Καταπολέµηση ζιζανίων στα χειµερινά σιτηρά

Η καταπολέμηση των ζιζανίων είναι ίσως από τις σπουδαιότερες καλλιεργητικές φροντίδες στα σιτηρά και στοχεύει στη μείωση του ανταγωνισμού των ζιζανίων, έτσι ώστε η καλλιέργεια, κυρίως στα νεαρά στάδια ανάπτυξής της, να αποκτήσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των ζιζανίων. Με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία, ο ανταγωνισμός των ζιζανίων μπορεί να μειώσει την παραγωγή έως και 60%-70%, ανάλογα με την πυκνότητα του πληθυσμού τους και τα κυρίαρχα είδη ζιζανίων.

άρθρο του Νικολάου Κορρέ, αναπληρωτή καθηγητή Γεωπονίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Τα σπουδαιότερα πλατύφυλλα ζιζάνια στα σιτηρά είναι η κολλητσίδα, η αγριομαργαρίτα, η βερόνικα, ο αγριόβικος, το καπνόχορτο, η καψέλα, το χαμομήλι, η παπαρούνα, το σινάπι, το πολυκόμπι, η περικοκλάδα και το κίρσιο. Τα κυριότερα αγρωστώδη είναι η αλεπονουρά, η αγριοβρώμη, το μίλιο, η ήρα, η φάλαρη, το λάμιο και ο βρόμος.

Τα ζιζανιοκτόνα αποτελούν τον κυριότερο τρόπο καταπολέμησης των ζιζανίων, κυρίως λόγω της αποτελεσματικότητάς τους σε σύντομο χρονικό διάστημα από την εφαρμογή τους, το χαμηλό κόστος και την ευκολία εφαρμογής τους. Αυτά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

α) Τα μη εκλεκτικά ζιζανιοκτόνα, που καταπολεμούν μεγάλο εύρος ζιζανίων και χρησιμοποιούνται πριν από την κατεργασία του εδάφους για σπορά ή μετά τη συγκομιδή της καλλιέργειας.

β) Τα εκλεκτικά ζιζανιοκτόνα, που καταπολεμούν σχετικά μικρότερο εύρος ζιζανίων και η χρήση τους γίνεται κυρίως στα νεαρά στάδια της καλλιέργειας και τα ζιζάνια βρίσκονται στο 2ο φύλλο έως το αδέρφωμα (ένα με δύο αδέρφια). Τα περισσότερα από τα εκλεκτικά ζιζανιοκτόνα είναι διασυστηματικά, δηλαδή η δραστική ουσία απορροφάται από τα φύλλα και μεταφέρεται στο υπέργειο, αλλά και στο υπόγειο μέρος του φυτού, παραπέμποντας εμφανώς στη μεταφυτρωτική εφαρμογή τους (μετά τη βλάστηση των ζιζανίων).

Δραστικές ουσίες

Υπάρχει πληθώρα μεταφυτρωτικών ζιζανιοκτόνων, τα οποία καταπολεμούν τα περισσότερα είδη των ετήσιων ζιζανίων (αυτά που ολοκληρώνουν τον κύκλο ζωής τους σε μία καλλιεργητική περίοδο) που αναφέρθηκαν παραπάνω στα σιτηρά.

Τα κυριότερα ζιζανιοκτόνα ανήκουν στις χημικές οικογένειες των σουλφονυλουριών (π.χ. Amidosulfuron, Bensulfuron, Iodosulfuron-methyl, Mesοsulfuron-methyl, Metsulfuron-methyl, Τribenuron-methyl, Tritosulfuron), φαινοξυαλκανοϊκών οξέων (π.χ. 2,4-D, Dicamba, MCPA), ακολουθούμενων από τις οικογένειες των τριαζολοπυριδιμινών-σουλφανιδίων (π.χ. Florasulam, pyroxsulam), φαινυλουριών (π.χ. diflufenican), νιτριλίων (π.χ. bromoxynil), φαινυλοπυραζολινών (π.χ. pinoxaden), αρυλοφαινοξυαλκανοϊκών (π.χ. clodinafop-propargyl), πολυκυκλικών αλκαλοϊκών οξέων (Fenoxoprop-p-ethyl) και άλλων.

Οι περισσότερες από τις παραπάνω δραστικές ουσίες χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση των πλατύφυλλων ζιζανίων, όπως π.χ. οι 2,4-D, Bensulfuron, Clopyralid, Dicamba, Flurasulam, Fluroxypyr, Iodosulfuron methyl και MCPA κυρίως σε καλλιέργειες σιταριού (σκληρό και μαλακό) και λιγότερο σε κριθάρι και σίκαλη. Οι δραστικές ουσίες όπως Clodinafop propargyl, Diflufenican, Iodosulfuron-methyl και Pyroxsulam χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση πλατύφυλλων και αγροστωδών ζιζανίων κυρίως σε καλλιέργειες σιταριού.

Ωστόσο, μείξεις των παραπάνω δραστικών ουσιών χρησιμοποιούνται για αποτελεσματικότερη καταπολέμηση τόσο των πλατύφυλλων, όσο και των αγροστωδών ζιζανίων. Έτσι, η μείξη παραδείγματος χάριν του MCPA +2,4-D (πλατύφυλλα), 2,4-D+Florasulam (πλατύφυλλα), Iodosulfuron-methyl +Metsulfuron-methyl+Amidosulfuron (πλατύφυλλα και αγροστώδη), Clodinafop propargul+Florasulam+Pinoxaden (πλατύφυλλα και αγροστώδη) έχουν αποφέρει ικανοποιητικά αποτελέσματα στην καταπολέμηση των ζιζανίων στα σιτηρά.

Συχνότητα χρήσης και ανθεκτικότητα

Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι η συνεχής χρήση των παραπάνω προϊόντων κυρίως όταν εναλλακτικά μέτρα αντιμετώπισης (π.χ. σκαλίσματα, αμειψισπορές) δεν εφαρμόζονται, έχουν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη ανθεκτικότητας πολλών ζιζανίων στα ζιζανιοκτόνα. Ως συνέπεια, παρατηρείται σταδιακά μειωμένη αποτελεσματικότητα των ζιζανιοκτόνων και δυσκολία καταπολέμησης των ζιζανίων, ακόμα και αν χρησιμοποιούνται υψηλές δόσεις εφαρμογής.

Για αυτό, πρέπει να εφαρμόζεται η ολοκληρωμένη διαχείριση των ζιζανίων, αλλά και να ακολουθούνται οι οδηγίες στην ετικέτα των σκευασμάτων από τις εταιρείες παρασκευής τους. Το μείγμα π.χ. του MCPA+2,4-D συστήνεται να εφαρμόζεται όταν οι καιρικές συνθήκες το επιτρέπουν με θερμοκρασία 1-150C και όχι περισσότερο από τρία συνεχή έτη. Το μείγμα 2,4-D + Florasulam συστήνεται να χρησιμοποιείται σε συστήματα ολοκληρωμένης καταπολέμησης με παράλληλα εναλλαγή ζιζανιοκτόνων με διαφορετική δράση.

Το μείγμα Iodosulfuron methyl + Amidosulfuron πρέπει να αποφεύγεται όταν η καλλιέργεια του σιταριού βρίσκεται σε στρες από χαμηλές θερμοκρασίες, υπερβολική υγρασία ή ξηρασία. Άλλα σκευάσματα, όπως π.χ. αυτό του Diflufenican + Chlortoluron, δεν συνίσταται να εφαρμόζονται στην ποικιλία του χειμερινού σκληρού σιταριού «Artimon», λόγω της ευαισθησίας της στη δραστική ουσία Chlortoluron.

Τέλος, η εφαρμογή της μείξης των δραστικών ουσιών Clodinafop propargyl + Florasulam + Pinoxaden συνιστάται όταν τα ζιζάνια βρίσκονται σε φάση ενεργής ανάπτυξης και όχι όταν αυτά βρίσκονται σε κατάσταση στρες, για καλύτερη αποτελεσματικότητα.