Λέγεται ότι ο Γκάντι στη γνωστή απεικόνισή του να γνέθει, δεν έγνεθε μαλλί όπως πολλοί υποθέτουν, αλλά ίνα από τσουκνίδα. Ακόμα και αν πρόκειται για μύθο, η αλήθεια είναι ότι οι Ινδοί κατασκευάζουν τα περίφημα μαντήλια τους από ίνα, η οποία προέρχεται από τσουκνίδα.
Η καλλιέργειά της για παραγωγή ίνας έχει εκτοπιστεί στην Ευρώπη από το βαμβάκι, ωστόσο οι νέες κλιματολογικές συνθήκες εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, αλλά και οι προβλέψεις των προγραμμάτων της ΕΕ στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας ανοίγουν νέες προοπτικές, όπως αναφέρει στην «ΥΧ» ο καθηγητής Βιολογικής Γεωργίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Δημήτριος Μπιλάλης.
Η καλλιέργεια τσουκνίδας ήταν ευρέως διαδεδομένη στην Ευρώπη τον Μεσαίωνα. Αργότερα, χώρες, όπως η Γερμανία και η Αυστρία, αποτελούσαν παραδοσιακές δυνάμεις στην παραγωγή υφασμάτων με πρώτη ύλη το εν λόγω φυτό. «Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Γερμανοί καλλιέργησαν 5.000 στρέμματα τσουκνίδας στην Αυστρία, προκειμένου να κατασκευάσουν τις στολές της Βέρμαχτ», τονίζει ο κ. Μπιλάλης.
Στην Ελλάδα, η τσουκνίδα, όπως και το λινάρι και η κάνναβη, καλλιεργήθηκαν για την παραγωγή υφασμάτων, σχοινιών και χαρτιού, αλλά σταδιακά η καλλιέργεια βάμβακος τις παραγκώνισε. Η παραγωγή κλωστικών ινών από τσουκνίδα δεν μπορεί φυσικά να αντικαταστήσει το βαμβάκι, επισημαίνει ο καθηγητής, «ωστόσο σε οικολογικά ευαίσθητες περιοχές μπορεί να αποτελέσει μια πολύ καλή και αποδοτική λύση, όσον αφορά το εισόδημα», επισημαίνει.
Καλλιέργεια χαμηλών εισροών
«Πρόκειται για μια καλλιέργεια χαμηλών εισροών, που μπορεί να καλλιεργηθεί σε οριακά εδάφη με έλλειψη νερού, όπως π.χ. πολλές περιοχές στη Θεσσαλία», προσθέτει. Το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο έχει πραγματοποιήσει πειραματικές καλλιέργειες, προκειμένου να μετρήσει τα δεδομένα και έτσι να μπορεί να συμβουλεύσει τους επίδοξους καλλιεργητές.
Σύμφωνα με τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποίησε ο υποψήφιος διδάκτορας, Αντώνης Μαυροειδής, η πλέον παραγωγική ηλικία για τα φυτά –τα οποία αντίθετα με το βαμβάκι δεν είναι μονοετή– είναι τα 2-3 έτη. Απαιτεί λιγότερες λιπάνσεις και νερό από το λινάρι και μπορεί εύκολα να αντικαταστήσει καλλιέργειες σε εκτάσεις αρδευόμενες.
Ορατό ένα εισόδημα 400 ευρώ/στρέμμα
Οι αποδόσεις φτάνουν τα 150-170 κιλά καθαρής ίνας το στρέμμα, ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Μπιλάλη, η τιμή μπορεί να φτάσει τα 2-3 ευρώ το κιλό και, άρα, να δώσει εισόδημα της τάξης των 400-450 ευρώ το στρέμμα. Υπολογίζεται ότι θα φυτευτούν 5.000-6.000 φυτά το στρέμμα, ενώ η λίπανση που απαιτείται είναι ίδια ή και μικρότερη με αυτή του σιταριού.
Διευκρινίζει, πάντως, ότι μόνο εκτιμήσεις μπορούν να γίνουν σε σχέση με τις τιμές, δεδομένου ότι δεν υπάρχει διαμορφωμένη διεθνής αγορά. Με βάση το πρόγραμμα που έχει καταθέσει στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και εφόσον γίνει δεκτό, η καλλιέργεια τσουκνίδας μπορεί να επιδοτηθεί ως εναλλακτική καλλιέργεια με 50-60 ευρώ το στρέμμα. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι η ίνα που προέρχεται από την τσουκνίδα είναι ανθεκτική σε αντίθεση με το λινάρι και την κάνναβη που μόλις διπλώσει τσακίζει και επανέρχεται μόνο με σίδερο.
Προκειμένου η τσουκνίδα να «δώσει» ίνα δεν απαιτούνται μεγάλες επενδύσεις, όπως π.χ. στο βαμβάκι. Η επεξεργασία μπορεί να γίνει όπως σημειώνει ο κ. Μπιλάλης σε μικρές βιοτεχνικές μονάδες, οι οποίες υπάρχουν ήδη σε Λιθουανία και Αυστρία και η περαιτέρω επεξεργασία να πραγματοποιηθεί στο κλωστήριο.
Η τσουκνίδα είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα αυτοφυή φυτά που απαντά σε ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά και την Αφρική, την Ασία, την Αυστραλία και τη Βόρεια Αμερική. Το πολυετές, ποώδες φυτό είναι γνωστό σε όλους κυρίως για τον πόνο που προκαλεί μόλις το αγγίξεις. Η ίδια η επιστημονική ονομασία του φυτού (Urtica dioica L.) προέρχεται από το λατινικό ρήμα «urere», που μεταφράζεται κυριολεκτικά ως «προκαλώ κάψιμο».
Ένα πολυχρηστικό φυτό
Όμως, αυτό το κοινό φυτό, όπως επισημαίνει ο καθηγητής, είναι επίσης ένα πολυχρηστικό φυτό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί πολλαπλώς: φρέσκα φύλλα για σαλάτα ή πίτα είναι η πλέον κοινή χρήση του φυτού. Ωστόσο, έχει πολλές φαρμακευτικές χρήσεις, καθώς, σύμφωνα με έρευνες, η κατανάλωση τσουκνίδας μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση πληθώρας παθήσεων, ανάμεσά τους το σάκχαρο, αλλεργίες, αναπνευστικά προβλήματα και παθήσεις του προστάτη. Το φυτό χαρακτηρίζεται, επίσης, και από υψηλή θρεπτική αξία, καθώς αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμινών, αντιοξειδωτικών και ιχνοστοιχείων.
Μπορεί ακόμα να χρησιμοποιηθεί ως τροφή παραγωγικών ζώων στην κτηνοτροφία. Στη βιολογική κτηνοτροφία, η τσουκνίδα χρησιμοποιείται για τον έλεγχο των παθογόνων.
