Στο χώμα είναι γραμμένη η ιστορία της αιώνες τώρα. Εκεί εναποθέτει τα δάκρυα χαράς, αλλά και λύπης. Στο χώμα της πατρίδας που αγάπησε και ακόμα αγαπάει. Ανταύγειες φωτός τρεμοπαίζουν πάνω στην αριστοκρατική λευκότητα του δέρματος της. Δεκάδες οι πατημασιές των εραστών και οι λέξεις που υποκλίθηκαν στη μυρωδιά της. Γιατί αυτό ήταν το πεπρωμένο της… να μας χαρίζει την πνοή της γης μέσα από το άρωμά της.
Οι περιπέτειες της μαστίχας είναι πολλές και αν καθόμασταν να τις απαριθμήσουμε όλες μία προς μία θα τραβούσε σε μάκρος. Όλα αυτά, όμως, αποτελούν πλέον παρελθόν. Γιατί η πριγκίπισσα της έχει επιτέλους το δικό της σπίτι, ένα πραγματικό παλάτι! Και δεν είναι άλλο από το ολοκαίνουργιο Μουσείο Μαστίχας, στα Μαστιχοχώρια της Νότιας Χίου, στο μοναδικό σημείο της Μεσογείου, όπου καλλιεργείται ο σχίνος της ποικιλίας «Pistacia Lentiscus Chia», από τον οποίο παράγεται η μαστίχα. Ένα μουσείο, που, όπως δηλώνει η πρωτεργάτρια της ίδρυσης και της κατασκευής του, Σοφία Στάικου, πρόεδρος του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), χρειάστηκε να διανύσει με μύριες δυσκολίες την απόσταση ανάμεσα στο όνειρο και την υλοποίησή του. Για να στεγάσει, τελικώς, όχι μόνο την πριγκίπισσα μαστίχα, αλλά και την ιστορία, τον μύθο, τις περιπέτειες και τη γοητεία της παραγωγής της. Και να γίνει μια ψηφίδα στο μεγάλο ψηφιδωτό των μουσείων που ιδρύει το ΠΙΟΠ, σε μια οραματική προσπάθεια να διασώσει και να διαφυλάξει όλους τους ζωντανούς θησαυρούς της υπαίθρου.
Έτσι, λοιπόν, η «Μαστίχα» απέκτησε το δικό της καταφύγιο, λίγο έξω από το Πυργί, το «ζωγραφιστό χωριό», το μεγαλύτερο μεσαιωνικό χωριό της Χίου. Το μουσείο είναι χτισμένο στο υψηλότερο σημείο του λόφου από όπου δεσπόζει επιβλητικά, όπως άλλωστε αρμόζει στην υψηλότητά της. Το μονοπάτι που οδηγεί εκεί είναι φαρδύ και περιποιημένο και ξεχωρίζει εύκολα στο καθάριο φως του μεσημεριού. Στην αυλή του μουσείου, η «Μαστίχα» κάθεται με τις φίλες της, πάντα με την κώμη τους περιποιημένη, περιμένοντας τους ταξιδευτές. Εκεί, ο επισκέπτης μπορεί να έρθει σε επαφή μαζί τους και να δει τη φάση της καλλιέργειάς της κάθε εποχή του χρόνου. Αφού τον θαμπώσουν με την ομορφιά τους, σειρά έχει η ξενάγηση στη μόνιμη έκθεση του μουσείου από την οποία θα πάρουν πληροφορίες για το δέντρο, την ιστορία, την καλλιέργεια, τη διαχείριση, αλλά και την παραγωγή της μαστίχας. Τέλος, ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει γλυκά από τα χεράκια τους, καθώς και να αγοράσει προϊόντα κάθε είδους φτιαγμένα από τον καρπό με την υπέροχη γήινη γεύση μαστίχας.
