Βιολογική κτηνοτροφία: Ευκαιρία ή πρόκληση;

Η βιολογική κτηνοτροφία είναι ο τρόπος εκτροφής των ζώων που στοχεύει στην αειφορική διαχείριση των βοσκότοπων, συμβάλλει στην αύξηση της γονιμότητας του εδάφους μέσω της παραγόμενης κοπριάς, εφαρμόζει πρακτικές που προάγουν την ευζωία των εκτρεφόμενων ζωικών πληθυσμών (animal welfare) και οδηγεί στην παραγωγή κτηνοτροφικών προϊόντων υψηλής ποιότητας, απαλλαγμένων από χημικές ουσίες.

 

άρθρο του Δημήτρη Γαλαμάτη, διδάκτωρος Κτηνιατρικής ΑΠΘ, γενικού γραμματέα Επικοινωνίας και Ενημέρωσης της κυβέρνησης

Στα εκτρεφόμενα είδη περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα βοοειδή, τα προβατοειδή, τα αιγοειδή, τα πουλερικά κ.ά. Η βιολογική παραγωγή, πέρα από τα επιστημονικά και τεχνικά προαπαιτούμενα, είναι η μοναδική παραγωγή που διέπεται από ένα αυστηρό πλαίσιο κανόνων, ενωσιακής και εθνικής νομοθεσίας.

Οι κτηνοτρόφοι πρέπει να πληρούν συγκεκριμένους όρους, εάν επιθυμούν να διαθέτουν τα προϊόντα τους στην αγορά ως βιολογικά. Οι κανόνες αυτοί περιλαμβάνουν τον σεβασμό της καλής διαβίωσης των ζώων και της διατροφής τους, σύμφωνα με τις ανάγκες τους και έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να προάγουν την προστασία της υγείας των ζώων και του περιβάλλοντος. Οι κανόνες αυτοί συμβάλλουν επίσης στην οικοδόμηση της εμπιστοσύνης του κοινού, καθώς διασφαλίζουν ότι τα ζώα που εκτρέφονται με τους κανόνες της βιολογικής κτηνοτροφίας διατηρούνται χωριστά από τα μη βιολογικά.

Ενδεικτικά παραδείγματα

Παραδείγματα κανόνων που ισχύουν για τους κτηνοτρόφους περιλαμβάνουν:

✱ Τήρηση των αρχών της βιολογικής γεωργίας.

✱ Τα μη βιολογικά εκτρεφόμενα ζώα δεν επιτρέπεται να εισέρχονται στις εκμεταλλεύσεις, παρά μόνο για σκοπούς αναπαραγωγής και τότε πρέπει να συμμορφώνονται με συγκεκριμένους κανόνες.

✱ Οι κτηνοτρόφοι πρέπει να παρέχουν 100% βιολογικές ζωοτροφές στα ζώα τους, προκειμένου να διαθέτουν τα προϊόντα τους στην αγορά ως βιολογικά.

✱ Οι ζωοτροφές πρέπει να προέρχονται κατά κύριο λόγο από την εκμετάλλευση στην οποία εκτρέφονται τα ζώα ή από εκμεταλλεύσεις της ίδιας περιοχής.

✱ Απαγορεύεται αυστηρά η κλωνοποίηση ζώων και η μεταφορά εμβρύων.

✱ Απαγορεύονται οι αυξητικοί παράγοντες (π.χ. αντιβιοτικά) και τα συνθετικά αμινοξέα.

✱ Τα θηλαστικά που θηλάζουν πρέπει να τρέφονται με φυσικό γάλα, κατά προτίμηση μητρικό.

✱ Πρέπει να χρησιμοποιούνται φυσικές μέθοδοι αναπαραγωγής, η τεχνητή σπερματέγχυση ωστόσο επιτρέπεται.

✱ Μη βιολογικές πρώτες ύλες ζωοτροφών φυτικής προέλευσης, πρώτες ύλες ζωοτροφών ζωικής και ανόργανης προέλευσης, πρόσθετα ζωοτροφών, ορισμένα προϊόντα που χρησιμοποιούνται στη διατροφή των ζώων και βοηθητικά μέσα επεξεργασίας μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνο εάν έχουν εγκριθεί ειδικά για χρήση στη βιολογική παραγωγή.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ευζωία των εκτρεφόμενων ζώων:

✱ Το προσωπικό που διατηρεί ζώα πρέπει να διαθέτει τις απαραίτητες βασικές γνώσεις και δεξιότητες, όσον αφορά την υγεία και την καλή διαβίωση των ζώων.

✱ Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στις συνθήκες στέγασης, στις πρακτικές εκτροφής και στις πυκνότητες εκτροφής.

