Οι Έλληνες επιστήμονες ανήκουν στην «ελίτ» της διεθνούς ακαδημαϊκής κοινότητας, καθώς δημοσιεύσεις τους κατατάσσονται σε αυτές με τις περισσότερες αναφορές παγκοσμίως. Την ίδια στιγμή, το εγχώριο σύστημα καινοτομίας αξιολογείται με βαθμό κάτω από τη βάση, η δε αλυσίδα αξίας που δημιουργεί η πανεπιστημιακή γνώση παραμένει με πολλούς… αδύναμους κρίκους.
Αυτό το ελληνικό παράδοξο, που η γνώση δεν μεταφράζεται σε επιχειρηματική δραστηριότητα και τελικό προϊόν, σπάει με συστηματικό τρόπο τα τελευταία χρόνια το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Το εργαστήριο Φυσιολογίας Ζωικών Οργανισμών του Τμήματος Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας του πανεπιστημίου –ήδη γνωστό για τα καινοτόμα προϊόντα που έχει παράξει– δίνει σήμερα ακόμα ένα δείγμα εφαρμοσμένης έρευνας με πρακτικούς εμπορικούς… καρπούς.
Πρόκειται για μια πρωτοποριακή για τα ελληνικά και τα παγκόσμια δεδομένα συσκευή, η οποία μετρά τα αντιοξειδωτικά που περιέχουν τα υγρά τρόφιμα, καθώς και τα επίπεδά τους στον ανθρώπινο οργανισμό. Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να υπολογιστεί η κατανάλωση αντιοξειδωτικών και να δημιουργηθεί μια ατομική δίαιτα με βάση τις ανάγκες του κάθε καταναλωτή.
Η συσκευή, που αποτέλεσε αντικείμενο τετραετούς έρευνας, σήμερα έχει εξελιχθεί σε τελικό προϊόν, το οποίο βρίσκεται ήδη στο στάδιο της εμπορικής διάθεσης στην αγορά. «Σε συνεργασία με τρεις ελληνικές επιχειρήσεις, τις Polytech, Coffee Island και Serinth, συλλάβαμε την ιδέα ανάπτυξης μιας συσκευής, που θα υπολογίζει την αντιοξειδωτική ικανότητα υγρών τροφίμων, όπως ο καφές, οι χυμοί, η μπύρα και το κρασί ή το γάλα.
Πρόκειται για ροφήματα, που λίγο πολύ όλοι καταναλώνουμε καθημερινά, χωρίς να γνωρίζουμε τα πιθανά οφέλη που μπορούν να προκύψουν, αν η κατανάλωσή τους ρυθμιστεί, ώστε να λαμβάνουμε την ‘‘ιδανική’’ ποσότητα», αναφέρει στην «ΥΧ» ο επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας, που έχει βάλει την υπογραφή της στην καινοτόμο συσκευή, καθηγητής του εργαστηρίου Φυσιολογίας Ζωικών Οργανισμών του Τμήματος Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου, Δημήτρης Κουρέτας.
Διεθνείς τάσεις
Πέρα από την καινοτομία της αυτή καθ’ αυτήν, η εφεύρεση των Ελλήνων επιστημόνων έρχεται να δώσει απάντηση σε μια νέα τάση που διαμορφώνεται διεθνώς και αποσκοπεί στην εξατομίκευση της ιατρικής, ώστε μακροχρόνια να καταστεί δυνατή η ύπαρξη ατομικών θεραπειών με βάση το μεταβολικό και γενετικό προφίλ του κάθε ατόμου.
Ήδη, τη συσκευή κατασκευάζει η εταιρεία Polytech στη Λάρισα, ενώ η επιχείρηση Eucrasia έχει αναλάβει την προώθηση της τεχνολογίας σε μεγάλα ξενοδοχεία στην Ελλάδα ως παροχή υπηρεσιών στους πελάτες τους. «Το πανεπιστήμιο επιχειρεί για τους φοιτητές του σε συνθήκες κρίσης και τα πάει περίφημα. Ενώ όλοι φεύγουν από τη χώρα, εμείς κρατάμε τα παιδιά εδώ», προσθέτει ο επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας, κ. Κουρέτας.
