Αυστηροποιούνται τα κριτήρια επιλεξιμότητας κτηνοτρόφων για την κατανομή βοσκότοπων του 2025

Με μια εκτενή τροποποίηση της Υπουργικής Απόφασης για την κατανομή των βοσκήσιμων γαιών, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης προχωρά στην αναμόρφωση του πλαισίου που καθορίζει ποιοι κτηνοτρόφοι θα λαμβάνουν βοσκότοπο και με ποια κριτήρια. Η νέα ρύθμιση έχει μεταβατικό χαρακτήρα, καθώς στην πραγματικότητα το οριστικό τέλος της «τεχνικής λύσης» θα έρθει με τη σύνταξη και την επικύρωση από την ΕΕ των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης ανά περιφέρεια.

Η τροποποίηση, η οποία αφορά την ΚΥΑ 873/55993/2015, εισάγει έναν πολύ πιο αυστηρό μηχανισμό επιλεξιμότητας και έλεγχο όλων των κρίσιμων δεδομένων για τον υπολογισμό του ζωικού κεφαλαίου, με αφετηρία τις δηλώσεις ΟΣΔΕ του 2025. Παράλληλα, διαμορφώνει ένα αναλυτικό σύστημα προτεραιοτήτων για την κατανομή των εκτάσεων και θέτει όρια, κανόνες και ειδικές ρυθμίσεις, ιδιαίτερα για τις νησιωτικές περιοχές.

Στόχος η δικαιότερη και πιο αξιόπιστη διαδικασία

Κεντρικός στόχος της νέας απόφασης, όπως υποστηρίζει το ΥΠΑΑΤ, είναι να περιοριστούν οι στρεβλώσεις της «τεχνικής λύσης» που επί χρόνια προκαλούσαν αντιδράσεις στους παραγωγούς και δυσλειτουργίες στις υπηρεσίες. Η εισαγωγή πολλαπλών επιπέδων ελέγχου, η απαίτηση πραγματικών παραγωγικών δεδομένων και η αποτύπωση της πραγματικής κτηνοτροφικής δραστηριότητας επιδιώκουν να διασφαλίσουν ότι οι ενισχύσεις της ΚΑΠ καταλήγουν σε αυτούς που επιτελούν ουσιαστικό έργο.

Οι επιλέξιμες εκτάσεις προσδιορίζονται πλέον αυστηρά μέσω του χαρτογραφικού υπόβαθρου του ΟΣΔΕ, από το οποίο αφαιρούνται όσες δεν πληρούν τις προϋποθέσεις, είτε λόγω περιβαλλοντικών δεσμεύσεων είτε λόγω μη επιλέξιμων χαρακτηριστικών. Το τελικό απόθεμα βοσκήσιμων γαιών, σύμφωνα με το ΥΠΑΑΤ, αναμένεται να κατανέμεται πιο στοχευμένα, με προτεραιότητα στις άμεσες ανάγκες των κτηνοτρόφων. Βέβαια, πολλοί κτηνοτρόφοι βλέπουν με σκεπτικισμό την απόφαση, καθώς δημοσιεύθηκε τελευταία στιγμή, μία μέρα πριν από την πληρωμή της προκαταβολής της Βασικής Ενίσχυσης και εν μέσω μιας εν εξελίξει διαδικασίας απογραφής του ζωικού κεφαλαίου της χώρας.

Ποιος θεωρείται επιλέξιμος κτηνοτρόφος

Η απόφαση θεσπίζει κριτήρια, επιδιώκοντας να αποκλειστούν περιπτώσεις στις οποίες η κτηνοτροφική δραστηριότητα δεν είναι ενεργή ή πραγματική. Για να θεωρηθεί επιλέξιμος ένας παραγωγός πρέπει:

• Να διαθέτει ενεργή εκμετάλλευση καταχωρισμένη στο ΟΠΣΚ.
• Να διατηρεί τουλάχιστον 3 ΜΜΖ σε αιγοπρόβατα, βοοειδή ή χοίρους.
• Να έχει υποβάλει Ενιαία Αίτηση Ενίσχυσης.
• Να συμμετέχει σε παρεμβάσεις του ΠΑΑ που απαιτούν βοσκότοπο. Η διαφορά έγκειται στη διασταύρωση ουσιαστικών στοιχείων: Παραδόσεων γάλακτος στο σύστημα «ΑΡΤΕΜΙΣ», φορολογικών δεδομένων από το myDATA, τιμολογίων, καθώς και καταγραφών σφαγών. Για πολλές περιπτώσεις κτηνοτρόφων που δεν έχουν αδιάλειπτες παραδόσεις ή δεν διαθέτουν πλήρη παραγωγικά δεδομένα, ο υπολογισμός του ζωικού κεφαλαίου γίνεται με βάση έναν ειδικό δείκτη εισοδήματος που αντιστοιχεί σε κάθε περιφερειακή ενότητα. Αυτή η μέθοδος επιδιώκει να αποτυπώσει όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστικά την παραγωγική δυναμικότητα κάθε κτηνοτροφικής μονάδας.