✱ Ο αριθμός των ζώων πρέπει να περιορίζεται ώστε να ελαχιστοποιείται η υπερβόσκηση, η διάβρωση ή η ρύπανση που προκαλούν τα ζώα ή η διασπορά της κοπριάς τους.

✱ Τα ζώα θα πρέπει να έχουν, όποτε είναι δυνατόν, πρόσβαση σε καθαρό αέρα ή σε χώρους βόσκησης.

✱ Απαγορεύεται η πρόσδεση ή η απομόνωση των ζώων, εκτός από μεμονωμένα ζώα για περιορισμένο χρονικό διάστημα και μόνο για λόγους ευημερίας, ασφάλειας ή κτηνιατρικούς λόγους.

✱ Οι ορμόνες ή παρόμοιες ουσίες δεν επιτρέπονται, εκτός αν πρόκειται για μορφή κτηνιατρικής θεραπευτικής αγωγής για ένα μεμονωμένο ζώο.

✱ Όταν τα ζώα είναι άρρωστα, μπορούν να χρησιμοποιούνται αλλοπαθητικά κτηνιατρικά φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των αντιβιοτικών, όπου είναι απαραίτητο και υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Αυτό επιτρέπεται μόνο όταν η χρήση φυτοθεραπευτικών, ομοιοπαθητικών και άλλων προϊόντων είναι ακατάλληλη.

✱ Επιτρέπεται η χρήση ανοσολογικών κτηνιατρικών φαρμάκων.

Βιολογικά και Πράσινη Συμφωνία

Με την παραγωγή τροφίμων υψηλής ποιότητας, με χαμηλό περιβαλλοντικό αντίκτυπο, η βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία θα διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στην ανάπτυξη ενός βιώσιμου συστήματος τροφίμων για την ΕΕ. Ένα τέτοιο σύστημα βρίσκεται στο επίκεντρο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Στο πλαίσιο της στρατηγικής Farm to Fork της Πράσινης Συμφωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει ως στόχο «τουλάχιστον το 25% της γεωργικής γης της ΕΕ να είναι υπό βιολογική γεωργία και σημαντική αύξηση της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας έως το 2030».

Για την επίτευξη αυτού του στόχου και για να βοηθήσει τον τομέα των βιολογικών προϊόντων να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές του, η Επιτροπή έχει καταρτίσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης για τα βιολογικά προϊόντα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μέσω αυτού, η Επιτροπή θα επιδιώξει να επιτύχει τον ευρωπαϊκό στόχο της Πράσινης Συμφωνίας για το 25% των γεωργικών εκτάσεων υπό βιολογική γεωργία, έως το 2030 (Σχέδιο δράσης για την ενίσχυση της βιολογικής παραγωγής).

Προς την κατεύθυνση αυτή, η ΕΕ ενισχύει την ένταξη στις βιολογικές μεθόδους εκτροφής, ενώ στη χώρα μας ξεκινά τις επόμενες μέρες η υποβολή αιτήσεων δυνητικών δικαιούχων στο νέο πρόγραμμα στήριξης, ύψους 490 εκατ. ευρώ. Εν κατακλείδι, η βιολογική κτηνοτροφία συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος, στη μακροπρόθεσμη γονιμότητα του εδάφους, σε υψηλά επίπεδα βιοποικιλότητας, σε ένα μη τοξικό περιβάλλον και σε υψηλά πρότυπα καλής μεταχείρισης των ζώων.

Θα πρέπει ωστόσο να τονισθεί ότι δεν υπάρχει μία και απλή λύση για την ανάπτυξη βιολογικών εκτροφών, ούτε είναι μια βολική ευκαιρία κέρδους. Ο σχεδιασμός για την ανάπτυξη τέτοιων εκτροφών συνιστά πρόκληση, γι’ αυτό και πρέπει να αποτελέσει μέρος ενός ολοκληρωμένου προγράμματος, που να περιλαμβάνει, για παράδειγμα, τους διαθέσιμους βοσκότοπους και τη δυνατότητα για ιδιοπαραγωγή ζωoτρoφών. Το μέλλον θα κριθεί από την προθυμία των παραγωγών να αλλάξουν τις συνήθειές τους, σε ό,τι αφορά την εκτροφή παραγωγικών ζώων και τη δυνατότητά τους να δημιουργήσουν βιώσιμες επιχειρήσεις.

Οι παραγωγοί θα πρέπει να ενημερώνονται για τα αποτελέσματα σχετικών ερευνών για τη βιολογική κτηνοτροφία και τις νέες μεθόδους διαχείρισης των ζώων τους, καθώς και για τους νόμους και τις αποφάσεις που αφορούν αυτό το κλάδο. Οι επιδοτήσεις, από μόνες τους, θα έχουν μόνο βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα.