Την ίδια στιγμή που οι ελληνικές εξαγωγές σημείωσαν στο σύνολό τους σημαντική άνοδο της τάξης του 7% ετησίως το 2022, ενισχύοντας το μερίδιό τους έναντι του ευρωπαϊκού ανταγωνισμού, αδύναμες ήταν οι επιδόσεις όσον αφορά την εξαγωγική δραστηριότητα στον κλάδο των τροφίμων.
Όπως προκύπτει από τα συμπεράσματα πρόσφατης μελέτης που εντάσσεται στη νέα σειρά «Τάσεις του Επιχειρείν» της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας, η πλειονότητα των ελληνικών προϊόντων σημείωσε ανοδικό μερίδιο στην Ευρώπη με πτώση, όμως, της σχετικής τιμής. Ωστόσο, το 1/5 των εξαγωγών και, κυρίως, τα τρόφιμα πέτυχαν υψηλότερες τιμές. Ο κλάδος συγκαταλέγεται σε αυτούς με τα υψηλότερα μερίδια στην Ευρώπη (1,3%), αξιοποιώντας ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα κυρίως λόγω των κλιματολογικών συνθηκών.
Ψάρια, κομπόστα και φέτα ξεχωρίζουν θετικά με σχετικά υψηλά και ανοδικά μερίδια το τελευταίο τρίμηνο του 2022. Τους επόμενους μήνες, αναμένεται επιβράδυνση των ελληνικών εξαγωγών εξαιτίας των πληθωριστικών πιέσεων, ωστόσο, εκτιμάται ότι θα συνεχίσουν να κινούνται σε ήπια ανοδικούς ρυθμούς κατά τη διάρκεια του 2023.
Οι ελληνικές εξαγωγές αγαθών κατά το πρώτο δεκάμηνο του 2022 –σε αποπληθωρισμένους όρους– σημείωσαν αύξηση της τάξης του 7%, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από τον μέσο όρο της προηγούμενης δεκαετίας. Σημειώνεται ότι η αντίστοιχη ονομαστική άνοδος ήταν της τάξης του 22%, με τα 2/3 αυτής να είναι αποτέλεσμα ανοδικών τιμών (αντικατοπτρίζοντας σε μεγάλο βαθμό «εισαγόμενες» πληθωριστικές πιέσεις στο κόστος πρώτων υλών).
Εστιάζοντας στην κατηγορία προϊόντων που «κέρδισαν» μερίδιο έναντι των Ευρωπαίων ανταγωνιστών τους το τελευταίο τρίμηνο (20% των προϊόντων, παρόμοιο με μέσο όρο προηγούμενης δεκαετίας), δηλαδή πέτυχαν παράλληλα άνοδο όγκων και τιμών, διαπιστώνουμε ότι περιλαμβάνει προϊόντα από όλους σχεδόν τους κλάδους, με βασικό ωστόσο πρωταγωνιστή τα τρόφιμα.
Αυξημένη διείσδυση εντοπίζεται σε αγορές εκτός Ευρώπης, όπως Μέση Ανατολή, ενώ και ο βασικός προορισμός της Δυτικής Ευρώπης συνεχίζει –αν και με μειωμένη δυναμική– την ανοδική του πορεία σε μεγάλο αριθμό κλάδων, γεγονός που αποδεικνύει ότι η εξαγωγική άνοδος στηρίζεται σε ευρεία βάση, κάτι που την καθιστά περισσότερο ανθεκτική στα σκαμπανεβάσματα.
Ξεχώρισαν οι κλάδοι υψηλής τεχνολογίας
Στο τρίμηνο Αύγουστος-Οκτώβριος 2022, σημειώθηκε σχετική επιβράδυνση των εξαγωγών, με τον όγκο τους να αυξάνεται κατά 4,6% έναντι του αντίστοιχου τριμήνου του 2021 με επιβράδυνση έναντι του πρώτου επταμήνου της χρονιάς, που είχε καταγραφεί άνοδος 7,5%.
