες εταιρείες, οι οποίες συνεργάζονται με τα σούπερ μάρκετ και αλλά δίκτυα λιανικής πώλησης. Διακινούν τα προϊόντα, κυρίως το χοιρινό, ως τυποποιημένα, χωρίς να καταγράφουν την προέλευση τους και πολλές φορές με παραποιημένα παραστατικά».
Όλοι το ξέρουν, αλλά φταίνε οι άλλοι
Την ίδια ώρα που ο διευθύνων σύμβουλος του ΟΚΑΑ υποστηρίζει ότι «από τη στιγμή που έχουν εφαρμοστεί τα ισοζύγια δεν μπορεί να γίνει ελληνοποίηση στο χονδρεμπόριο», πολλά είναι τα στελέχη διάφορων φορέων της αγοράς που κάνουν σαφές ότι οι ελληνοποιήσεις είναι κοινό μυστικό.
Υπεραμυνόμενος του κλάδου που εκπροσωπεί, ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Καταστηματαρχών Κρεοπωλών και αντιπρόεδρος της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Κρέατος (ΕΔΟΚ), Στ. Πέρρος, ισχυρίζεται ότι «μόνο ένα 10% κακών συναδέλφων κάνει ελληνοποιήσεις» και πως το 90% της εγχώριας παραγωγής βοοειδών και χοιρινών διοχετεύεται στα παραδοσιακά κρεοπωλεία. Ταυτόχρονα, επιρρίπτει ευθύνες στις «αφίξεις “αλεξιπτωτιστών”, δηλαδή ανθρώπων που δεν έχουν καν τα απαιτούμενα τυπικά προσόντα».
Όπως ο ίδιος εκτιμά, τα φαινόμενα παραπλάνησης και παραβατικότητας, που εντοπίζονται στον κλάδο, είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν, εφόσον εφαρμοστεί μητρώο κρεοπωλών, που θα προβλέπει την υποχρεωτικότητα εγγραφής σε αυτό και θα τηρείται στο υπουργείο Ανάπτυξης. «Το μητρώο», υποστηρίζει, «δυνητικά μπορεί να λειτουργήσει και ως εργαλείο καλύτερης οργάνωσης και διασποράς των ελέγχων, ώστε να μη γίνονται στους ίδιους και στους ίδιους, ενώ υπάρχουν σημεία πώλησης όπου διαφημίζουν ότι πουλάνε “ελληνικό” μοσχάρι με λιγότερο από 7 ευρώ το κιλό». Παράλληλα, κάνει λόγο και για την έλλειψη προσωπικού εξαιτίας των μνημονιακών περικοπών. Συμπληρώνει, μάλιστα, ότι δεν υπάρχει διασταύρωση στοιχείων σε όλη την αλυσίδα της αγοράς και ρωτάει με νόημα «πόσα ενώτια κυκλοφορούν;». Ταυτόχρονα, σημειώνει πως η κατηγοριοποίηση χοιρινού – βοείου, που εφαρμόζεται σε άλλες χώρες, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα «εργαλείο» ελέγχου και προσθέτει ότι «αν το σύστημα “Άρτεμις” λειτουργήσει σωστά, χωρίς “παραθυράκια”, μπορεί να έχει αποτέλεσμα».
Ευθύνες και στους καταναλωτές
«Μας αρέσει να μας χαϊδεύουν τ’ αφτιά», λέει ο πρόεδρος της Βαρβακείου Αγοράς της Αθήνας, Κλ. Τσιρώνης, ο οποίος εκτιμά ότι οι καταναλωτές έχουν ευθύνη «όταν αγοράζουν “κατσικάκι Νάξου” με 4 ευρώ». «Ο κρεοπώλης για να μη χάσει τον πελάτη, που θέλει να ακούει ότι αγοράζει ελληνικό κρέας, του λέει αυτό που θέλει», μας είπε χαρακτηριστικά. Με αρκούντως γλαφυρό τρόπο, περιέγραψε ότι «το ταμπελάκι μπορεί να λέει “ελληνικό” και μέχρι να μπει μέσα ο ελεγκτής να… αλλάξει», ενώ σε ό,τι αφορά τους ελέγχους κατήγγειλε ότι «υπάρχουν καταστήματα όπου οι ελεγκτές δεν πατάνε ποτέ, όπως πολυεθνικές και συνοικιακά».
