Η µελισσοκοµία απαιτεί λειτουργία µε βάση τη λογική των µελισσών

Η Παγκόσμια Hμέρα της Μέλισσας, που εορτάζεται κάθε χρόνο στις 20 Μαΐου, καθώς και η Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας, που ακολουθεί στις 22 Μαΐου, είναι μια ευκαιρία να καταλάβουμε ότι ο μόνος τρόπος να επιβιώσουμε είναι στην πραγματικότητα συμβιώνοντας αρμονικά, λέει ο ένας εκ των ιδρυτών της εταιρείας, Νίκος Κουτσιανάς.

Oι μέλισσες, ως βασικοί επικονιαστές μαζί με τα πουλιά και τις νυχτερίδες, επηρεάζουν το 35% της παγκόσμιας φυτικής παραγωγής και αυξάνουν τη «σοδειά» σε δεκάδες καλλιέργειες, απαραίτητες για την παραγωγή τροφίμων και, άρα, για την ανθρώπινη επιβίωση. Οι μέλισσες και οι άλλοι επικονιαστές επιτρέπουν όχι μόνο την παραγωγή αφθονίας φρούτων, ξηρών καρπών και σπόρων, αλλά και μεγαλύτερη ποικιλία και καλύτερη ποιότητα, συμβάλλοντας στην επισιτιστική ασφάλεια και στη διατροφή.

Οι μέλισσες και οι λοιποί επικονιαστές αντιμετωπίζουν σοβαρούς κινδύνους εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας. Τα φυτοφάρμακα και κυρίως τα νεονικοτινοειδή- τα επεμβατικά είδη, η αλλαγή χρήσεων γης και οι όλο και περισσότερες μονοκαλλιέργειες αποτελούν μέγιστες απειλές για τις αποικίες των μελισσών.

Η Διεθνής Ένωση για την Προστασία της Φύσης (IUCN) εκτιμά ότι θα εξαφανιστούν άλλα 20.000 ανθοφόρα φυτά τις επόμενες δεκαετίες, λόγω των μονοκαλλιεργειών. Όμως, οι μέλισσες, για να επιβιώσουν, χρειάζονται ποικιλία ανθοφόρων φυτών.

Η Παγκόσμια Ημέρα της Μέλισσας, που εορτάζεται κάθε χρόνο στις 20 Μαΐου, καθώς η Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας στις 22 Μαΐου είναι δύο εορτές άρρηκτα συνδεδεμένες, καθώς οι μέλισσες επιβιώνουν χάρη στη βιοποικιλότητα, αλλά παράλληλα είναι ο εγγυητής της ύπαρξης των ειδών του πλανήτη και, βέβαια, του ανθρώπου. «Αν οι μέλισσες εξαφανίζονταν από τον πλανήτη, ο άνθρωπος θα είχε μόνο τέσσερα χρόνια ζωής».

Ο μόνος τρόπος να επιβιώσουμε είναι στην πραγματικότητα συμβιώνοντας αρμονικά. Τα ίδια τα οικονομικά στοιχεία είναι εντυπωσιακά και δείχνουν την αξία της βιοποικιλότητας. Σύμφωνα με μελέτη, η οποία χρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ, έχει εκτιμηθεί ότι κάθε έτος από το 2000 έως το 2050 χάνονται 50 δισ. ευρώ λόγω της απώλειας καλής λειτουργίας των οικοσυστημάτων και της υποβάθμισης του φυσικού κεφαλαίου.

Σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιστημονική Επιτροπή του ΟΗΕ για τη Βιοποικιλότητα (IPBES), οι επικονιαστές έχουν μειωθεί έως και 3/4 στην Ευρώπη τα τελευταία 30 χρόνια. Παρόλο που η ακριβής αιτία για τη μείωση αυτή δεν μπορεί να οριστεί με βεβαιότητα, σημαντικές ενδείξεις οδηγούν πολλούς επιστήμονες να επισημαίνουν ως «αυτουργό» την αύξηση των νεονικοτινοειδών παρασιτοκτόνων.

Για αιώνες, οι μέλισσες, από τα πιο σκληρά εργαζόμενα αλλά και καινοτόμα πλάσματα στον πλανήτη, φροντίζουν τους ανθρώπους, τα φυτά και το περιβάλλον. Έχοντας συνεξελιχθεί με το φυτικό βασίλειο για εκατομμύρια χρόνια, οι μέλισσες αποτελούν τον εγγυητή της βιοποικιλότητας στον πλανήτη. Παράλληλα, μας δείχνουν τον δρόμο για μια συμβιωτική σχέση, πώς δηλαδή να ζούμε υποστηρίζοντας και βοηθώντας το ένα είδος το άλλο επ’ αμοιβαία ωφέλεια.