Όπως τονίζει, τα οφέλη για το ίδιο το πανεπιστήμιο είναι σημαντικά, καθώς υπολογίζεται ότι θα εισπράττει ετησίως περίπου 80.000 ευρώ για τα δικαιώματα χρήσης της τεχνολογίας. Τα χρήματα θα γίνονται κυρίως υποτροφίες σε φοιτητές που κάνουν το διδακτορικό τους. «Οι κρατικές δαπάνες για την έρευνα βαίνουν μειούμενες σε πραγματικές τιμές και πρέπει να μοιράζονται σε μια ολοένα διευρυνόμενη βάση ερευνητών. Βαθμιαία, αν δεν προκύψει κάποιου είδους στόχευση, η κρατική ερευνητική δαπάνη θα καταλήξει να είναι ένα ‘‘ερευνητικό χαρτζιλίκι’’ ανά ερευνητή. Ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να αποτελέσει σημαντική πηγή χρηματοδότησης σε αυτή την περίπτωση», τονίζει ο κ. Κουρέτας. Όπως προσθέτει, συμπληρώνοντας τον συλλογισμό του, το κράτος, από την πλευρά του, «θα μπορούσε να ιδρύει σε κάθε πανεπιστήμιο εταιρείες αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων και να λειτουργεί ως ένας ‘‘σκληρός’’ ιδιώτης που προστατεύει τα δημόσια χρήματα. Δεν το κάνει, όμως».
Λειτουργία και οφέλη
Σήμερα, οι έλεγχοι της αντιοξειδωτικής ικανότητας των τροφών διεξάγονται από τις αντίστοιχες βιομηχανίες, ωστόσο τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται είναι πανάκριβα και απαιτούν εξειδίκευση στον χειρισμό.
Ως αποτέλεσμα, ο απλός καταναλωτής ή οι διατροφολόγοι δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν τέτοιους ελέγχους. «Η συσκευή προσφέρει αυτήν τη δυνατότητα, καθώς είναι πολύ πιο φθηνή και αρκετά εύκολη στη χρήση. Περιλαμβάνει ένα χρωματόμετρο και μια εφαρμογή, ο συνδυασμός των οποίων επιτρέπει την αποτίμηση της αντιοξειδωτικής ικανότητας ενός υγρού, χρησιμοποιώντας ουσιαστικά μία σταγόνα του. Με μία επιπλέον εφαρμογή μπορεί να μετρηθεί η αντιοξειδωτική κατάσταση στο αίμα του ανθρώπου», εξηγεί ο κ. Κουρέτας.
Γιατί είναι σημαντικό, ωστόσο, να γνωρίζει ο καταναλωτής πόσα αντιοξειδωτικά περιέχει ο καφές, ο χυμός ή το γάλα του; Τα αντιοξειδωτικά αποτελούν ενώσεις, που είτε παράγονται από τον ίδιο τον οργανισμό φυσιολογικά, είτε προσλαμβάνονται μέσω της τροφής. Παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην προστασία σε επίπεδο τόσο του κυττάρου όσο και ολόκληρου του οργανισμού από τις ελεύθερες ρίζες.
Τα φυτικά προϊόντα, πριν καταλήξουν στον καταναλωτή, υφίστανται επεξεργασία, η οποία μπορεί να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τις ιδιότητές τους. Και πάλι, όμως, το τελικό προϊόν μπορεί να ενισχύσει την αντιοξειδωτική άμυνα του οργανισμού. Όπως αποδείχθηκε σε κλινικές μελέτες της ομάδας του κ. Κουρέτα, η καθημερινή κατανάλωση χυμού ροδιού για δύο εβδομάδες, βελτίωσε την οξειδοαναγωγική εικόνα του οργανισμού, αυξάνοντας τα αντιοξειδωτικά και μειώνοντας τους δείκτες οξειδωτικού στρες.