Όσο μεγαλύτερο είναι το μέγεθος μιας επιχείρησης τόσο μικρότερη είναι η παραβατικότητα, πράγμα που προκύπτει από την εμπειρία των ελέγχων που πραγματοποιούνται
Η αποδοχή του υπουργείου Ανάπτυξης
«Η παραβατικότητα είναι αντιστρόφως ανάλογη του μεγέθους της επιχείρησης», ανέφερε στην «ΥΧ» υπηρεσιακό στέλεχος του υπουργείου Ανάπτυξης, διευκρινίζοντας ότι όσο μεγαλύτερο είναι το μέγεθος μιας επιχείρησης τόσο μικρότερη είναι η παραβατικότητα, πράγμα που προκύπτει από την εμπειρία των ελέγχων που πραγματοποιούνται. Σύμφωνα με το ίδιο στέλεχος, το υπουργείο κάνει σχεδόν καθημερινούς ελέγχους στο λιανεμπόριο, ελέγχοντας εάν υπάρχουν τα προβλεπόμενα παραστατικά. Από τους ελέγχους, όπως λέει, προκύπτει ότι η παραβατικότητα στα κρεοπωλεία αγγίζει το 50% κυρίως ως προς τη μη ύπαρξη σήμανσης ή στην παραπλανητική σήμανση. Στα σφαγεία, οι έλεγχοι είναι κυρίως «εποχικοί», καθώς είναι χαρακτηριστικό ότι Χριστούγεννα και Πάσχα, όταν οι έλεγχοι «εντατικοποιούνται», πραγματοποιήθηκαν μόλις δέκα σε σφαγεία. Παραδέχεται ότι δεν υπάρχει συντονισμός μεταξύ των συναρμόδιων υπουργείων, παράλληλος προγραμματισμός, μεικτά κλιμάκια ελέγχου και ότι η διασταύρωση στοιχείων μεταξύ των υπηρεσιών των υπουργείων «χωλαίνει».
«Κλειδί» η βελτίωση του «Άρτεμις»
«Αγκάθι» για τoν κλάδο της επεξεργασίας και μεταποίησης κρέατος στην Ελλάδα αποτελεί η έλλειψη εγχώριας πρώτης ύλης, καθώς σήμερα το μεγαλύτερο τμήμα των αναγκών της βιομηχανίας αλλαντικών και κρεατοσκευασμάτων καλύπτεται από εισαγωγές, σημειώνει, μιλώντας στην «ΥΧ», ο εντεταλμένος σύμβουλος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Επεξεργασίας Κρέατος (ΣΕΒΕΚ), Γιώργος Οικονόμου.
Κληθείς να σχολιάσει το φαινόμενο των ελληνοποιήσεων, τονίζει με νόημα ότι «για να βρει κανείς την πηγή του κακού, πρέπει να πιάσει το κουβάρι από την αρχή και να δει ποιος επωφελείται από αυτή την κατάσταση». Ο κ. Οικονόμου συνεχίζει, λέγοντας ότι «όλοι όσοι συμμετέχουμε στον κλάδο είμαστε εμφαντικά κατά των ελληνοποιήσεων. Απαιτείται, ωστόσο, πολιτική βούληση, έλεγχοι σε όλους τους κρίκους της αλυσίδας και επιβολή των προβλεπόμενων ποινών». Σε ερώτηση της «ΥΧ», σχετικά με το πώς θα μπορούσε να αναστραφεί η υφιστάμενη κατάσταση προς όφελος όλων των συμμετεχόντων στην παραγωγική αλυσίδα, ο κ. Οικονόμου δείχνει προς την κατεύθυνση της ολοκλήρωσης και βελτίωσης του συστήματος «Άρτεμις», ώστε να καλύψει πλήρως όλα τα στάδια της παραγωγής. «Σήμερα, το σύστημα παρακολουθεί μεν το σφαγείο, αλλά, από εκεί και πέρα, τα ίχνη δεν καταγράφονται. Υπάρχει μια παρακολούθηση που δεν φτάνει μέχρι τον τελευταίο κρίκο. Ας εισακουστούν όσοι έχουν ενστάσεις, όπως αυτές των κρεοπωλών, αλλά ας ολοκληρωθεί και ας λειτουργήσει σωστά το σύστημα, προκειμένου να εκλείψουν οριστικά οι ελληνοποιήσεις», τονίζει.
H μεταποίηση
Απαντώντας σε ερώτηση αναφορικά με τις ευθύνες της ίδιας της μεταποίησης στο θέμα των ελληνοποιήσεων, ο κ. Οικονόμου είναι κάθετος: «Η μεταποίηση ζητά εγχώριο προϊόν. Ωστόσο, ακόμη και για μια μικρομεσαία επιχείρηση η εγχώρια παραγωγή που μένει, αφού πωληθεί το νωπό, δεν φτάνει ούτε για τις ανάγκες μιας εβδομάδας, πόσω μάλλον αν συνυπολογιστούν οι ανάγκες όλων των μονάδων».
Ταυτόχρονα, όπως σημειώνει, «ως κλάδος ζητάμε να υπάρξουν κίνητρα για να στηριχθεί και να αυξηθεί η εγχώρια παραγωγή. Αυτή είναι η πραγματική μάχη. Αντί να ψάχνουμε να βρούμε ενόχους, πρέπει να ληφθούν μέτρα, ώστε να σταματήσει το φαινόμενο των ελληνοποιήσεων και να ενισχυθεί η κτηνοτροφία στην Ελλάδα».