Όλοι μιλούσαν γι’ αυτήν
Η μαστίχα είχε την τιμητική της στα εγκαίνια του μουσείου, που πραγματοποιήθηκαν το Σάββατο, 11 Ιουνίου 2016. Η γιορτή ξεκίνησε με την ομιλία της Σοφίας Στάικου: «Αυτό το έργο το οφείλαμε στην κοινωνία. Η έναρξη της λειτουργίας του Μουσείου Μαστίχας Χίου αναδεικνύει τη μοναδικότητα ενός ξεχωριστού ελληνικού προϊόντος, με παγκόσμια πλέον αναγνωρισιμότητα. Το περιεχόμενο του μουσείου είναι κομμάτι της άυλης πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Έχει ενταχθεί και προστατεύεται από το ειδικό πλαίσιο της UNESCO (2015), συνδέει τον πολιτισμό με το περιβάλλον και συνδυάζει το τοπίο και τη φυσική κληρονομιά. Ο τόπος μας και η εποχή μας χρειάζονται δράση».
Το Μουσείο Μαστίχας είναι το όγδοο μουσείο που υλοποιείται από το ΠΙΟΠ και έπεται συνέχεια με τα εγκαίνια του ένατου κατά σειρά, του Μουσείου Αργυροτεχνίας στα Ιωάννινα, που θα πραγματοποιηθούν τον Σεπτέμβριο.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, απαρίθμησε τους λόγους που έκαναν τη Χίο παγκοσμίως γνωστή: «Ο πρώτος λόγος είναι η συμβολή της Χίου στην ελευθερία του έθνους, κατά την περίοδο της Εθνεγερσίας του 1822. Ο δεύτερος λόγος είναι το εμπορικό δαιμόνιο των κατοίκων, κάτι που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ο τρίτος λόγος είναι τα 24 πετράδια-μαστιχοχώρια της, που παράγουν τη μοναδική μαστίχα του κόσμου». Στη μεγάλη αυτή γιορτή απηύθυναν, επίσης, τον χαιρετισμό τους οι εξής: Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος, ο πρόεδρος της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου, Γιώργος Τούμπος, ο δήμαρχος της Χίου, Μανώλης Βουρνούς, και ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Βαγγέλης Αποστόλου, ο οποίος διαβεβαίωσε ότι η πολιτεία θα σταθεί δίπλα στις προσπάθειες των μαστιχοπαραγωγών. Το παρών στην τελετή έδωσε ο πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς, Μιχάλης Σάλλας, ο πρώην πρωθυπουργός, Αντώνης Σαμαράς, βουλευτές και ευρωβουλευτές.
Μαστίχα 24 καρατίων
Ούτε η μαστίχα, ούτε η στέγη της δεν θα υπήρχαν χωρίς εκείνους που την αγάπησαν και τους αγάπησε. Ο λόγος για τους παραγωγούς από τα 24 Μαστιχοχώρια, που έχουν κάνει τα πάντα για να παραμείνει ζωντανή στο πέρασμα του χρόνου. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το μουσείο χτίστηκε σε μια έκταση που παραχωρήθηκε από την Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου (ΕΜΧ). Με τη διαχείριση της Ένωσης, η μαστίχα σήμερα κατακτά τη μια αγορά μετά την άλλη και αποτελεί τον έναν από τους δύο κύριους παραγωγικούς πυλώνες του νησιού μαζί με τη ναυτιλία. Η ΕΜΧ, με έναν κύκλο εργασιών κοντά στα 25.000.000 ευρώ, με 100 εργαζομένους, 4.500 μέλη και 2.350 ενεργά μέλη, εξασφαλίζει το εισόδημα