Οι κλάδοι που ξεχώρισαν θετικά σχετίζονται κυρίως με υψηλή και μέση τεχνολογία, με οδηγό τα μηχανήματα, τα φάρμακα και τα μέταλλα, ενώ η επιβράδυνση οφείλεται κυρίως στον κλάδο ένδυσης (έναντι υψηλής συνεισφοράς στο επτάμηνο). Όσον αφορά τους προορισμούς, οι περιοχές υψηλού εισοδήματος, κυρίως στη Δυτική Ευρώπη, μείωσαν τη δυναμική τους (καλύπτοντας το 1/2 της ανόδου το τελευταίο τρίμηνο, έναντι των 3/4 το πρώτο επτάμηνο), ενώ θετικά σε συνεισφορά ξεχωρίζουν προορισμοί της Μέσης Ανατολής.
Εμβαθύνοντας στην πορεία των ελληνικών εξαγωγών ανά προορισμό κατά το τρίμηνο Αύγουστος-Οκτώβριος 2022, διαπιστώνουμε έντονες αποκλίσεις επιδόσεων, με τις περισσότερες, ωστόσο, γεωγραφικές περιοχές να κινούνται ανοδικά. Ειδικότερα εντοπίζονται: αυξημένη διείσδυση σε ανερχόμενες αγορές τόσο υψηλού εισοδήματος, όπως η Βόρεια Αμερική (+11%), όσο και μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος όπως η Ν. Αμερική και η Μέση Ανατολή (+34% κυρίως λόγω ανοδικών εξαγωγών μετάλλων στη Σαουδική Αραβία).
Στη Δυτική Ευρώπη, παρατηρείται σχετική επιβράδυνση στο τρίτο τρίμηνο σε σχέση με τα δύο προηγούμενα (άνοδος 4% με αποπληθωρισμένους όρους), παραμένει ωστόσο βασικός προορισμός, απορροφώντας το 1/2 των ελληνικών εξαγωγών. Μεικτή είναι η εικόνα στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές με εντονότερη άνοδο στην Ανατολική Ευρώπη και ελαφρώς πτωτική πορεία στα Βαλκάνια.
Οι κλάδοι υψηλής τεχνολογίας, δηλαδή μηχανήματα και φάρμακα, ξεχώρισαν ιδιαίτερα, σημειώνοντας ετήσια άνοδο 14%-20%, ενώ ακολουθούν κλάδοι μεσαίας τεχνολογίας, όπως χημικά και μέταλλα (κυρίως χρυσός και σωλήνες σιδήρου), με ηπιότερες αυξήσεις της τάξης του 4%-9%. Αξίζει να σημειωθεί ότι όλοι οι παραπάνω κλάδοι πέτυχαν ανοδική πορεία σε 6-7 από τις 10 εξεταζόμενες γεωγραφικές περιοχές.
Περνώντας σε βαθύτερη ανάλυση σε επίπεδο προϊόντων, σημειώνεται ότι 73 από τα 129 εξεταζόμενα προϊόντα κινήθηκαν ανοδικά. Εστιάζοντας στα 10 βασικότερα προϊόντα (κάλυψαν άνω του 1/4 της αξίας ελληνικών εξαγωγών το τελευταίο τρίμηνο), τα οποία σε μεγάλο βαθμό είναι τρόφιμα και μέταλλα, διαπιστώνεται ότι η πλειονότητα σημείωσε άνοδο, με τη φέτα και την κομπόστα να ξεχωρίζουν θετικά, ενώ και τα επεξεργασμένα πλαστικά να σημειώνουν άνοδο σε πάνω από 20 χώρες (από τις 101). Αντίθετα, αδύναμες επιδόσεις εντοπίζονται σε ελιές και χαλκό (με μόλις 7-10 χώρες να κινούνται ανοδικά), καθώς και αλουμίνιο.
Οι προοπτικές για την πενταετία
Για την επόμενη πενταετία, με βάση τις εκτιμήσεις της Εθνικής Τράπεζας για τις ελληνικές εξαγωγές, υπάρχει προοπτική για μέση ετήσια αύξηση της τάξης του 5%-6%. Υπάρχει η δυνατότητα να δοθεί επιπλέον ώθηση της τάξης του 3% ετησίως, σε περίπτωση που η Ελλάδα βελτιώσει τις επιδόσεις της σε έρευνα και ανάπτυξη (προσεγγίζοντας τον ευρωπαϊκό μέσο όρο), στηρίζοντας έτσι περαιτέρω την εξαγωγική δυναμική προϊόντων υψηλής τεχνολογίας.
