Αυξημένα τα οστρακοειδή και λιγότερα τα ψάρια που καλλιεργεί βιολογικά η Ευρώπη

Αυξημένη παραγωγή βιολογικών προϊόντων υδατοκαλλιέργειας το 2020 διαπιστώνει πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Αγοράς για την Αλιεία και την Υδατοκαλλιέργεια (EUMOFA). Σε σύγκριση με αυτήν προ πενταετίας, η συγκεκριμένη παραγωγή αυξήθηκε κατά 60%, χωρίς ωστόσο να παρουσιάζουν την ίδια άνοδο όλες οι κατηγορίες.

Μεγαλύτερη αύξηση εντοπίζεται στην παραγωγή βιολογικών μυδιών, ενώ και τα στρείδια κινήθηκαν ανοδικά, σε αντίθεση με την καλλιέργεια ιχθύων, που εντοπίζεται στάσιμη ή και με τάσεις μείωσης. Εξαίρεση στον κανόνα αποτελούν το λαβράκι και η τσιπούρα που παράγονται στη χώρα μας.

Ως κύριο εμπόδιο για τα βιολογικά οστρακοειδή αναφέρονται τα κάπως περιορισμένα κίνητρα της αγοράς αναφορικά με την πριμοδότηση της τιμής ή τη ζήτηση. Επιπλέον, κάποια αβεβαιότητα προστίθεται ως προς τη χάραξη στρατηγικής από τους υδατοκαλλιεργητές σχετικά με το ποιοτικά κατάλληλο νερό, με βάση την εξέλιξη του ευρωπαϊκού κανονισμού.

Από την άλλη, η ανάπτυξη της βιολογικής παραγωγής ιχθύων περιορίζεται από τη ζήτηση για βιολογικό ψάρι, καθώς και των τεχνικών δυσκολιών που παρουσιάζει ένα τέτοιο σύστημα ιχθυοκαλλιέργειας (συμπεριλαμβανομένων της διαθεσιμότητας ζωοτροφής και νεαρών γόνων). Επίσης, τροχοπέδη έχουν αποτελέσει αρκετές ασυμφωνίες του βιολογικού συστήματος ως προς τις μεθόδους παραγωγής που είχαν αναπτυχθεί ή ως προς τις εθνικές απαιτήσεις. Τέλος, δυσκολίες αντιμετωπίζουν ενδιαφερόμενοι φορείς κατά τη χάραξη σαφούς στρατηγικής επικοινωνίας προς τους πελάτες τους σχετικά με άλλα ανταγωνιστικά συστήματα πιστοποίησης και το γεγονός ότι το βιολογικό σύστημα καλύπτει μόνο προϊόντα υδατοκαλλιέργειας και όχι προϊόντα που αλιεύονται.

Η βιολογική υδατοκαλλιέργεια αντιμετωπίζεται ως ένας από τους τομείς με δυνατότητες ανάπτυξης και υποστηρίζεται από την πολιτική της ΕΕ, στο πλαίσιο και της Στρατηγικής «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο», που στοχεύει σε σημαντική αύξησή της.

Σύμφωνα με την έκθεση, προκειμένου να αξιοποιηθεί το δυναμικό ανάπτυξης του τομέα, προτείνονται προοπτικές ανάπτυξης που βασίζονται σε ένα αισιόδοξο σενάριο (εντοπισμός και αντιμετώπιση των εμποδίων) και ένα πιο απαισιόδοξο (που δεν περιλαμβάνει αντιμετώπιση των εμποδίων) με ορίζοντα το 2030, που θέτει και η ευρωπαϊκή στρατηγική.

Βιολογικό το 6,7% της ευρωπαϊκής παραγωγής υδατοκαλλιεργειών

Σε επίπεδο ΕΕ-27 για το 2020, με την Ιρλανδία να ηγείται, η βιολογική παραγωγή υδατοκαλλιέργειας εκτιμάται σε 74.032 τόνους, ποσότητα που αντιστοιχεί στο 6,4% της συνολικής ευρωπαϊκής παραγωγής υδατοκαλλιεργειών. Περισσότερο από το ήμισυ στην κατηγορία αποτέλεσαν τα μύδια (41.936 τόνοι).

Στις επόμενες θέσεις βρίσκονται σολομός (12.870 τόνοι), πέστροφα (4.590 τόνοι), κυπρίνος (3.562 τόνοι), στρείδια (3.228 τόνοι) και ευρωπαϊκή τσιπούρα/λαβράκι ( 2.750 τόνοι).

Το 2020, σε σύγκριση με το 2015, η σημαντικότερη αύξηση παρατηρείται στη βιολογική παραγωγή μυδιών κυρίως από τις Ολλανδία, Ιταλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Δανία, Γαλλία, Ισπανία και Βουλγαρία. Αυξητικά κινήθηκε και η παραγωγή βιολογικών στρειδιών, με κύρια παραγωγική δύναμη τη Γαλλία.

Μικρότερη ιρλανδική παραγωγή και Brexit ευθύνονται για τη μείωση στην αντίστοιχη παραγωγή σολομού. Σχετικά σταθερές παρέμειναν οι ποσότητες στις πέστροφες, ενώ σχεδόν στο μισό περιορίστηκαν οι ποσότητες βιολογικού κυπρίνου. Εκείνο που αξίζει να αναφερθεί είναι η αυξητική τάση σε λαβράκι/τσιπούρα, η μόνη ομάδα ιχθυηρών με αυξητική τάση και κυριότερο κράτος-μέλος παραγωγής την Ελλάδα (57% της ευρωπαϊκής παραγωγής).

Τα εμπόδια και η άνοδος στην περίπτωση της Ελλάδας

Πιο συγκεκριμένα, για τη χώρα μας, με βάση εθνικά στατιστικά στοιχεία, ο όγκος παραγωγής βιολογικής υδατοκαλλιέργειας ήταν 1.574 τόνοι το 2020, ποσότητα αυξημένη κατά 119% από το 2015, με κύρια είδη τα προαναφερθέντα λαβράκι και τσιπούρα.

Μεταξύ των εμποδίων για την ανάπτυξη του τομέα, συγκαταλέγονται τα εξής: α) η χαμηλή ζήτηση για τα προϊόντα της μεσογειακής ιχθυοκαλλιέργειας λόγω του υψηλού κόστους, β) το αυξημένο κόστος παραγωγής που συνεπάγεται η συμμόρφωση με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και η απαιτητική πιστοποίηση που δυσκολεύει τη μετάβαση για μικρομεσαίες επιχειρήσεις, γ) η στασιμότητα του τομέα υδατοκαλλιέργειας που περιορίζει και την ανάπτυξη της καινοτομίας και δ) η αύξηση εν γένει του κόστους παραγωγής που απομακρύνει τους καταναλωτές από την αγορά ακριβών, ιδίως βιολογικών προϊόντων.

Βιολογική παραγωγή υδατοκαλλιέργειας το 2020
(ΕΕ-27, ποσότητα σε τόνους)

Πηγή: Έκθεση EUMOFA, FAO 2020 (σύνολα)

Βιολογική παραγωγή ιχθυοκαλλιεργειών στην Ελλάδα
μεταξύ 2015-2020 (όγκοι σε τόνους)

Πηγή: Έκθεση EUMOFA, Διεύθυνση Αλιευτικής Πολιτικής & Ανάπτυξης Αλιευτικών Προϊόντων