Ρετσίνα: Το «καθημερινό κρασί» των Ελλήνων κάνει δυναμικό comeback

Η ρετσίνα αποτελεί ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα κρασιά της Ελλάδας, συνυφασμένο με την ιστορία, την καθημερινότητα και τη γαστρονομική παράδοση του τόπου. Αν και κάποτε αντιμετωπιζόταν ως ένα ταπεινό και «λαϊκό» κρασί, τα τελευταία χρόνια γνωρίζει μια εντυπωσιακή αναγέννηση, κερδίζοντας τη θέση που της αξίζει τόσο στην εγχώρια όσο και στη διεθνή αγορά.

Αυτό το παραδοσιακό ελληνικό προϊόν παρασκευάζεται με την τεχνική προσθήκης ρητίνης (ρετσινιού) από πεύκα του είδους Pinus halpensis, στο δοχείο όπου ο μούστος ζυμώνει για να μετατραπεί στο κρασί με τη χαρακτηριστική γεύση και άρωμα που όλοι γνωρίζουμε.

Από την αρχαιότητα έως το σήμερα

Η προσθήκη ρητίνης στο κρασί ξεκινάει από την αρχαιότητα. Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν ρετσίνι πεύκου για να σφραγίζουν τους αμφορείς και να προστατεύουν το κρασί από την οξείδωση, σε μια εποχή που η τεχνολογία οινοποίησης ήταν ακόμη σε πρώιμο στάδιο. Η ρητίνη, εκτός από τη λειτουργικότητα, προσέφερε και ένα ιδιαίτερο αρωματικό προφίλ στο κρασί, το οποίο με τον καιρό έγινε αγαπητή συνήθεια.

Στην πορεία του χρόνου, η ρετσίνα μετατράπηκε στο «καθημερινό κρασί» των Ελλήνων, ιδίως στην Αττική, όπου ευδοκιμεί η ποικιλία Σαββατιανό – η βασική ποικιλία για την παραγωγή της, μαζί με τον Ροδίτη. Από τα ταβερνάκια της Πλάκας μέχρι τα παραθαλάσσια χωριά, η ρετσίνα υπήρξε για δεκαετίες το συνοδευτικό των μεζέδων, της παρέας και των ελληνικών καλοκαιριών.

Η παρανόηση και η παρακμή

Δυστυχώς, με την άνοδο της εμφιαλωμένης οινοπαραγωγής και την αυξανόμενη στροφή προς πιο «σοφιστικέ» επιλογές κρασιών, η ρετσίνα βρέθηκε στο περιθώριο. Συχνά ταυτίστηκε με κακής ποιότητας κρασί, με έντονο ρετσίνι, που έκρυβε τα ελαττώματα του μούστου. Η εικόνα της, ιδιαίτερα στο εξωτερικό, ήταν μάλλον αποθαρρυντική.

Ωστόσο, η πτώση αυτή δεν είχε να κάνει με την ίδια τη ρετσίνα ως προϊόν, αλλά με τον τρόπο παραγωγής της. Όταν χρησιμοποιείται ποιοτική πρώτη ύλη, επιλεγμένη ρητίνη και σύγχρονες τεχνικές οινοποίησης, τότε το αποτέλεσμα μπορεί να είναι εξαιρετικό και άκρως ενδιαφέρον.

Η αναγέννηση της ρετσίνας

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ένα νέο κύμα παραγωγών, οι οποίοι αντιμετωπίζουν τη ρετσίνα με σεβασμό και δημιουργικότητα. Οι νέες εμφιαλώσεις έχουν πιο διακριτική ρητινώδη αίσθηση, καθαρό φρούτο, δομή και ισορροπία. Η ρετσίνα πλέον δεν είναι απλώς ένα φθηνό κρασί για ταβέρνες – είναι μια πρόταση με χαρακτήρα, ταυτότητα και οινική πολυπλοκότητα.

Μερικά οινοποιεία πειραματίζονται με παλαίωση σε βαρέλι, ζύμωση με γηγενείς ζύμες, ακόμα και με ποικιλίες πέρα από το Σαββατιανό, όπως η Ροδίτης ή η Ασύρτικο, προσθέτοντας βάθος και ενδιαφέρον στο τελικό προϊόν. Η ρετσίνα, πλέον, έχει εκφραστεί και σε αφρώδη, αλλά και orange προσέγγιση!

Η αναγνώριση δεν άργησε να έρθει. Η ρετσίνα, ως οίνος με Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη (ΠΓΕ), αλλά και Ονομασίας κατά Παράδοση αποτελεί ένα κρασί που φέρει την υπογραφή της Ελλάδας στις διεθνείς αγορές. Οι διεθνείς γευσιγνώστες την ανακαλύπτουν ξανά, όχι ως «περίεργο ελληνικό κρασί», αλλά ως μια αυθεντική έκφραση terroir και παράδοσης.

Γαστρονομικές αρμονίες

Η ρετσίνα είναι Passepartout κρασί και όταν συνδυαστεί σωστά μπορεί να απογειώσει μια γαστρονομική εμπειρία. Οι φρέσκες ρετσίνες συνοδεύουν εξαιρετικά πιάτα της ελληνικής κουζίνας και όχι μόνο: Από τηγανητά θαλασσινά, ντολμαδάκια, λαδερά, χόρτα, ψάρια στη σχάρα, μέχρι και ασιατική κουζίνα (σούσι). Η αρωματική της ένταση ταιριάζει με πικάντικα ή φυτικά πιάτα και λειτουργεί σαν γευστική «γέφυρα» με την ελληνική φύση.

Αξίζει να σημειωθεί πως νέοι σεφ και sommeliers εντός κι εκτός Ελλάδας αρχίζουν να την ενσωματώνουν σε γευσιγνωστικά μενού, δίνοντάς της έναν ρόλο όχι απλώς συμπληρωματικό, αλλά πρωταγωνιστικό.

Η ρετσίνα του αύριο

Η ρετσίνα είναι πολλά περισσότερα από ένα νοσταλγικό σύμβολο του παρελθόντος. Είναι μια ζωντανή παράδοση, μια πρόκληση για οινοποιούς και ένα μοναδικό προϊόν, που εκπροσωπεί την ελληνική ψυχή στο ποτήρι. Θα χρειαστεί να βασιστεί σε 3+1 πυλώνες: Επώνυμη ρετσίνα, σωστό ποτήρι, μεζές και καλή παρέα!

Η νέα γενιά οινοποιών της δίνει νέα πνοή, αποδεικνύοντας πως μπορεί να σταθεί ισάξια δίπλα σε κρασιά διεθνούς φήμης. Δεν χρειάζεται να απολογείται για την ιδιαιτερότητά της· αντίθετα, η ρετσίνα μπορεί να είναι περήφανη για την καταγωγή της. Αρκεί να της δώσουμε την ευκαιρία να μας εκπλήξει ξανά!

γράφει ο Ευάγγελος Νικολού, γεωπόνος – οινολόγος