Η ελληνική βιομηχανία επεξεργασίας κρέατος –διά στόματος του κ. Οικονόμου– θεωρεί ιδιαίτερα θετική εξέλιξη το να μπορέσει η εγχώρια παραγωγή, έστω και για ορισμένους από τους διακινούμενους κωδικούς και κατηγορίες προϊόντων, να καλυφθεί από εγχωρίως παραγόμενα κρέατα. Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτή είναι, άλλωστε, η τάση πλέον στην Ελλάδα με την καθετοποιημένη παραγωγή από φάρμες και επιχειρήσεις επεξεργασίας.
Σήμερα, σύμφωνα με τον εντεταλμένο σύμβουλο του ΣΕΒΕΚ, οι εγχώριες βιομηχανίες εφαρμόζουν συστήματα ιχνηλασιμότητας, ώστε τόσο οι μονάδες όσο και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί να γνωρίζουν, ανά πάσα στιγμή, την ταυτότητα και την προέλευση όλων των πρώτων υλών που συνθέτουν ένα προϊόν, καθώς και τη διαδρομή που ακολούθησε μέχρι τον τελικό καταναλωτή.
Το ελληνικό κρεοπωλείο θα πρέπει να διαθέτει βιβλίο εισόδου και εξόδου των κρεάτων, ώστε να υπάρχει ένα ισοζύγιο, που να συνδέεται με την ταμειακή μηχανή
Στα κρεοπωλεία η άκρη του νήματος
Την εκτίμηση ότι το φαινόμενο των ελληνοποιήσεων κρέατος έχει πλήξει –και πλήττει– τα μέγιστα τη συνολική αλυσίδα της παραγωγής, από τον κτηνοτρόφο μέχρι τον καταναλωτή, μεταφέρει στην «ΥΧ» ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Βιομηχανικών Σφαγείων Κρέατος, Βασίλης Μεγαλοβασίλης. Ο ίδιος τοποθετεί εντός του ελληνικού κρεοπωλείου την άκρη του νήματος των ελληνοποιήσεων.
Αναφερόμενος στον κλάδο των σφαγείων, εξηγεί ότι –ακόμη και να ήθελαν να παρανομήσουν– σήμερα είναι αδύνατον, καθώς είναι πλέον υποχρεωμένα να τηρούν ηλεκτρονικό βιβλίο σφαγών, όπου καταχωρούνται αναλυτικά τα στοιχεία για κάθε ζώο, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν περαιτέρω σε οποιονδήποτε έλεγχο στην αλυσίδα διακίνησης.
Σύμφωνα με τον κ. Μεγαλοβασίλη, η κατεξοχήν ελληνοποίηση κρέατος γίνεται στο κρεοπωλείο: «Δυστυχώς, ενώ το σύστημα “Άρτεμις” βοήθησε σε μεγάλο βαθμό, δεν μπορεί να παρέμβει στα κρεοπωλεία. Το θέμα εξακολουθεί να μην τακτοποιείται, αν και, εδώ και 15 χρόνια, φωνάζουμε –και εμείς και οι κτηνοτροφικές ενώσεις–, ώστε να υπάρξει επιτέλους ιχνηλασιμότητα εντός του κρεοπωλείου. Σε αυτό το θέμα αντιδρούν πάντα οι κρεοπώλες, κάθε φορά που είναι να ληφθεί ένα σχετικό μέτρο, με αποτέλεσμα το μέτρο να μην προχωρά», αναφέρει στις δηλώσεις του στην «ΥΧ» ο κ. Μεγαλοβασίλης.
Σχολιάζοντας το πώς θα μπορούσε να θωρακιστεί περαιτέρω το σύστημα, ώστε να εξασφαλιστεί η ιχνηλασιμότητα, τονίζει ότι το ελληνικό κρεοπωλείο θα πρέπει να διαθέτει βιβλίο εισόδου και εξόδου των κρεάτων, ώστε να υπάρχει ένα ισοζύγιο, που να συνδέεται με την ταμειακή μηχανή: «Όταν αυτό το πολεμούν οι κρεοπώλες, πώς θα επιτευχθεί η ιχνηλασιμότητα;» αναρωτιέται.
Γράφουν οι: Νίκος Λάππας, Μαρία Αμπατζή, Μελίνα Ζιάγκου, Αντιγόνη Ζούντα, Γεωργία Μπόχτη, Κάλια Πετσαλάκη, Γιάννης Σάρρος, Νατάσα Φραγκούλη
Διαβάστε επίσης: Κτηνοτρόφοι στα πρόθυρα νευρικής κρίσης
