Μακριά από τις αρχές του συνεταιριστικού κινήματος και του υγιούς επιχειρείν κινείται στο σύνολό του το σχέδιο νόμου για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, όπως κατατέθηκε στην Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της βουλής, αναφέρουν στην «ΥΧ» εκπρόσωποί του. Πρόκειται, όπως επισημαίνουν, για άλλο ένα νομοσχέδιο που δεν τολμά να ανταποκριθεί στις πραγματικές ανάγκες του αγροτικού κόσμου, καθώς ούτε κίνητρα δίνει ούτε αναπτυξιακό όραμα έχει, ενώ διαπνέεται από την έντονη παρεμβατικότητα του κράτους.
της Γεωργίας Μπόχτη
Δεν δίνει ώθηση στην αναπτυξιακή προσπάθεια
Σχετικά με το νομοσχέδιο, είναι έντονη η ανησυχία μου όσον αφορά στην υλοποίηση της ανάπτυξης του συνεταιριστικού κινήματος. Πρόκειται για μια συρραφή παλαιότερων άρθρων, ενώ χρειάζονται πολύ περισσότερα. Χρειάζονται συγκεκριμένα και δυνατά κίνητρα. Και προπάντων, αυτοί που προτείνουν τα διάφορα σχέδια, να έχουν δουλέψει πάνω στο κομμάτι των αγροτικών συνεταιρισμών.
Παράλληλα, το σχέδιο νόμου έχει τεχνικά προβλήματα, τα οποία δεν ευνοούν όσους συνεταιρισμούς αποφασίσουν να προχωρήσουν σε διαδικασία εκκαθάρισης. Ναι μεν σου δίνει τη δυνατότητα να πας σε εκκαθάριση με απόφαση της γενικής σου συνέλευσης, αλλά από την άλλη δεν μπορείς να προχωρήσεις τεχνικά, γιατί δεν έχουν λυθεί τα τεχνικά θέματα, τα γενικά από την πολιτεία και από τη νομική υπηρεσία του υπουργείου.
Επιμέρους βελτιώσεις μπορεί να υπάρξουν, αλλά η συνολική εικόνα του νομοσχεδίου δε νομίζω να μπορέσει να δώσει ώθηση στην αναπτυξιακή προσπάθεια, η οποία μπορεί να γίνει μόνο μέσω συνεταιρισμών. Η ανάπτυξη έχει πολλούς ορισμούς και ο βασικότερος είναι ότι μόνο μέσω συλλογικής διαδικασίας μπορείς να αναπτυχθείς. Και δεν βλέπω δυνατότητα ενίσχυσης των συνεταιρισμών. Για παράδειγμα, το 80% της παραγωγής των μελών του συνεταιρισμού στον συνεταιρισμό δεν είναι δυνατόν να εξυπηρετηθεί. Έχει γίνει από ανθρώπους που δεν καταλαβαίνουν ότι δεν μπορεί να υλοποιηθεί, ιδιαίτερα στη σημερινή δύσκολη συγκυρία, δεν μπορεί να βρει ο συνεταιρισμός τα κεφάλαια εκείνα για να μπορέσει να πληρώσει και να απορροφήσει όλη αυτή την παραγωγή. Ενδεχομένως να υπάρχει κάποια σύγχυση με τις ομάδες παραγωγών.
Ακόμη, το πώς θα καταβληθεί η μερίδα είναι απόφαση της γενικής συνέλευσης. Αν έχει ανάγκη ο συνεταιρισμός επιπλέον κεφαλαίων, μπορεί να τα ζητήσει από τους συνεταίρους, από τα μέλη του και να ανεβάσουν τη μερίδα, ή να βάλουν και το 1/3 ή το 1/4, ανάλογα με την οικονομική συγκυρία. Ο συνεταιρισμός πρέπει να αντλήσει από τους συνεταίρους τα κεφάλαια που έχει ανάγκη για να μπορέσει να βγάλει τις δραστηριότητές του. Δεν είναι κάτι που μπορεί να του το επιβάλει κάποιος από πάνω.
