Διατροφή: Αυξάνονται οι χορτοφάγοι, οι vegans και όσοι προσπαθούν να περιορίσουν το κόκκινο κρέας
Ολοένα και περισσότερες έρευνες που αφορούν τα τρόφιμα καταγράφουν τις νέες τάσεις για τη διατροφή και την κατανάλωση, όπως τη μείωση της πρόσληψης πρωτεϊνών από ζωικά προϊόντα, την αποφυγή αλατιού και ζάχαρης και τη μείωση της πρόσληψης λίπους.
Οι καταναλωτές αναζητούν περισσότερες πληροφορίες πάνω στη συσκευασία των τροφίμων και είναι έτοιμοι να δοκιμάσουν νέες γεύσεις. Επίσης, η βιωσιμότητα των προϊόντων που παράγονται αποτελεί κίνητρο για τους καταναλωτές να προτιμήσουν κάποιο συγκεκριμένο τρόφιμο έναντι άλλου. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι οι νέες τάσεις ακολουθούνται από ένα μικρό, αλλά δυναμικό ως προς την αγοραστική του δύναμη κοινό. Για παράδειγμα, την ίδια στιγμή που η χορτοφαγία στην Ελλάδα φαίνεται να αποκτά όλο και περισσότερους οπαδούς, με έρευνα του ΙΕΛΚΑ (2021) να αναφέρει ότι αφορά άμεσα ή έμμεσα περίπου 2 εκατομμύρια άτομα, στην πραγματικότητα οι περισσότεροι εξ αυτών συνήθως περιορίζουν ή αποφεύγουν το κρέας και δεν το αποκλείουν από τη διατροφή τους.
Έτσι, περίπου 400.000 δηλώνουν χορτοφάγοι ενώ περίπου 200.000 άτομα δήλωσαν ότι είναι vegan, δηλαδή αποφεύγουν οποιαδήποτε τροφή έχει σχέση με ζωικά προϊόντα, όπως γάλα, τυρί, γιαούρτι, αλλά και μέλι. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι αυτοί οι καταναλωτές αναζητούν εναλλακτικά υποκατάστατα στη διατροφή τους, όπως π.χ. γάλα σόγιας και κατά συνέπεια αποτελούν ένα σημαντικό τμήμα της αγοράς ειδικών προϊόντων.
Συγκυριακή η μείωση της κατανάλωσης
Φυτικά τυριά και γάλατα αυξάνουν συνεχώς το μερίδιό τους στην αγορά, ενώ η μείωση του αριθμού των πιθανών καταναλωτών λόγω της ακρίβειας θεωρείται πρόσκαιρη και συγκυριακή. Η παγκόσμια αγορά τροφίμων φυτικής προέλευσης (τυριά, παγωτά, γάλα, επιδόρπια, αλλά και συνθετικό κρέας) αναμένεται να φτάσει τα 103,56 δισεκατομμύρια δολάρια μέσα στα επόμενα 2-3 χρόνια, με τις προβλέψεις για την ευρωπαϊκή αγορά να αναφέρουν αξία 10 δισεκατομμυρίων έως το τέλος της δεκαετίας.
Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι περίπου 2,5 εκατομμύρια vegan ζούσαν στην Ευρώπη τον προηγούμενο χρόνο. Ταυτόχρονα, το 39% των Ευρωπαίων δηλώνει ότι έχει μειώσει σημαντικά τις ποσότητες κόκκινου κρέατος που καταναλώνει. Η ελληνική αγορά, από την άλλη, ακόμα βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο όσον αφορά τα προϊόντα φυτικής προέλευσης, με τον συνολικό τζίρο να μην ξεπερνά τα 50 εκατομμύρια ευρώ σε επίπεδο λιανικής για όλες τις κατηγορίες.
Οι άνθρωποι που επιλέγουν να αποκλείσουν το κρέας από τη διατροφή τους αναζητούν τροφές με πρωτεΐνες υψηλής διατροφικής αξίας. Γιατροί και διατροφολόγοι προτείνουν τον παρακάτω κατάλογο τροφίμων σε όσους θέλουν να τρέφονται αυστηρά με τρόφιμα φυτικής προέλευσης: τόφου και φασόλια edamame, φακές, ρεβίθια, φιστίκια, αμύγδαλα, σπιρουλίνα, κινόα, σπόροι chia, φασόλια με ρύζι και πατάτες.
