Επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού της ευρωπαϊκής γεωργίας μέσω της συνεργασίας
Μια σημαντική ερευνητική και καινοτόμο πρωτοβουλία, σχεδιασμένη να προωθήσει τη βιώσιμη γεωργία μέσω του ψηφιακού μετασχηματισμού σε έναν ορίζοντα επτά χρόνων και με προγραμματισμένο προϋπολογισμό 300 εκατ. ευρώ, ανακοινώθηκε πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η συγχρηματοδοτούμενη Ευρωπαϊκή Σύμπραξη «Agriculture of Data», η νέα, δηλαδή, σύμπραξη του Horizon Europe, συγκεντρώνει ερευνητικά κέντρα, χρηματοδότες και εθνικές αρχές από τα κράτη-μέλη της ΕΕ και τις συνδεδεμένες χώρες, με στόχο την επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού της ευρωπαϊκής γεωργίας.
Αναπτύχθηκε με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ιδίως της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης (DG AGRI) και της Γενικής Διεύθυνσης Έρευνας και Καινοτομίας (DG RTD), και αναμένεται να λειτουργήσει για τουλάχιστον επτά χρόνια, με προγραμματισμένο προϋπολογισμό 300 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων το 30% συγχρηματοδοτείται από την ΕΕ.
Με επίκεντρο τα «δεδομένα»
Η σύμπραξη επιχειρεί να αξιοποιήσει τη δύναμη των δεδομένων, ώστε να βελτιώσει τη γεωργία, να υποστηρίξει τους αγρότες και να δημιουργήσει μια πιο βιώσιμη τροφική αλυσίδα μέσω λύσεων που θα μπορούν να επαναχρησιμοποιούνται τόσο από δημόσιους όσο και από ιδιωτικούς φορείς, εξασφαλίζοντας ταχεία υιοθέτηση και ευρεία επίδραση.
Τι είναι η πρωτοβουλία AgData
Η Strategic Research & Innovation Agenda (SRIA) της AgData αποτελεί το θεμελιώδες στρατηγικό έγγραφο που καθορίζει την έρευνα, την καινοτομία και τη δομή συνεργασίας για τα επόμενα χρόνια. Η AgData επιδιώκει:
- Να ενισχύσει την ανθεκτικότητα του γεωργικού τομέα μέσω τεχνολογιών δεδομένων, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η δορυφορική παρακολούθηση και η ενσωμάτωση δεδομένων.
- Να υποστηρίξει τη λήψη αποφάσεων –για αγρότες, συμβούλους και φορείς χάραξης πολιτικής– μέσω συστημάτων υποστήριξης αποφάσεων (DSS) βασισμένων σε δεδομένα.
- Να βελτιώσει την αξιολόγηση και την παρακολούθηση πολιτικών, όπως της ΚΑΠ, χρησιμοποιώντας δείκτες βασισμένους σε δεδομένα.
- Να δημιουργήσει ένα «οπτικό πεδίο» («umbrella effect»), δηλαδή να συνδέσει και να αξιολογήσει υπάρχοντα έργα και πρωτοβουλίες, μειώνοντας την κατακερμάτιση στο τοπίο των αγροτικών δεδομένων.
Θεματικοί πυλώνες της έρευνας και της καινοτομίας
Η SRIA οργανώνεται γύρω από τρεις κύριες θεματικές περιοχές:
- Τεχνολογίες δεδομένων & διαχείριση
- Ανάπτυξη υποδομών δεδομένων («data infrastructures») για αποθήκευση, επεξεργασία και πρόσβαση σε γεωργικά δεδομένα.
- Ενοποίηση δεδομένων από διαφορετικές πηγές και διασφάλιση ποιότητας.
- Δημιουργία αγορών δεδομένων («data marketplaces») και συνεταιριστικών μοντέλων («data cooperatives») για δίκαιη διαμοίραση δεδομένων.
- Εφαρμογή τεχνικών Τεχνητής Νοημοσύνης για ανάλυση, πρόβλεψη και μοντελοποίηση γεωργικών συστημάτων.
- Λύσεις βιώσιμης γεωργίας
- Συστήματα υποστήριξης αποφάσεων ενσωματωμένα σε συστήματα διαχείρισης αγροκτημάτων, που βοηθούν τους αγρότες να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις.
- Μοντελοποίηση φάρμας (farm modelling) για την προσομοίωση διάφορων διαχειριστικών στρατηγικών και προβλέψεων.
