Στα 3,8 τρισ. δολάρια αποτιμάται η ζημιά των πάσης φύσεως καταστροφών στην παγκόσμια αγροτική παραγωγή τα τελευταία 30 χρόνια, σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO). Πρόκειται για την πρώτη στα χρονικά έκθεση που συνοψίζει τον σωρευτικό οικονομικό αντίκτυπο των επιπτώσεων στον αγροτικό τομέα του πλανήτη, σε βάθος δεκαετιών.
Η νέα εμβληματική έκθεση του FAO, με τίτλο «Ο αντίκτυπος των καταστροφών στον αγροτικό τομέα και την επισιτιστική ασφάλεια», αναλύει τη σύνθετη αλληλεπίδραση υποκείμενων κινδύνων, όπως η κλιματική αλλαγή, οι πανδημίες, οι επιδημίες και οι ένοπλες συρράξεις, και πώς όλα τα παραπάνω οξύνουν τον κίνδυνο καταστροφών στα αγροδιατροφικά συστήματα.
Το έργο των μελετητών επικεντρώνεται στις απώλειες σε γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή. Σημειώνεται, πάντως, ότι η συνολική οικονομική ζημιά ενδέχεται να είναι πολύ υψηλότερη, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν συστηματικά διαθέσιμα στοιχεία για τις απώλειες στους υποτομείς της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, αλλά και της δασοκομίας.
Πού εστιάστηκε η ζημιά
Σε απόλυτες τιμές, οι απώλειες ήταν υψηλότερες στις χώρες υψηλού εισοδήματος, στις χώρες με χαμηλότερο μεσαίο εισόδημα και σε εκείνες με ανώτερο μεσαίο εισόδημα. Παρ’ όλα αυτά, οι χώρες χαμηλού εισοδήματος, και ιδιαίτερα τα μικρά νησιωτικά αναπτυσσόμενα κράτη (SIDS), υπέστησαν μεγαλύτερη συχνότητα απωλειών σε αγροτική προστιθέμενη αξία.
Η εικόνα της οικονομικής ζημιάς παρουσιάζει σημαντική μεταβλητότητα μεταξύ των χωρών, ή ακόμα και των επιμέρους περιοχών. Σύμφωνα με την έκθεση, η Ασία επωμίσθηκε μακράν το μεγαλύτερο μερίδιο των οικονομικών απωλειών. Η Αφρική, η Ευρώπη και η Αμερική παρουσίασαν, επίσης, παρόμοια τάξη μεγέθους. Ωστόσο, οι απώλειες στην Ασία αντιστοιχούσαν μόνο στο 4% της αγροτικής προστιθέμενης αξίας, ενώ στην Αφρική σε σχεδόν 8%. Η μεταβλητότητα ήταν ακόμη μεγαλύτερη μεταξύ των κατά τόπους υποπεριφερειών.
Όπως διαπιστώνουν οι μελετητές του FAO, τα καταστροφικά γεγονότα αυξάνονται σε συχνότητα, ένταση και πολυπλοκότητα. Πιο συγκεκριμένα, τέτοια συμβάντα έχουν ανέλθει από 100 ετησίως τη δεκαετία του 1970, σε περίπου 400 ετησίως τα τελευταία 20 χρόνια. Μάλιστα, ο αντίκτυπός τους αναμένεται να επιδεινωθεί, καθώς οι καταστροφές που τροφοδοτούνται από την κλιματική αλλαγή οξύνουν τις υπάρχουσες κοινωνικές και οικολογικές ευπάθειες.
Σιτηρά, οπωροκηπευτικά και ζάχαρη δέχθηκαν το μεγαλύτερο πλήγμα
Επιπλέον, η έκθεση αναφέρει ότι οι απώλειες που σχετίζονται με τα κύρια προϊόντα αγροδιατροφής παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις. Στα σιτηρά, η ζημιά ανήλθε κατά μέσο όρο σε 69 εκατ. τόνους ετησίως τις τελευταίες τρεις δεκαετίες (ποσό που ισοδυναμεί, ενδεικτικά, με τη συνολική παραγωγή σιτηρών της Γαλλίας το 2021), ακολουθούμενη από τα οπωροκηπευτικά και τις καλλιέργειες που αφορούν την παραγωγή ζάχαρης, με την καθεμιά από τις δύο κατηγορίες να πλησιάζει τα 40 εκατ. τόνους σε μέσες απώλειες ανά έτος.
Για τα φρούτα και τα λαχανικά, οι απώλειες ισοδυναμούν –ενδεικτικά– με τη συνολική παραγωγή φρούτων και λαχανικών στην Ιαπωνία και το Βιετνάμ το 2021.
Τέλος, τα κρέατα, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα αβγά παρουσίασαν μέση εκτιμώμενη απώλεια ύψους 16 εκατ. τόνων ετησίως, κάτι που συνιστά αντίστοιχο μέγεθος με τη συνολική παραγωγή κρέατος, γαλακτοκομικών προϊόντων και αβγών στο Μεξικό και την Ινδία το 2021.