Από τα φυτικά γάλατα, που αυξάνονται συνεχώς:
✱ Το πλέον διαδεδομένο είναι το γάλα σόγιας, που περιέχει την ίδια περίπου ποσότητα πρωτεΐνης με το αγελαδινό γάλα και είναι πλούσιο σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, αλλά δεν περιέχει καθόλου χοληστερίνη. Πάντως, κάποιοι άνθρωποι με αλλεργία στα γαλακτοκομικά εμφανίζουν αλλεργία και στο γάλα σόγιας.
✱ Το γάλα αμυγδάλου περιέχει πρωτεΐνες, υδατάνθρακες και λίπος 2,2%, είναι πλούσιο σε μεταλλικά στοιχεία, πρωτεΐνες και ακόρεστα λιπαρά οξέα. Το γάλα αμυγδάλου έχει λιγότερη θρεπτική αξία από ό,τι ο καρπός αμυγδάλου, καθώς για την παρασκευή του ο καρπός αποφλοιώνεται, οπότε απομακρύνονται φυτικές ίνες, ιχνοστοιχεία και βιταμίνες που υπάρχουν εκεί. Πολλές, φορές τα ροφήματα αμυγδάλου του εμπορίου έχουν χαμηλή περιεκτικότητα «χυμού» και αρκετό νερό. Οι διαιτολόγοι συμβουλεύουν τους διαιτόμενους να προτιμούν το γάλα αμυγδάλου με περιεκτικότητα 7%-15% «χυμό».
✱ Το γάλα βρώμης περιέχει πρωτεΐνες, υδατάνθρακες και 1,3% λιπαρά, ενώ δεν περιέχει λακτόζη και χοληστερόλη. Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες και φυτικές ίνες, αλλά και σε θερμίδες και υδατάνθρακες, αντίθετα με άλλα φυτικά γάλατα. Ωστόσο, η περιεκτικότητά του σε θερμίδες είναι χαμηλότερη από το αγελαδινό γάλα. Περιέχει επίσης β-γλυκάνη, συστατικό που μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της χοληστερόλης και του ζαχάρου στο αίμα.
✱ Το γάλα ρυζιού είναι ιδιαίτερα εύπεπτο και ελαφρύ. Είναι το λιγότερο αλλεργιογόνο ανάμεσα σε άλλα υποκατάστατα αγελαδινού γάλακτος. Έχει ανάλογες θερμίδες με το γάλα βρώμης και χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και πρωτεΐνες. Όμως, έχει υψηλό γλυκαιμικό δείκτη. Αυτό σημαίνει ότι ανεβάζει γρήγορα τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, προκαλεί μεγαλύτερη πείνα και δεν πρέπει να καταναλώνεται από άτομα που έχουν διαβήτη.
✱ Το γάλα καρύδας είναι το φυτικό γάλα που έχει ιδιαίτερη και έντονη γεύση, οπότε δύσκολα μπορεί να προστεθεί σε άλλα ροφήματα π.χ. καφέ, ως συμπλήρωμα. Αποτελεί πλούσια πηγή σιδήρου, ασβεστίου, καλίου, μαγνησίου, μαγγανίου και ψευδαργύρου. Επιπλέον, η αυξημένη περιεκτικότητά του σε βιταμίνες C και Ε προσδίδει αντιοξειδωτική δράση, οπότε θεωρείται ότι συμβάλλει στην υγεία του δέρματος. Περιέχει μεγάλη ποσότητα λιπαρών οξέων Ω-6, αλλά και κορεσμένα λιπαρά. Έχει πολύ μικρή ποσότητα πρωτεΐνης και λιγότερο ασβέστιο από το αγελαδινό γάλα. Επίσης, περιέχει αρκετές θερμίδες, περίπου 240 ανά ποτήρι, οπότε καλό είναι να καταναλώνεται με φειδώ.
Χρειάζεται να πούμε όμως ότι συχνά τα φυτικά γάλατα εμπλουτίζονται με βιταμίνες και μέταλλα, έτσι ώστε η διατροφική τους αξία σε αυτά τα συστατικά να προσεγγίζει αυτήν του αγελαδινού γάλακτος.