Το διοικητικό κομμάτι. Υπάρχει ένα διοικητικό συμβούλιο εκλεγμένο από τα μέλη του συνεταιρισμού, όπως και ένα εποπτικό συμβούλιο, εκλεγμένο κι αυτό. Το ένα προσπαθεί να ελέγξει το άλλο. Για να το κάνει, όμως, αυτό, θέλει να προσλάβει στελέχη. Οικονομολόγους για να μπορέσει να κάνει μια αξιολόγηση όλων των αποφάσεων, νομικούς για να μπορέσει να ελέγξει όλες τις αποφάσεις. Προβλέφθηκε και παλαιότερα, καταργήθηκε, το επαναφέρουν τώρα. Δεν μπορεί να λειτουργήσει έτσι ο συνεταιρισμός. Θέλει σύγχρονη διοίκηση. Να εκλέγονται άτομα του διοικητικού συμβουλίου και να ασκούν έλεγχο σε αυτούς τους οποίους πληρώνουν ουσιαστικά για να κάνουν την δουλειά. Λειτουργώντας με νοοτροπίες περασμένου αιώνα, δεν στέκουν απέναντι στον ανταγωνισμό. Είναι επιχειρήσεις, κι αυτό δεν διαφαίνεται στο νομοσχέδιο.
Και πρέπει να τονιστεί ότι την έννοια του συνεταιρισμού και της συλλογικότητας, την έχουν φθείρει πολύ. Την έφθειραν λέγοντας ότι οι συνεταιριστές έφαγαν χρήματα, κατασπατάλησαν πόρους κ.ά. Κανένας δυστυχώς δεν αναφέρει -ίσως μάλλον προσπαθούν να κρύψουν τις ευθύνες της κάθε φορά πολιτικής ηγεσίας απέναντι στο συνεταιριστικό κίνημα- ότι το χρησιμοποίησαν για πολιτικούς λόγους, για να ασκήσουν κοινωνική πολιτική, και στις προσλήψεις και σε όλη την έκτασή τους, με αποτέλεσμα να γονατίσουν τους συνεταιρισμούς οικονομικά.
Είναι χαρακτηριστικό ότι για να αποσυμφορήσουν τους συνεταιρισμούς από το υπερβολικό προσωπικό που είχαν συσσωρεύσει εκεί οι διάφορες πολιτικές ηγεσίες, πέρασαν νόμο από την βουλή να βγαίνουν οι συνεταιριστικοί υπάλληλοι στα 25 χρόνια υπηρεσίας και στα 45 χρόνια ηλικίας, με πλήρη συνταξιοδότηση και πλήρη αποζημίωση. Αυτό και μόνο δείχνει τις ευθύνες της πολιτικής ηγεσίας. Και κρύβονται πίσω από το δάχτυλό τους. Αν έφταιξαν οι συνεταιρισμοί, που κάποιοι έφταιξαν, και υπάρχουν ευθύνες, να αποδοθούν. Γενικά και αόριστα ότι φταίει το συνεταιριστικό κίνημα, ότι φταίνε οι συνεταιριστές, στόχο έχει να πλήξει τον συνεταιρισμό και να μην μπορεί να πάρει ανάσα ούτε η συνεταιριστική ιδέα ούτε η αναπτυξιακή προοπτική του τόπου.
Οι συνεταιρισμοί να αφεθούν ελεύθεροι να αναπτύξουν επιχειρηματική δραστηριότητα
Πραγματικά αδυνατώ να κατανοήσω ποια ανάγκη ήταν εκείνη που ώθησε την πολιτική ηγεσία του υπουργείου να φέρει αυτό το νομοσχέδιο, παρ’ εκτός κι αν επιθυμεί την πλήρη διάλυση του συνεταιριστικού κινήματος. Το σίγουρο είναι ότι με τις αλλαγές που επιφέρει, δεν επιχειρείται κανενός είδους «εξυγίανση», αλλά ο απόλυτος έλεγχος των συνεταιρισμών. Και μάλιστα κατά τρόπο άκρως αντιδημοκρατικό, αφού ο υπουργός θέλει να ορίζει, ουσιαστικά, ακόμη και τις διοικήσεις. Οι δε διατάξεις που καταργούν το αυτοδιοίκητο, καταστρατηγώντας και αυτές ακόμη τις διεθνείς συνεταιριστικές αρχές, αποτελούν μνημείο αυθαιρεσίας, που μόνο ζημιά θα κάνουν στον πρωτογενή τομέα, στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας και στην εθνική οικονομία.
