Eνα ιδιαίτερα δελεαστικό «πακέτο» κινήτρων που στόχο έχει να καταστήσει τη βιομηχανική ντομάτα πιο ελκυστική στα μάτια των παραγωγών βάζει στο τραπέζι, ενόψει της ερχόμενης καλλιεργητικής σεζόν και νωρίτερα από κάθε άλλη χρονιά, η ΑΒΕΚ Δ. Νομικός.
Η βιομηχανία είχε ήδη δώσει από τον Σεπτέμβριο το στίγμα των προθέσεών της, ενημερώνοντας τους αγρότες ότι μπορούν να κατοχυρώσουν για το 2023 μια μίνιμουμ τιμή αυξημένη κατά 10% σε σχέση με τη φετινή τελική για το 50% των ποσοτήτων που έχουν παραδώσει.
Φαίνεται, ωστόσο, ότι το όφελος θα είναι μεγαλύτερο για όσους ενταχθούν στο «κλαμπ παραγωγών» που επανασυστήνει από την επόμενη χρονιά η εταιρεία, καθώς, εκπληρώνοντας κάποια βασικά ποιοτικά κριτήρια και μένοντας συνεπείς στις ποσότητες που προβλέπουν οι συμβάσεις, μπορούν να εξασφαλίσουν εγγυημένη τιμή έως και 160 ευρώ/τόνο, για το σύνολο μάλιστα της σοδειάς τους.
Κλείδωσε το φετινό μπόνους
Σε πρώτη φάση, η ΑΒΕΚ Νομικός έκλεισε την τελευταία εκκρεμότητα της τρέχουσας σεζόν, η οποία είχε να κάνει με την οριστικοποίηση του μπόνους που θα χορηγηθεί αναδρομικά σε όσους Θεσσαλούς παραγωγούς παρέδωσαν φέτος τουλάχιστον το 90% της σύμβασής τους (πλην, φυσικά, περιπτώσεων ανωτέρας βίας).
Όπως εξηγεί στην «ΥΧ» ο διευθυντής των εργοστασίων Φαρσάλων και Δομοκού, Θωμάς Τσιαγκλάνης, προστέθηκαν 5 ευρώ στην τιμή που είχαν κλείσει οι καλλιεργητές για το 50% της παραγωγής και 2 ευρώ στην εγγυημένη, με αποτέλεσμα η τελική τιμή για το εργοστάσιο του Δομοκού να διαμορφωθεί στα 125 ευρώ/τόνο για την κατηγορία με ποσοστό κόκκινων και ακέραιων καρπών άνω του 80% και στα 120 ευρώ/τόνο για κόκκινους και ακέραιους καρπούς σε χαμηλότερο ποσοστό.
Αντίστοιχα, για τις παραδόσεις στο εργοστάσιο των Φαρσάλων, οι τελικές τιμές διαμορφώθηκαν στα 118-123 ευρώ/τόνο για απόσταση άνω των 25 χλμ. και στα 116-121 ευρώ/τόνο για απόσταση κάτω των 25 χλμ. Με βάση τα παραπάνω και με δεδομένο το +10% που έχει ήδη προαναγγείλει η βιομηχανία, η εγγυημένη τιμή για το 2023 στο εργοστάσιο Δομοκού και για φορτία, όπου οι κόκκινοι και ακέραιοι καρποί ξεπερνούν το 80%, ανέρχεται στα 137,5 ευρώ/τόνο.
Δίνει πόντους η συνέπεια
Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, οι παραγωγοί μπορούν να εκκινήσουν από υψηλότερη βάση τιμής εφόσον ενταχθούν στο κλαμπ που αναβιώνει η εταιρεία και το οποίο υιοθετεί μια διαφορετική σε σχέση με το παρελθόν λογική δίνοντας, πέρα από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά, εξίσου μεγάλο βάρος και στη συνέπεια, ήτοι στην παράδοση των συμφωνημένων βάσει της συμβολαιακής ποσοτήτων.
