Κτηνοτροφία: Νέοι ορίζοντες για την παρακολούθηση, τη διαχείριση και την ασφάλεια των εκτροφών μέσω drone
Τη στιγμή που η χρήση των drones γνωρίζει εκρηκτική ανάπτυξη σε όλους τους τομείς τόσο στη γεωργία όσο και στην κτηνοτροφία, το Γαλλικό Ινστιτούτο Κτηνοτροφίας (Idele) και το ευρωπαϊκό έργο ICAERUS δημιούργησαν τον οδηγό «Practical guidelines for drones in livestock farming», με σκοπό να βοηθήσουν τους κτηνοτρόφους που ήδη διαθέτουν drones να επανεξετάσουν τη χρήση τους και, εφόσον χρειάζεται, να προσαρμόσουν τις πρακτικές τους.
Επιπλέον, ο οδηγός αναμένεται να φανεί χρήσιμος και στους κτηνοτρόφους που δεν έχουν ακόμη drones, αλλά το σκέφτονται, ώστε να μπορούν ευκολότερα να αξιολογήσουν τα οφέλη τους στο πλαίσιο των εκμεταλλεύσεών τους και των σκοπούμενων χρήσεών τους.
Ο οδηγός αυτός είναι αποτέλεσμα:
- Ενός έτους συζητήσεων με κτηνοτρόφους, ερευνητές και επαγγελματίες των drones, μέσω ερευνών, τηλεφωνικών συνεντεύξεων και επιδείξεων.
- Ενός έτους δοκιμών drones σε δύο πιλοτικές φάρμες στη Γαλλία: Μία μονάδα βοοειδών (Ferm’Inov, 71) και μία μονάδα αιγοπροβάτων (Ferme de Carmejane, 04).
- Μίας εις βάθος μελέτης της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, καθώς και όλης της εργασίας που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου ICAERUS, το οποίο επικεντρώνεται στην ανάλυση του οικοσυστήματος των drones για τη γεωργία, τη δασοκομία και τις αγροτικές περιοχές (αγορές, ενδιαφερόμενοι φορείς και οι μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις).
Ένα «μάτι στον ουρανό»
Το 8% των Γάλλων κτηνοτρόφων διαθέτει ήδη drone, ενώ το 19% σκέφτεται να αποκτήσει ένα στο άμεσο μέλλον, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Idele, όπως καταγράφεται στον οδηγό.
«Η τάση αυτή συνδέεται με την ανάγκη για εξοικονόμηση χρόνου, καλύτερη επιτήρηση των ζώων και βελτιωμένη ασφάλεια στις εκτροφές, ειδικά σε εκτατικά ή δυσπρόσιτα βοσκοτόπια. Σήμερα, τα drones χρησιμοποιούνται κυρίως ως “μάτι στον ουρανό”», τονίζουν οι συγγραφείς. Παρέχουν, δηλαδή, στους κτηνοτρόφους άμεση εικόνα της εκμετάλλευσής τους, επιτρέποντας την ταχεία ανίχνευση κοπαδιών, τον εντοπισμό ζώων που απομακρύνθηκαν ή βρίσκονται σε δυσκολία και τη συνολική εκτίμηση της κατάστασης των βοσκότοπων.
Επιπλέον, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορούν ακόμη και να υποβοηθήσουν τη μετακίνηση των ζώων. Οι κάμερες υψηλής ανάλυσης, που διαθέτουν τα drones, επιτρέπουν οπτικό και ψηφιακό ζουμ έως και 50 φορές, καθιστώντας εφικτή την παρακολούθηση των ζώων από απόσταση εκατοντάδων μέτρων. Η διάρκεια πτήσης κυμαίνεται από 30 έως 45 λεπτά, ενώ η αντικατάσταση μπαταριών δίνει τη δυνατότητα για συνεχείς πτήσεις.
Πολλά drones διαθέτουν αισθητήρες αποφυγής εμποδίων, λειτουργία επιστροφής στο αρχικό σημείο (Return-to-Home) και GPS, καθιστώντας τα φιλικά και ασφαλή για αρχάριους χρήστες. Ωστόσο, η ασφάλεια εξαρτάται πάντα από την εκπαίδευση και την προσοχή του χειριστή.