Ο τρόπος των μελισσών αποτελεί και την έμπνευση για τη δημιουργία και την ανάπτυξη της εταιρείας Symbeeosis. «Η φιλοσοφία της εταιρείας είναι ο αρμονικός συνδυασμός της δημιουργικότητας και της καινοτομίας με τους πόρους της φύσης, προσφέροντας το καλύτερο για τη διατροφή μέσα από την παραγωγή βιολειτουργικών τροφίμων προστιθέμενης αξίας και συμπληρωμάτων διατροφής με βάση τα μελισσοκομικά προϊόντα και τα βότανα της ελληνικής γης, που έχουν στο επίκεντρο τον άνθρωπο και τον πλανήτη», αναφέρει χαρακτηριστικά η ομάδα των επιστημόνων που στηρίζουν την παραγωγή μελιού και την παρασκευή προϊόντων της εταιρείας.

Το αποτέλεσμα είναι φυσικά αφεψήματα και συμπληρώματα διατροφής που ενισχύουν με φυσικό τρόπο τον ανθρώπινο οργανισμό. Ποιος, όμως, είναι ο «τρόπος της μέλισσας»; Είναι καινοτόμος, καθαρός πράσινος, αναγεννησιακός, ιχνηλατήσιμος και τοπικός, όπως και η Symbeeosis.

Αναγεννητική μελισσοκομία

H εταιρεία έχει στην κατοχή της 1.500 κυψέλες, οι οποίες έχουν δημιουργηθεί από τοπικούς πληθυσμούς μελισσών, καθώς ο γονότυπος των μελισσών παίζει μεγάλο ρόλο στην υγεία της κυψέλης. Η βιολογική μελισσοκομία δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει φάρμακα και έτσι η υγεία της κυψέλης είναι πρωταρχικής σημασίας. Οι κυψέλες της εταιρείας διανέμονται σε συνεργάτες μελισσοκόμους. «Από αυτούς απορροφούμε όλη την παραγωγή μελιού, πληρώνοντας τις τιμές της αγοράς και επιπλέον 10%», τονίζει στην «ΥΧ» ο Αθανάσιος Κάνιος, αγρον. τοπογράφος μηχανικός ΑΠΘ, που εργάζεται στην ομάδα επιστημόνων της Symbeeosis.

Ακριβώς λόγω των μεθόδων που εφαρμόζονται, οι επιστήμονες της Symbeeosis χρησιμοποιούν τον όρο αναγεννητική μελισσοκομία, αν και, όπως τονίζουν, δεν είναι ένας όρος που επισήμως τουλάχιστον έχει ισχύ και ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένες διαδικασίες παραγωγής μελιού.

Οι συνεργάτες μελισσοκόμοι της Symbeeosis εκπαιδεύονται σε εβδομαδιαία βάση για το πώς πρέπει να διαχειρίζονται τα μελίσσια, έτσι ώστε να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο υγιή. Τα μελίσσια ταξιδεύουν προς αναζήτηση «βοσκότοπων» σε όλη την Ελλάδα, ωστόσο, οι άνθρωποι της Symbeeosis τα παρακολουθούν διαρκώς. «Οι κυψέλες κατεργάζονται με οικολογικά υλικά με σεβασμό στο περιβάλλον. Τα προϊόντα της κυψέλης συλλέγονται με βιολογικές πρακτικές και υφίστανται την ελάχιστη επεξεργασία, μέχρι να φτάσουν στους πελάτες μας. Φροντίζουμε να αφήνουμε ένα μεγάλο ποσοστό του μελιού στην κυψέλη, έτσι ώστε να εξαφαλίζεται η ευζωία των μελισσών», τονίζουν.

Κατά τη διαδρομή του μελιού από την κερήθρα μέχρι το γυάλινο βάζο μεσολαβούν όλοι οι ποιοτικοί και οργανοληπτικοί έλεγχοι. Έτσι, διασφαλίζεται ότι το τελικό προϊόν είναι πλούσιο σε γυρεόκοκκους και διατηρεί όλα τα θρεπτικά χαρακτηριστικά του.

Αναγεννητική γεωργία

Η Symbeeosis είναι, επίσης, μια καθετοποιημένη μονάδα που διαθέτει η ίδια εκτάσεις με φαρμακευτικά φυτά, αλλά και συνεργάζεται με παραγωγούς και συνεταιρισμούς σε όλη την Ελλάδα. Και πάλι η εντοπιότητα του γενετικού υλικού είναι σημαντική. «Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα υπάρχουν δέκα είδη για τσάι του βουνού και καθένα από αυτά αντιστοιχεί σε διαφορετική βουνοκορφή», εξηγεί ο Παύλος Βούλγαρης, γεωπόνος, βιοτεχνολόγος, υπεύθυνος Φαρμακευτικών και Αρωματικών Φυτών στην εταιρεία.

Έτσι, στα 85 στρέμματα της Symbeeosis στον Όλυμπο καλλιεργείται κυρίως τσάι σιδερίτης, ρίγανη και τσουκνίδα, όλα ξηρικά χωρίς άρδευση. Περίπου 15 συνεργάτες σε Λαμία, Κρήτη, Αρκαδία και αλλού προμηθεύουν τα υπόλοιπα βότανα που χρησιμοποιούνται στα προϊόντα μέσα από προγράμματα συμβολαιακής γεωργίας.