- Αξιολόγηση της απόδοσης των εκμεταλλεύσεων (οικονομική, περιβαλλοντική, κοινωνική).
- Εργαλεία για αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προκλήσεων, όπως κλιματική αλλαγή, διαχείριση νερού, διατήρηση βιοποικιλότητας και υγείας του εδάφους.
- Στρατηγικές και τεχνολογίες προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, μέσω λύσεων βασισμένων στα δεδομένα.
- Εργαλεία δεδομένων για πολιτική
- Ανάπτυξη δεικτών και εργαλείων για αξιολόγηση πολιτικών (π.χ. ΚΑΠ), βασισμένων στα δεδομένα.
- Εργαλεία επιχειρηματικής ανάλυσης (data-driven) για να παρακολουθούνται οι επιπτώσεις πολιτικών και να εντοπίζονται βελτιώσεις.
- Συνδυασμός γεωργικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών δεδομένων σε ολοκληρωμένο πλαίσιο αξιολόγησης.
Συνεργασίες και συνέργειες
Η AgData δεν πρόκειται να λειτουργήσει απομονωμένα. Όπως προβλέπεται στο έγγραφο SRIA, θα υπάρξει στενή συνεργασία με άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως το Horizon Europe για έρευνα και καινοτομία, με το Digital Europe Programme για υποδομές ψηφιακού χαρακτήρα, με την Κοινή Αγροτική Πολιτική, ώστε να ενσωματωθούν εργαλεία παρακολούθησης και αξιολόγησης, καθώς και το πρόγραμμα Διαστήματος της ΕΕ, ειδικά με δεδομένα από δορυφόρους για περιβαλλοντική παρατήρηση.
Προκλήσεις και κίνδυνοι
Για την καλύτερη εφαρμογή της στρατηγικής, χρειάζεται να ξεπεραστούν συγκεκριμένα εμπόδια, όπως:
- Αποδοχή από τους αγρότες: Η επιτυχία εξαρτάται από το κατά πόσο οι αγρότες, ειδικά οι μικρότερες ή λιγότερο τεχνολογικά «ώριμες» εκμεταλλεύσεις, θα υιοθετήσουν τις λύσεις δεδομένων.
- Ασφάλεια και ιδιοκτησία δεδομένων: Πρέπει να εξασφαλιστεί εμπιστοσύνη στις ρυθμίσεις διαμοιρασμού δεδομένων, με σαφή νομικά και τεχνικά πλαίσια.
- Τεχνική πολυπλοκότητα: Απλοποίηση της ενοποίησης δεδομένων από διαφορετικές πηγές, καθώς έχουν διαφορετικά format, ποιότητα και συχνότητα.
- Ρυθμιστικά ζητήματα: Ο σεβασμός της ιδιωτικότητας (GDPR), η νομική ιδιοκτησία των δεδομένων και οι συμφωνίες διαμοιρασμού πρέπει να διευθετηθούν προσεκτικά.
Προσδοκώμενος αντίκτυπος
Αν η AgData υλοποιηθεί όπως σχεδιάζεται, οι επιπτώσεις θα είναι πολλαπλές, σύμφωνα με το έγγραφο, καθώς με την καλύτερη χρήση των δεδομένων, η γεωργία μπορεί να μειώσει περιβαλλοντικό αποτύπωμα, να διαχειριστεί πόρους (νερό, έδαφος) πιο αποδοτικά και να προσαρμοστεί στην κλιματική αλλαγή, εφαρμόζοντας με επιτυχία την πράσινη μετάβαση.
Επίσης, αγρότες και σύμβουλοι θα έχουν στη διάθεσή τους πιο αξιόπιστα εργαλεία για προσομοίωση, πρόβλεψη και βελτιστοποίηση της διαχείρισης των εκμεταλλεύσεων. Εκτός των άλλων, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΕ και των κρατών-μελών θα μπορούν να παρακολουθούν την αποτελεσματικότητα των πολιτικών με πιο εμπεριστατωμένα δεδομένα και να λαμβάνουν διορθωτικά μέτρα. Η επιτυχημένη εφαρμογή της στρατηγικής θα δημιουργήσει, επίσης, ένα ισχυρό οικοσύστημα καινοτομίας που συνδέει αγρότες, ερευνητές, νεοφυείς επιχειρήσεις, δημόσιους φορείς και τη βιομηχανία δεδομένων.