Το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο
Η χρήση drones στην ΕΕ διέπεται από το ενιαίο κανονιστικό πλαίσιο της EASA (European Union Aviation Safety Agency), που διακρίνει τρεις βασικές κατηγορίες λειτουργίας:
- Ανοιχτή (Open), για χαμηλού ρίσκου χρήσεις, όπως η παρακολούθηση κοπαδιών.
- Ειδική (Specific), για πιο σύνθετες αποστολές που απαιτούν άδεια.
- Πιστοποιημένη (Certified), για επαγγελματικές ή επικίνδυνες εφαρμογές.
Οι περισσότερες αγροτικές χρήσεις εντάσσονται στην κατηγορία «Ανοιχτή», όπου οι πτήσεις πρέπει να γίνονται εντός οπτικής επαφής (VLOS) και σε ύψος έως 120 μέτρα. Οι χειριστές οφείλουν να είναι πιστοποιημένοι, να έχουν ολοκληρώσει σύντομη θεωρητική εκπαίδευση, να καταχωριστούν σε εθνικό μητρώο (π.χ. στην Ελλάδα, στην Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας) και να τηρούν τους κανόνες προστασίας προσωπικών δεδομένων και ιδιωτικότητας.
Κίνδυνοι και περιορισμοί
Παρά τις δυνατότητές τους, τα drones χρειάζονται σωστή χρήση και προσοχή. Τα συχνότερα περιστατικά αφορούν: Ζημιές από σύγκρουση με δέντρα ή καλώδια, απώλεια σήματος ή ελέγχου, παρεξηγήσεις με γείτονες λόγω ανησυχιών για ιδιωτικότητα, στρες στα ζώα αν το drone πλησιάσει υπερβολικά ή κάνει απότομες κινήσεις.
Οι συγγραφείς του οδηγού τονίζουν πως η υπερβολική αυτοπεποίθηση του χειριστή είναι συχνά η μεγαλύτερη παγίδα. Η σωστή προετοιμασία της πτήσης και η συνεχής οπτική επαφή είναι απαραίτητες για την αποφυγή ατυχημάτων.
Πρακτικές οδηγίες για ασφαλή χρήση
Για την αποφυγή των ατυχημάτων, λοιπόν, ο οδηγός προσφέρει πρακτικές οδηγίες:
- Προετοιμασία πριν από την πτήση: Έλεγχος ελίκων, μπαταριών, αισθητήρων, και καιρικών συνθηκών.
- Επιλογή κατάλληλης περιοχής: Επίπεδος, καθαρός χώρος χωρίς εμπόδια.
- Διατήρηση εστίασης: Ο χειριστής πρέπει να παρακολουθεί το drone, όχι μόνο την οθόνη.
- Τακτική συντήρηση: Καθαρισμός, αποθήκευση μπαταριών στο 50% φόρτισης και τακτικός έλεγχος.
- Ασφαλής επιστροφή: Ρύθμιση κατάλληλου ύψους και σημείου προσγείωσης για επαναφορά.
Το μέλλον των drones στην κτηνοτροφία
Η τεχνολογία εξελίσσεται ραγδαία, καθώς νέα μοντέλα με τεχνητή νοημοσύνη, αυτόματο εντοπισμό ζώων και ανάλυση δεδομένων ανοίγουν νέους ορίζοντες. Στην Ευρώπη, ερευνητικά έργα όπως το ICAERUS εξετάζουν πώς τα drones μπορούν να ενσωματωθούν σε «έξυπνα» αγροτικά οικοσυστήματα, συνδυάζοντας δεδομένα από αισθητήρες, δορυφόρους και συστήματα διαχείρισης κοπαδιών. Όπως σημειώνει το Ινστιτούτο Κτηνοτροφίας της Γαλλίας, «η τεχνολογία είναι εργαλείο, όχι υποκατάστατο του ανθρώπου· η αξία της βρίσκεται στην κρίση και την εμπειρία του κτηνοτρόφου».