Πιο αναλυτικά, οι παραγωγοί θα επιβραβεύονται μέσα από ένα σύστημα από το οποίο μπορούν να εξασφαλίσουν έως και 100 πόντους. Από αυτούς, οι 50 πόντοι έχουν να κάνουν με τους παραδιδόμενους όγκους και, ειδικότερα, οι 35 πόντοι αφορούν τη συνέπεια (τήρηση δηλαδή της σύμβασης τουλάχιστον στο 90%) και οι 10 πόντοι την αποκλειστικότητα. Οι υπόλοιποι 50 πόντοι συνδέονται με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της ντομάτας ως εξής: Ποσοστό ακέραιων καρπών πάνω από το 80% του μέσου όρου δίνει 15 πόντους, οι ξένες ύλες κάτω του μέσου όρου δίνουν άλλους 15 πόντους, ενώ από 10 πόντους δίνουν η εφαρμογή ολοκληρωμένης διαχείρισης και τα ποιοτικά ελαττώματα κάτω του μέσου όρου.
Με τα φετινά στοιχεία η πρώτη εφαρμογή
Μέλη του κλαμπ θα είναι όσοι παραγωγοί έχουν τουλάχιστον 80 πόντους σε μια συνεχόμενη τριετία. Για την πρώτη χρονιά εφαρμογής (2023), θα ληφθούν υπόψη τα στοιχεία του 2022 και για τη δεύτερη (2024) τα στοιχεία των δύο προηγούμενων ετών.
«Παλαιότερα, η ένταξη στο κλαμπ σχετιζόταν καθαρά με την ποιότητα. Πλέον, εξίσου σημαντική για εμάς είναι και η συνέπεια, όσο αυτονόητη και αν θεωρείται αυτή σε μια συμβολαιακή γεωργία. Στο δε ποιοτικό σκέλος δεν έχουμε βάλει κάποια σταθερά ή δύσκολα επιτεύξιμα ποιοτικά όρια, προκειμένου ως προς αυτό το κομμάτι να είναι εύκολη η ‘‘είσοδος’’ στους παραγωγούς. Αρκεί κάποιος να είναι προσεκτικός στη διαχείριση του χωραφιού του», σημειώνει ο κ. Τσιαγκλάνης. Τα μέλη του κλαμπ θα απολαμβάνουν, κατ’ αρχάς, μια ειδική και αυξημένη σε σχέση με τους υπόλοιπους παραγωγούς εγγυημένη τιμή για την επόμενη η οποία, επιπλέον, θα αφορά το σύνολο των ποσοτήτων από τις συμβολαιοποιημένες εκτάσεις.
Για τους παραγωγούς από τη Θεσσαλία και τη Φθιώτιδα, που παραδίδουν στο εργοστάσιο του Δομοκού, η τιμή αυτή για το 2023 έχει οριστεί σε 150 ευρώ/τόνο στην κατηγορία των 5 brix και δίδεται εφόσον:
α) Oι κόκκινοι και ακέραιοι καρποί αποτελούν άνω του 80% της νωπής ντομάτας.
β) Tηρούνται οι ποσότητες που προβλέπει η σύμβαση (εκτός από περιπτώσεις ανωτέρας βίας) με μέγιστη απόκλιση 10%.
Οι δύο αυτές προϋποθέσεις πρέπει να πληρούνται σωρευτικά. Εάν δεν συμπληρώνονται οι ποσότητες της σύμβασης, η τιμή μειώνεται κατά 5 ευρώ και το ίδιο ισχύει στην περίπτωση που οι κατάλληλοι καρποί αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 80% της νωπής ντομάτας. Υπό τις ίδιες προϋποθέσεις, η τιμή για τους παραγωγούς του κλαμπ από τη Θεσσαλία και τη Βοιωτία, που παραδίδουν στο εργοστάσιο των Φαρσάλων, διαμορφώνεται για την επόμενη χρονιά στα 148 ευρώ/τόνο για απόσταση άνω των 25 χλμ. και στα 146 ευρώ/τόνο για απόσταση κάτω των 25 χλμ. Τέλος, για τους Μακεδόνες και τους Βοιωτούς παραγωγούς, που παραδίδουν στα εργοστάσια των Φαρσάλων και του Δομοκού αντίστοιχα, η εγγυημένη για του χρόνου τιμή ανέρχεται σε 160 ευρώ/τόνο.
Τα επιπλέον προνόμια
Εκτός από την εγγυημένη τιμή, όμως, με την είσοδό του στο κλαμπ ο παραγωγός αποκτά μερικά προνόμια ακόμα, δηλαδή:
✱ Προτεραιότητα στη διάθεση των κουπονιών, τις μέρες που η ζήτηση θα ξεπερνάει τη δυναμικότητα των εργοστασίων.
✱ Προτεραιότητα στη σύμβαση της επόμενης χρονιάς.
✱ Προτεραιότητα στις επισκέψεις των γεωπόνων της εταιρείας.