των μαστιχοπαραγωγών και των οικογενειών τους. Αποτελεί πρότυπο συνεταιρισμού σε επίπεδο εξωστρέφειας, οικονομικών αποτελεσμάτων και εξυπηρέτηση του παραγωγού. Η Νότια Χίος στηρίζει αποκλειστικά την οικονομική της επάρκεια στην καλλιέργεια της μαστίχας. Οι εμπορικές χρήσεις της μαστίχας συνεχώς διευρύνονται και, εκτός των παραδοσιακών αγορών (Μέσης Ανατολής, Τουρκίας, Β. Αφρικής), διεισδύει και στις δυτικές αγορές των Ηνωμένων Πολιτειών, του Καναδά, της Κεντρικής Ευρώπης, καθώς και στις αγορές της Κορέας, της Ιαπωνίας, της Κίνας και της Αυστραλίας. Το 2015, η μαστίχα Χίου έλαβε τη μονογραφία, ως παραδοσιακό φάρμακο, από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, για τις στομαχικές διαταραχές και φλεγμονές του δέρματος. Όπως δήλωσε ο πρόεδρος της ΕΜΧ, Γιώργος Τούμπος: «Μέσα στο 2016, προσδοκούμε να πιστοποιηθούμε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Ασφάλειας Τροφίμων με τα σχετικά δικαιώματα. Κάνουμε ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατόν για να διαφυλάξουμε την ποιότητα του προϊόντος και να δώσουμε κίνητρα σε νέους παραγωγούς να μπουν στη μαστιχοκαλλιέργεια. Τα προβλήματα, όμως, είναι πολλά, όπως η υψηλή φορολογία, οι υψηλές ασφαλιστικές εισφορές, η αποτροπή των συνταξιούχων από την καλλιέργεια για τη συμπλήρωση του εισοδήματός τους, οι υψηλές χρεώσεις των ασφαλίσεων του ΕΛΓΑ, καθώς και το νομοθετικό πλαίσιο που αφορά τους συνεταιρισμούς».
Το πρώτο lokum
- Λέγεται πως όταν η ζάχαρη έφτασε στην Κωνσταντινούπολη από τον Νέο Κόσμο, ο σουλτάνος προσκάλεσε τους διασημότερους ζαχαροπλάστες της αυτοκρατορίας να δημιουργήσουν το απόλυτο γλύκισμα. Ένας από αυτούς συνδύασε σιρόπι ζάχαρης, φιστίκια και μαστίχα και έφτιαξε το πρώτο λουκούμι (lokum). O σουλτάνος ενθουσιάστηκε τόσο πολύ, που τον έκανε αμέσως αρχιζαχαροπλάστη του παλατιού.
- Bouza al halib: Είναι ένα δημοφιλές λιβανέζικο επιδόρπιο με γάλα, σαλέπι, μαστίχα και ροδόνερο.
- Saliq: Είναι ένα κλασικό φαγητό στη Σαουδική Αραβία. Πρόκειται για χυλό ρυζιού, μαγειρεμένο με κρέας και αρωματισμένο με κάρδαμο και μαστίχα.
- Στη Ρωσία του 17ου αιώνα, οι παρασκευαστές βότκας συνήθιζαν να αρωματίζουν το προϊόν τους με διάφορα υλικά. Μια εκδοχή, προορισμένη για τα σαλόνια των ευγενών, ήταν η βότκα με μαστίχα.
- Οι Χιώτες συχνά βάζουν λίγη μαστίχα στη σούμα, το ρακί δηλαδή που παραδοσιακά παρασκευάζουν από σύκα.
- Μαρτίνι με υποβρύχιο μαστίχας: Βάζουμε μια κουταλιά του γλυκού από τη μαστίχα σε ένα ποτήρι για μαρτίνι, που είναι γεμάτο με θρυμματισμένο πάγο. Ρίχνουμε το Λικέρ Μαστίχας Χίου και το βερμούτ σε ένα σέικερ, τα χτυπάμε τέσσερις φορές και κατόπιν ρίχνουμε το μείγμα στο ποτήρι του μαρτίνι. Πριγκιπική απόλαυση!
Αποστολή: Μυρσίνη Γρηγόρη