Πώς υπολογίζεται το ζωικό κεφάλαιο

Το νέο σύστημα είναι πολυεπίπεδο και επιτρέπει στην αρμόδια αρχή να προσδιορίζει με ακρίβεια τον αριθμό των ζώων που πραγματικά εκτρέφει ο παραγωγός. Ο υπολογισμός βασίζεται σε τέσσερις παραμέτρους:

1. Παραδόσεις γάλακτος: Υπολογίζεται η μέση ετήσια παραγωγή και αντιστοιχίζεται σε αριθμό ζώων (100 κιλά γάλα = 1 επιλέξιμη προβατίνα/αίγα).
2. Δεδομένα σφαγών: Με συντελεστές «πολυδυμίας» εκτιμάται το ελάχιστο ζωικό κεφάλαιο που απαιτείται για τις αναφερόμενες γεννήσεις.
3. Συνδυασμός γάλακτος και σφαγών: Δίνεται η δυνατότητα πιο ολοκληρωμένης εικόνας.
4. Εισοδηματικός δείκτης: Για περιπτώσεις χωρίς παραγωγικά δεδομένα, ο υπολογισμός γίνεται με βάση το ετήσιο δηλωθέν κτηνοτροφικό εισόδημα.

Το αποτέλεσμα αυτών των υπολογισμών καθορίζει και την ποσότητα βοσκότοπου που θα διανεμηθεί σε κάθε παραγωγό, μέσω της μετατροπής του ζωικού κεφαλαίου σε Μονάδες Μεγάλων Ζώων (ΜΜΖ). Στις ΜΜΖ, εφαρμόζονται ειδικοί συντελεστές: 0,15 για αιγοπρόβατα, 0,40-1,00 για βοοειδή ανάλογα με την ηλικία, και ειδικές τιμές για χοίρους. Η ελάχιστη βοσκοφόρτωση ορίζεται στη μονάδα 0,7 ΜΜΖ ανά εκτάριο.

Η διαδικασία κατανομής

Η απόφαση θεσπίζει συγκεκριμένη ιεράρχηση που επιδιώκει τόσο την κάλυψη των πραγματικών αναγκών όσο και την αποφυγή κατάχρησης του συστήματος. Πρώτη και αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα έχει η ενεργοποίηση των δικαιωμάτων της Βασικής Ενίσχυσης (ΠΕ1). Η κατανομή ξεκινά από την τοπική κοινότητα στην οποία βρίσκεται ο βοσκότοπος, επεκτείνεται στις όμορες και, αν χρειαστεί, στο σύνολο της περιφερειακής ενότητας.

1. Στις περιφέρειες Βορείου Αιγαίου, Νοτίου Αιγαίου και Ιονίων Νήσων η κατανομή πραγματοποιείται εντός των περιφερειακών ενοτήτων τους. Σε περίπτωση κατανομής σε άλλο νησί εντός της ίδιας περιφερειακής ενότητας των περιφερειών του προηγούμενου εδαφίου, ο κτηνοτρόφος πρέπει να διαθέτει αποδεικτικά/παραστατικά μετακίνησης των ζώων ή νόμιμη σταβλική εγκατάσταση.
2. Για την ΠΕ Λευκάδας, επιτρέπεται η κατανομή και σε όμορη περιφερειακή ενότητα.
3. Στην Περιφέρεια Κρήτης, η κατανομή γίνεται σε όλες τις περιφερειακές ενότητες χωρίς το κριτήριο της ομορότητας. Συγκεκριμένα, η περίσσεια της έκτασης της κάθε περιφερειακής ενότητας κατανέμεται ισόποσα στις ελλειμματικές περιφερειακές ενότητες.
4. Για την Περιφέρεια Αττικής, η κατανομή θα γίνεται σε όλες τις περιφερειακές ενότητές της χωρίς το κριτήριο της ομορότητας, καθώς και στις όμορες περιφερειακές ενότητες των όμορων περιφερειών. Σε περίπτωση ανεπάρκειας βοσκότοπου με βάση τα αιτήματα, πραγματοποιείται οριζόντια μείωση σε όλους τους κτηνοτρόφους της περιφερειακής ενότητας που παραμένει ελλειμματική, κατά το ποσοστό της υπέρβασης της αιτούμενης έκτασης σε σχέση με τη διαθέσιμη επιλέξιμη.

Ιστορικότητα

Η νέα απόφαση διατηρεί το στοιχείο της «ιστορικότητας». Οι κτηνοτρόφοι που χρησιμοποιούν την ίδια έκταση επί τρία συναπτά έτη διατηρούν προτεραιότητα, εξασφαλίζοντας σταθερότητα και αποφυγή αιφνίδιων ανατροπών. Παράλληλα όμως, προβλέπονται αυστηροί έλεγχοι, ώστε η ιστορικότητα να μη λειτουργεί ως μηχανισμός κατάχρησης. Η διασταύρωση στοιχείων από πολλαπλές πηγές θα επιτρέψει στον ΟΠΕΚΕΠΕ να εντοπίζει περιπτώσεις στις οποίες δηλώνονται ζώα που δεν αντιστοιχούν σε πραγματική παραγωγική δραστηριότητα.

Τι αλλάζει για τους νέους κτηνοτρόφους

Για τους νεοεισερχόμενους παραγωγούς, υπάρχει ειδική πρόβλεψη: Τους αποδίδεται βοσκότοπος με βάση τις ΜΜΖ που δηλώνουν, ώστε να αποκτήσουν δικαιώματα από το εθνικό απόθεμα. Ωστόσο, η οριστικοποίηση της κατανομής γίνεται το επόμενο έτος, όταν υπάρχουν πλέον παραγωγικά δεδομένα.