✱ Έκπτωση στην αγορά σπόρων.
✱ Δωρεάν πρόγραμμα ασφάλισης ERGO.
Η «χρυσή τριετία» της ντομάτας και το παράθυρο για νέες αυξήσεις
Οι τιμές που ετοιμάζει η Νομικός είναι, σύμφωνα με τον κ. Τσιαγκλάνη, «οι πρώτες που ακούγονται φέτος στην Ευρώπη» και, όπως παραδέχεται, η απόφαση της εταιρείας να ανοίξει τόσο νωρίς τα χαρτιά της δεν είναι άσχετη με τις φθινοπωρινές σπορές. «Ο στόχος ήταν να δώσουμε μια ώθηση κι ένα αισιόδοξο μήνυμα στους αγρότες ενόψει της ερχόμενης καλλιεργητικής περιόδου.
Σαφώς και θέλαμε, επίσης, να προλάβουμε τις σπορές κάποιων προϊόντων, όπως το σκληρό σιτάρι, που φαίνεται ότι προσελκύουν το ενδιαφέρον ολοένα και περισσότερων παραγωγών σε μια δύσκολη συγκυρία που χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα αυξημένα κόστη παραγωγής», υπογραμμίζει.
Ο ίδιος, ωστόσο, εκτιμά ότι τουλάχιστον για τα επόμενα χρόνια η βιομηχανική ντομάτα έχει εξίσου, αν όχι και μεγαλύτερη προοπτική: «Θεωρώ πως, ειδικά σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, έχουμε μπροστά μας τη ‘‘χρυσή τριετία’’ της ντομάτας και αυτή η εκτίμηση αποτυπώνεται τόσο στις τιμές της πρώτης ύλης που προσφέρουμε για την επόμενη χρονιά και οι οποίες, τονίζω, είναι οι ελάχιστες εγγυημένες, όσο και στις τιμές του τελικού προϊόντος». Ενδεικτικά, όπως σημειώνει, οι τιμές του πελτέ 36%-38% cold break (κρύα ύλη) αγγίζουν σήμερα τα 2.000 ευρώ/τόνο, έστω και αν δεν γίνονται πράξεις, αφού δεν υπάρχει προϊόν.
«Βλέπουμε, για παράδειγμα, ότι η Ισπανία αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα με το νερό, το οποίο δεν λύνεται σε μια χρονιά, αλλά χρειάζεται παρατεταμένες βροχοπτώσεις δύο-τριών ετών. Παρόμοια προβλήματα έχουν επίσης η Ιταλία, αλλά και άλλες μεγάλες παραγωγικές χώρες του κόσμου που έχουν πληγεί από τις καιρικές συνθήκες». Ίσως το πιο σημαντικό, ωστόσο, όπως προσθέτει, είναι ότι «τα τρόφιμα, ως είδη προτεραιότητας και πρώτης ανάγκης για τους καταναλωτές, φαίνεται να παίρνουν πλέον τιμολογιακά τη θέση που τους αξίζει.
Ακόμα κι αν οι τιμές της ενέργειας αποκλιμακωθούν κάποια στιγμή, πιστεύω ότι τα τρόφιμα και τα αγροτικά θα παραμείνουν σε ένα ιδιαίτερα ικανοποιητικό επίπεδο».