Όπως πολλές φορές έχω τονίσει, θα έπρεπε να δημιουργηθεί ένας νόμος-πλαίσιο, με λίγα άρθρα, που θα διέπει τα πάντα σχετικά με τους συνεταιρισμούς και δεν θα βάζει περιορισμούς στις δραστηριότητές τους ή στην εσωτερική τους λειτουργία. Εξυπακούεται ότι ο νόμος αυτός θα καθορίζει τα της φορολογίας και θα επιβάλλει τον αυστηρό έλεγχο νομιμότητας. Είναι αδιανόητο, όμως, να εκτείνεται σε έλεγχο σκοπιμότητας.
Οι συνεταιρισμοί, σε κάθε περίπτωση, πρέπει να αφεθούν ελεύθεροι να αναπτύξουν την επιχειρηματική δραστηριότητα που επιλέγουν. Δυστυχώς, για μια ακόμη φορά, το κράτος αντί να συνδράμει, έρχεται να δημιουργήσει προβλήματα εκεί που δεν υπάρχουν.
Τι, αλήθεια, φαντάζεται ο κ. υπουργός ότι θα συμβεί στο εξής; Πώς αντιλαμβάνεται τη δημοκρατική λειτουργία θεσμών και οργάνων; Και ποια συμφέροντα εν τέλει υπηρετεί, όταν, για παράδειγμα, βάζει τους γνωστούς περιορισμούς στον κύκλο εργασιών των συνεταιρισμών και επιβάλει το άμεσο κλείσιμο μονάδων που λειτουργούν, παράγουν πλούτο για τη χώρα και διακρίνονται; Τι στην πραγματικότητα θέλει να κάνει;
Εμείς, το μόνο που ζητήσαμε ήταν να μας αφήσουν να δουλέψουμε. Προφανώς, ο κ. υπουργός δεν το θέλει… Τον ευχαριστούμε, αλλά αυτή τη χάρη δεν θα του την κάνουμε. Θα βρούμε τους τρόπους για να επιβιώσουμε και να συνεχίσουμε αυτό που δεκαετίες τώρα κάνουμε, να παράγουμε, δηλαδή, να δημιουργούμε, να στηρίζουμε τον αγρότη, την οικονομία, την πατρίδα μας.
Κινείται σε μια βάση υποχρεωτικότητας και πολύ σφιχτού κρατικισμού
Το νομοσχέδιο, έτσι όπως είναι, δεν νομίζω ότι μπορεί να διορθώσει την κατάσταση, γιατί κινείται σε μια βάση υποχρεωτικότητας και πολύ σφιχτού κρατικισμού. Οι συνεταιρισμοί πιστεύω είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις, τουλάχιστον όσοι κάνουν τη δουλειά που κάνουμε εμείς. Και πρέπει να τους δούμε με διαφορετικά κριτήρια. Δεν νομίζω ότι το νομοσχέδιο θα διευκολύνει την κατάσταση. Αντίθετα, θα την πιέσει, καθώς θα δυσκολέψει πάρα πολύ τους συνεταιρισμούς και την λειτουργία τους.
Για παράδειγμα, επιβάλλει γυναίκες στα μέλη της διοίκησης. Μα, ποιος εμποδίζει τις γυναίκες να είναι, εάν το θέλουν; Ο συνεταιρισμός δεν είναι σύλλογος, δεν είναι σωματείο. Είναι επιχείρηση. Κανένας δεν εμποδίζει κανέναν. Το καταστατικό και ο νόμος λένε ότι όλα τα μέλη είναι ίσα. Τότε γιατί να επιβάλλεις; Έπειτα, είναι και ο τρόπος εκλογής. Όταν εκλέγονται 5 μέλη και βάζεις μέχρι δύο σταυρούς, δεν θα υπάρχουν εύκολα πλειοψηφίες, θα γίνει αλαλούμ. Το πάει προς το αναλογικότερο αλλά επειδή γνωρίζουμε πώς δουλεύουν οι συνεταιρισμοί και πώς λειτουργεί το θέμα, δεν νομίζω ότι αυτό θα διευκολύνει.
