Η σπορά του βαμβακιού ολοκληρώθηκε με επιτυχία στην κεντρική Ελλάδα και ήδη η καλλιέργεια είναι σε πλήρη ανάπτυξη.Εκεί, άλλωστε, προσανατολίζεται και η συντριπτική πλειονότητα των ψεκασμών, που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου.
Η έναρξη για την καλλιέργεια του βαμβακιού, δηλ. η σπορά και το φύτρωμα, είναι αρκετά διαφορετική σε σχέση με κάποια χρόνια πριν, για έναν και μόνο λόγο: δεν επιτρέπεται πλέον η χρήση συγκεκριμένων διασυστηματικών εντομοκτόνων στον σπόρο, τα οποία παρείχαν προστασία τόσο από έντομα εδάφους (σιδηροσκούληκα, καραφατμέ κ.ά.), όσο και από έντομα φυλλώματος και κυρίως αφίδες και θρίπες. Βέβαια, οι παραγωγοί, αντί για σπόρο «βαμμένο» με εντομοκτόνα, χρησιμοποιούν κοκκώδη στη γραμμή σποράς, τα οποία παρέχουν μεν κάποια προστασία, αλλά καθ’ όσον δεν είναι διασυστηματικά, δεν παρέχουν προστασία για το χρονικό διάστημα που απαιτείται και βεβαίως δεν παρέχουν προστασία για τα μυζητικά έντομα φυλλώματος. Έτσι, τα «παράπονα» των παραγωγών για προσβολές νωρίς την περίοδο είναι πολλά, και συχνά δικαιολογημένα. Παρόλα αυτά, οι όποιες ζημιές κατά πρώτα 4-6 (ή και παραπάνω) πραγματικά φύλλα δεν είναι συχνά σημαντικές, είναι όμως εντυπωσιακές για τον παραγωγό. Υπάρχουν ακόμα και σήμερα μεγάλες περιοχές που διενεργούν νωρίς ψεκασμούς για τους θρίπες και σε ορισμένες περιπτώσεις και για τις αφίδες, παρόλο που, αν δεν γίνει ψεκασμός, στις πιο πολλές περιπτώσεις τα φυτά ξεπερνούν το πρόβλημα με συμμάχους βέβαια τα ωφέλιμα έντομα που εμφανίζονται ταχύτατα όπου υπάρχει «θήραμα» (πασχαλίτσες κ.ά.).
Λύγκος, ο ύπουλος εχθρός
Η Ιούνιος είναι ο μήνας του λύγκου. Ο λύγκος είναι ίσως ο πιο ύπουλος εχθρός του βαμβακιού, γιατί προσβάλλει τα πρώτα χτένια με ιδιαίτερη ευκολία και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να κάνει σημαντικότατες ζημιές. Και εδώ οι παραγωγοί, αλλά και οι συνεργάτες τους γεωπόνοι, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, γιατί πολλές φορές πτώση χτενιών παρατηρείται όχι από προσβολή από λύγκο, αλλά από απότομες αλλαγές στον καιρό. Κρίσιμη είναι και η διαχείριση των πλατύφυλλων ζιζανίων, που φαίνεται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στην προσβολή από λύγκο, αλλά και άλλες καλλιέργειες, όπως τα ψυχανθή, που συχνά φιλοξενούν μεγάλους πληθυσμούς από αυτόν τον εντομολογικό εχθρό.
Πράσινο σκουλήκι, το πιο επικίνδυνο µε διαφορά
Οι κύριοι εχθροί του βάμβακος είναι δύο:
Το πράσινο σκουλήκι κατά πρώτο λόγο και το ρόδινο σκουλήκι κατά δεύτερο.
Το τελευταίο έχει περισσότερο τοπικό χαρακτήρα τα τελευταία χρόνια, αλλά σε όποιες περιοχές υπάρχει σε αξιοσημείωτες πληθυσμιακές πυκνότητες προκαλεί ζημιές που μπορούν να φτάσουν και το 100%. Όμως, το πράσινο αποτελεί, πλέον, με διαφορά τον σημαντικότερο εχθρό της καλλιέργειας, αναγκάζοντας τους παραγωγούς να διενεργήσουν συχνά πάνω από έναν ψεκασμούς.
Υπάρχουν δύο κρίσιμες κινήσεις που θα πρέπει να πραγματοποιηθούν εδώ:
Η χρήση παγίδων και οι δειγματοληψίες στα καρποφόρα όργανα. Για τη χρήση παγίδων, αυτή γίνεται είτε μεμονωμένα από τους παραγωγούς, είτε από οργανωμένα δίκτυα από περιφέρειες, ομάδες παραγωγών, πανεπιστήμια κ.ά. Για παράδειγμα, το πανεπιστήμιό μας τοποθετεί και ελέγχει κάθε χρόνο φερομονικές παγίδες για το πράσινο σκουλήκι σε όλη τη Θεσσαλία, με σκοπό τόσο την έρευνα, όσο και την ενημέρωση των εμπλεκομένων. Από την άλλη, οι δειγματοληψίες θα πρέπει να γίνονται σε συχνά διαστήματα, ανά εβδομάδα (ή και συχνότερα) και να αφορούν καρποφόρα όργανα, από την πλήρη άνθιση και μετά. Η δειγματοληψία δεν σχετίζεται μόνο με τον εντοπισμό της προσβολής, αλλά και με τον εντοπισμό του σκουληκιού.
Με άλλα λόγια, οι παραγωγοί δεν πρέπει να βλέπουν μόνο την προσβολή, πρέπει να βρίσκουν και κυρίως να μετρούν τα σκουλήκια (προνύμφες) στα καρποφόρα όργανα, π.χ. πόσα σκουλήκια υπάρχουν ανά 100 φυτά. Το σημαντικό εδώ είναι ότι όλο και περισσότεροι παραγωγοί το κάνουν και μάλιστα πολλοί είναι σε θέση να ξεχωρίζουν ακόμα και τα αβγά του πράσινου σκουληκιού. Αντιθέτως, η μη χρήση παγίδων και κυρίως η μη διενέργεια δειγματοληψιών οδηγεί σε άκαιρους και άσκοπους ψεκασμούς. Για την προηγούμενη καλλιεργητική περίοδο, δεν ήταν λίγες οι περιοχές που ψέκασαν είτε άκαιρα είτε λανθασμένα ως προς την εκτίμηση της υποτιθέμενης προσβολής.
Σωστή εφαρµογή και προσεκτική επιλογή εντοµοκτόνου
Προσοχή, επίσης, χρειάζεται και στον τρόπο που γίνεται η εφαρμογή του εντομοκτόνου, καθώς δεν είναι σπάνιο να έχουμε ψεκασμούς οι οποίοι, λόγω μεγάλου ψεκαστικού νέφους (λόγω υψηλής πίεσης κ.λπ.), έχουν ως αποτέλεσμα ένα σημαντικό ποσοστό του ψεκαστικού διαλύματος να μην καταλήγει στα φυτά του βαμβακιού. Τέλος, προσοχή και στην επιλογή εντομοκτόνων και, κυρίως, στην ετικέτα των σκευασμάτων που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν, γιατί η λάθος εφαρμογή είναι πολύ εύκολο να συμβεί, προκαλώντας επιπροσθέτως και άσκοπη αύξηση του κόστους παραγωγής.
γράφει ο Χρήστος Αθανασίου, καθηγητής Εντομολογίας, Εργαστήριο Εντομολογίας και Γεωργικής Ζωολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