Από τις χειρότερες χρονιές για την Ελλάδα το 2022 με την παραγωγή στους 340.000 τόνους
Η Νομικός απορρόφησε φέτος συνολικά 115.000 τόνους βιομηχανικής ντομάτας έναντι 135.000 τόνων που είχε θέσει ως στόχο αρχικά, με την ποιότητα της πρώτης ύλης πάντως να είναι, όπως επισημαίνει ο κ. Τσιαγκλάνης, «η καλύτερη της τελευταίας εξαετίας». Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Παγκόσμιου Συμβουλίου Βιομηχανικής Ντομάτας (WPTC), για την Ελλάδα η σεζόν ήταν μία από τις χειρότερες στα χρονικά, καθώς, πέρα από τη μείωση των εκτάσεων, καταγράφηκε και πτώση των αποδόσεων το δίμηνο Αυγούστου – Σεπτεμβρίου. Έτσι, η παραγωγή περιορίστηκε στους 340.000 τόνους έναντι 420.000 τόνων που ήταν ο αρχικός στόχος και 380.000 τόνων που υπολόγιζαν οι μεταποιητικές επιχειρήσεις βάσει των στρεμμάτων που φυτεύτηκαν τελικά. Κάτω 33% οι ποσότητες στην ΙσπανίαΣυνολικά, στο Νότιο Ημισφαίριο, η παραγωγή, σύμφωνα με τις τρέχουσες εκτιμήσεις, διαμορφώθηκε σε 37,257 εκατ. τόνους, δηλαδή 6,1% κάτω από την πρόβλεψη του Μαρτίου και 4,9% κάτω από τους όγκους του 2021. Στην Ισπανία, η έλλειψη νερού σε συνδυασμό με τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες του Ιουλίου είχαν ως αποτέλεσμα η παραγωγή να μην ξεπεράσει τους 2,1 εκατ. τόνους, νούμερο χαμηλότερο κατά 33% σε σύγκριση με πέρυσι και κατά 25% σε σύγκριση με τις αρχικές προβλέψεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι η μέση απόδοση διαμορφώθηκε σε 8,5 κιλά/στρέμμα έναντι 9,5 κιλών το 2021. Παρόμοια είναι η εικόνα και στην Πορτογαλία, όπου ο συνδυασμός υψηλών θερμοκρασιών και έντονων βροχοπτώσεων περιόρισε τις αποδόσεις στα 8,9 κιλά/στρέμμα κατά μέσο όρο και την παραγωγή της χώρας στους 1,33 εκατ. τόνους από 1,45 εκατ. τόνους που υπολογιζόταν αρχικά. Μείωση 10% στην ΙταλίαΣτην Ιταλία εκτιμάται ότι τα εργοστάσια θα απορροφήσουν φέτος περί τους 5,48 εκατ. τόνους, δηλαδή 10% κάτω από τις περσινές ποσότητες που ήταν πάντως οι υψηλότερες όλων των εποχών. Φυτεύτηκαν συνολικά 651.800 στρέμματα, δηλαδή 8,5% λιγότερα από πέρυσι. Από αυτά τα 370.240 στρέμματα στον Βορρά, όπου η παραγωγή αναμένεται να διαμορφωθεί φέτος σε 2,885 εκατ. τόνους (-6,3% σε σχέση με πέρυσι), με τη μέση απόδοση να διαμορφώνεται στα 7,8 κιλά/στρέμμα, δηλαδή πάνω από τον μέσο όρο της πενταετίας, αλλά χαμηλότερα από πέρυσι, ενώ σε επίπεδο brix o μέσος όρος ήταν 4,85. Στο κεντρικό και νότιο κομμάτι της χώρας φυτεύτηκαν 281.560 στρέμματα και η παραγωγή διαμορφώθηκε σε 2,59 εκατ. τόνους, ήτοι 12% κάτω από το 2021. Ιστορικό χαμηλό για τη ΓαλλίαΗ Γαλλία βίωσε τη χειρότερη, από άποψη παραγωγής, χρονιά της, με τις τελικές ποσότητες βιομηχανικής ντομάτας να μην ξεπερνούν τους 142.000 τόνους έναντι 164.000 τόνων που είχαν συμβολαιοποιηθεί, κυρίως λόγω της επίπτωσης που είχε ο καύσωνας στις αποδόσεις του νοτιοδυτικού τμήματος της χώρας. Στην Καλιφόρνια (ΗΠΑ), η καμπάνια ολοκληρώνεται αυτό το διάστημα και η συνολική παραγωγή αναμένεται να φτάσει τους 9,5 εκατ. τόνους, με τις εκτάσεις να μην ξεπερνούν τα 2,29 εκατ. στρέμματα, αρκετά λιγότερα από αυτά που επιδίωκαν οι βιομηχανίες. Οι εναλλαγές καύσωνα – κρύου – βροχοπτώσεων δημιούργησαν σοβαρές δυσκολίες σε παραγωγούς και μεταποιητές και η μέση απόδοση εκτιμάται σε 9,5 τόνους/στρέμμα. Στη Χιλή, τέλος, η φετινή παραγωγή υπολογίζεται σε 971.000 τόνους από 105.000 στρέμματα έναντι 1,174 εκατ. τόνων και 122.300 στρεμμάτων το 2021. Αν και η αρχική ανησυχία είχε να κάνει με τη διαθεσιμότητα του νερού, εντέλει οι έντονες βροχοπτώσεις του Απριλίου ήταν αυτές που έπληξαν τις αποδόσεις. |
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Υπαιθρος Χώρα»
που κυκλοφόρησε την Παρασκευή 4 Νοεμβρίου 2022