Δεν μπορείς να λες πως μια επιχείρηση θα πάρει διευθυντή. Δεν είμαστε σε καθεστώτα παλαιότερης μορφής. Εδώ έχουμε Δημοκρατία. Εμείς θέλουμε έναν νόμο-πλαίσιο. Και από κει και πέρα, το καταστατικό του κάθε συνεταιρισμού να ορίζει όλες αυτές τις λεπτομέρειες της λειτουργίας, της εκλογιμότητας, της εμπορικής δραστηριότητας, και άλλα. Όταν τους το επιβάλλεις, επεμβαίνεις κατ’ εμέ ανορθόδοξα. Να υπάρχει ένας νόμος που να θεσπίζει κάποια πράγματα. Αλλά ο συνεταιρισμός είναι μια εθελούσια σύμπραξη κάποιων ατόμων για ένα σκοπό. Και όταν υπάρχουν παρεμβάσεις από το κράτος, πας σε άλλα συστήματα και άλλες λογικές.
Παράλογο και αντιδημοκρατικό
Από μια πρώτη ανάγνωση, υπάρχουν δύο σημεία που είναι ανεπίτρεπτα. Το πρώτο αφορά στον περιορισμό των μελών των συμβουλίων μέχρι δύο θητείες. Είναι ανήκουστο. Σε ποιον άλλον οικονομικό οργανισμό, το κράτος με νομοθέτημά του, αντί να προστατεύει τους συνεταιρισμούς, ένα συμβούλιο δηλαδή που δουλεύει, που έχει μια σύμπνοια μεταξύ τους, που εκλέγονται παρουσία δικαστικού λειτουργού, να τους απαγορεύει να συμμετέχουν πάνω από δύο θητείες; Αυτό είναι παράλογο και αντιδημοκρατικό. Και δεν ξέρω κατά πόσο αυτό είναι συνταγματικό. Τα συμβούλια δεν καταλαμβάνουν την εξουσία με κάποιο πραξικόπημα. Γίνονται εκλογές ελεύθερα και παρουσία μάλιστα δικαστικού λειτουργού.
Και το άλλο σημείο, ότι το ύψος των συναλλαγών με τα μη μέλη του συνεταιρισμού να είναι μέχρι το ύψος των συναλλαγών με τα μέλη. Αυτό είναι μάλλον για να βοηθήσουμε στην λεγόμενη «ανάπτυξη» που προσδοκούμε…
Οδηγεί τους συνεταιρισμούς σε διάλυση
Αντί να δίνονται κίνητρα και να ενισχύονται οι συνεταιρισμοί, άρα και ο αγροτικός τομέας που περνάει τόσο δύσκολα, το υπουργείο λειτουργεί ως τροχοπέδη, οδηγώντας με αυτό το νομοσχέδιο τους συνεταιρισμούς σε διάλυση. Και δεν μπορώ να καταλάβω αυτό τον διακαή πόθο των υπουργών τα τελευταία χρόνια να κάνουν νομοσχέδια, όταν οι άνθρωποι της πρωτογενούς παραγωγής αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, και ειδικά εμείς στη Βόρεια Ελλάδα. Εξευτελιστικές τιμές, αδιάθετα καλαμπόκια, ελληνοποιήσεις προϊόντων, είναι μερικά μόνο από αυτά. Αλλά κανείς δεν λέει να βοηθήσει, για να ενισχυθεί και να στηριχθεί ο πρωτογενής τομέας. Αντίθετα, ό,τι λειτουργεί σωστά, πάνε να το διαλύσουν. Είναι αδιανόητο αυτό που συμβαίνει.