«Ακολουθούμε τα βήματα της φύσης πηγαίνοντας από τη βιολογική παραγωγή στην αναγεννητική γεωργία. Δεν μας αρκεί να μην επιβαρύνουμε το οικοσύστημα, αλλά θέλουμε να μετέχουμε ενεργά στην επανεκκίνηση των φυσικών διεργασιών στη γη και στην ενίσχυση της παραγωγής με τρόπους που συνεχώς να δίνουν προστιθέμενη αξία. Προσεγγίζουμε το αγρόκτημα ως δυναμική οντότητα και στοχεύουμε στη διατήρηση της υγείας του εδάφους παράλληλα με την παραγωγή προϊόντων», εξηγούν.

Για τη βιωσιμότητα της γεωργίας, αλλά και του πλανήτη, τελικά, το βασικό είναι η υγεία του εδάφους τονίζουν. «Όλα ξεκινούν από το έδαφος. Μια κουταλιά χώματος περιέχει περισσότερους μικροοργανισμούς από τον ανθρώπινο πληθυσμό της γης. Η αναγεννητική γεωργία είναι μια ολιστική πρακτική διαχείρισης της γης, η οποία αποκαθιστά την υγεία στο έδαφος. Αυτό αυξάνει την οργανική της ύλη και, ως εκ τούτου, την ανθεκτικότητα των καλλιεργειών και την ανακύκλωση των θρεπτικών συστατικών».

Η εταιρεία έχει πρόσφατα ξεκινήσει την εφαρμογή συστημάτων πολυκαλλιέργειας (π.χ. ελιές με αρωματικά φυτά στο έδαφος κάτω από τα δέντρα), καθώς «ειδικά στην Ελλάδα, που δεν υπάρχει μεγάλη υγρασία, είναι σημαντικό να υπάρχει εδαφοκάλυψη σε κάθε σπιθαμή γης για να διατηρείται η υγρασία και να μη διαφεύγει το οξυγόνο.

«Οι πολυκαλλιέργειες και οι συγκαλλιέργειες είναι σημαντικές, αλλά εξετάζουμε και το στοιχείο των αποδόσεων, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα της εκμετάλλευσης», τονίζει ο Παύλος Βούλγαρης.

Τεχνολογία

Απαραίτητο και πολύτιμο συστατικό της προσπάθειας είναι η χρήση της τεχνολογίας σε συνεργασία με το gaiasense που παρέχει εφαρμογές ευφυούς γεωργίας. «Γνωρίζοντας τον αντίκτυπο που έχει η εντατική γεωργία παγκοσμίως, στοχεύουμε στη μείωση του περιβαλλοντικού μας αποτυπώματος. Οι αισθητήρες που εγκαθιστούμε στα αγροκτήματα, μέσω της συλλογής δεδομένων, οδηγούν στην ταυτόχρονη αύξηση της παραγωγής και στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Τέλος, πλατφόρμες έρχονται να συμπληρώσουν τον κύκλο της καινοτομίας, προσφέροντας συνεχή ενημέρωση και ιχνηλάτηση των προϊόντων, συλλέγοντας πληροφορίες που αφορούν την ασφάλεια των τροφίμων, τα στάδια παραγωγής, μεταποίησης και διάθεσης», τονίζει η επιστημονική ομάδα της εταιρείας.

Ενδεικτικό της μεγάλης προσπάθειας που γίνεται είναι ότι οι αισθητήρες, οι οποίοι έχουν εγκατασταθεί στο κτήμα της εταιρείας στον Όλυμπο, λειτουργούν με ηλιακούς συλλέκτες. «Συνήθως, οι πληροφορίες που συλλέγονται μέσω των αισθητήρων αφορούν τη φυτοπροστασία. Σκοπός μας είναι να διευρύνουμε το πεδίο και να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε τις πληροφορίες που συλλέγουμε, π.χ. για το πότε θα πρέπει να συγκομίσουμε ανάλογα με τα ποσοστά υγρασίας», συμπληρώνει ο κ. Βούλγαρης.

Επίσης, στις κυψέλες έχουν τοποθετηθεί ζυγοί ακριβείας και θερμικές κάμερες, έτσι ώστε ανά πάσα στιγμή «να γνωρίζουμε τις όποιες μεταβολές και να μπορούμε να παρέμβουμε για τη βελτίωση της παραγωγής και του πληθυσμού», καταλήγει. Τα προϊόντα της Symbeeosis ισοδυναμούν με την υιοθέτηση μιας παγκόσμιας οικολογικής φιλοσοφίας και μιας αειφόρου οικονομίας, όπου μπορεί να συμβιώσει αρμονικά ο άνθρωπος με τον πλανήτη, η μελισσοκομία με τα αρωματικά φυτά και η πρόληψη με τη διατροφή.