Νωποί και ξηροί καρποί: Ανέκαμψε πανευρωπαϊκά η παραγωγή καρπών με κέλυφος, δεν ακολούθησε η Ελλάδα

Η παραγωγή καρπών με κέλυφος στην ΕΕ, σύμφωνα με τις τελευταίες διαθέσιμες εκτιμήσεις (στοιχεία Eurostat, 9/12/24), ανήλθε το 2023 σε 1,18 εκατ. τόνους, παρουσιάζοντας άνοδο ως προς το προηγούμενο έτος (+5%). Η άνοδος προήλθε, κυρίως, από την αύξηση της παραγωγής στην Ισπανία, ο όγκος της οποίας ανήλθε σε 520 χιλ. τόνους (+12%). Αντίθετα, πτώση κατέγραψε η παραγωγή στην Ελλάδα και στη Γαλλία.

Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής κάλυψαν τα αμύγδαλα, ο όγκος των οποίων ανήλθε το 2023 σε 485 χιλ. τόνους (+18%), χάρη στη συμβολή της Ισπανίας, που επέκτεινε με έντονο ρυθμό την ανάπτυξη της καλλιέργειας στη διάρκεια των τελευταίων ετών.

Σημαντική, επίσης, ήταν η αύξηση της παραγωγής στα φουντούκια, που ανήλθε σε 151 χιλ. τόνους (+13,4%), ενώ μικρή άνοδο σημείωσε η παραγωγή κάστανων, ανερχόμενη σε 312 χιλ. τόνους (+3%). Αντίθετα, πτώση παρουσίασε η παραγωγή καρυδιών, ο όγκος των οποίων περιορίστηκε σε 193 χιλ. τόνους (-19%), ενώ σε χαμηλό επίπεδο διατηρήθηκε η παραγωγή φιστικιών, ανερχόμενη το 2023 σε 38 χιλ. τόνους. Η κατανάλωση νωπών και ξηρών καρπών στην ΕΕ διατηρήθηκε το 2023 σε 1,818 εκατ. τόνους, επίπεδο σχεδόν παρόμοιο με το αντίστοιχο του προηγούμενου έτους, καλυπτόμενη, κατά το μεγαλύτερο μέρος της, από εισαγωγές (37% του όγκου). Ωστόσο, οι εισαγωγές περιορίστηκαν το 2023 σε 679 χιλ. τόνους, αξίας 3,32 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας πτώση ως προς τον όγκο και την αξία (-8,4% και -15,6% αντίστοιχα), κυρίως εξαιτίας της εξασθένισης της ζήτησης, ως συνέπεια των επιπτώσεων του πληθωρισμού στο εισόδημα των νοικοκυριών.

Μεταξύ των εισαγόμενων προϊόντων κυριαρχούν τα αμύγδαλα χωρίς κέλυφος, που περιορίστηκαν το 2023 σε 274 χιλ. τόνους, αξίας άνω του 1 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση σε σχέση με το προηγούμενο έτος ως προς τον όγκο και την αξία (-5% και -19% αντίστοιχα), με κορυφαίο προμηθευτή τις ΗΠΑ, που κάλυψαν, εκ νέου, σχεδόν το σύνολο των εισαγωγών του προϊόντος (92% του όγκου).

Τα φουντούκια χωρίς κέλυφος αποτέλεσαν το δεύτερο σημαντικότερο εισαγόμενο προϊόν (151 χιλ. τόνοι), με μειωμένο μέγεθος και κύριο προμηθευτή την Τουρκία. Ακολούθησαν τα καρύδια χωρίς κέλυφος (96 χιλ. τόνοι), με κύριο προμηθευτή τις ΗΠΑ και δευτερευόντως τη Χιλή, ενώ μειωμένες ήταν οι εισαγωγές στα φιστίκια με κέλυφος (75 χιλ. τόνοι), με βασικό προμηθευτή τις ΗΠΑ και δευτερευόντως το Ιράν. Μικρότερες, επίσης, παρέμειναν οι εισαγωγές στα κάστανα με κέλυφος (13 χιλ. τόνοι), με την Τουρκία και την Χιλή να αποτελούν τους κυριότερους προμηθευτές. Από την άλλη πλευρά, οι εξαγωγές της ΕΕ προς τρίτες χώρες, περιορίστηκαν το 2023 σε 43 χιλ. τόνους, αξίας 249 εκατ. ευρώ, καταγράφοντας αισθητή μείωση ως προς τον όγκο και την αξία (-7% και -11% αντίστοιχα). Τα αμύγδαλα χωρίς κέλυφος κάλυψαν το μεγαλύτερο μέρος (18 χιλ. τόνοι), ενώ πολύ μικρότερες ήταν οι εξαγωγές στα υπόλοιπα προϊόντα.

Κρίσιμο, πάντως, ζήτημα στις εμπορικές συναλλαγές ήταν η όξυνση του ανταγωνισμού από φθηνά εισαγόμενα προϊόντα. Χαρακτηριστικά, η μέση τιμή εισαγωγής στα αμύγδαλα χωρίς κέλυφος περιορίστηκε το 2023 σε 3,8 ευρώ/κιλό, παραμένοντας σημαντικά μειωμένη ως προς το προηγούμενο έτος (-15%) και ιδιαίτερα χαμηλή σε σύγκριση με την αντίστοιχη τιμή εξαγωγής της ΕΕ (5,9 ευρώ/κιλό).

Επίσης, στα καρύδια χωρίς κέλυφος, η μέση τιμή εισαγωγής περιορίστηκε σε 4,3 ευρώ/κιλό, παρουσιάζοντας μεγάλη μείωση (-28%), υπολειπόμενη σημαντικά από την αντίστοιχη μέση τιμή εξαγωγής της ΕΕ (5,8 ευρώ/κιλό). Ανάλογη, εξάλλου, ήταν η απόκλιση στα φιστίκια με κέλυφος, στα οποία η μέση τιμή εισαγωγής μειώθηκε το 2023 σε 7,5 ευρώ/κιλό, υπολειπόμενη της αντίστοιχης τιμής εξαγωγής της ΕΕ (9,2 ευρώ/κιλό). Πρόκειται για τη σημαντικότερη ίσως πρόκληση που αντιμετώπισε ο τομέας στο σύνολό του.

Ωστόσο, όπως προκύπτει από ορισμένες, αν και πρόωρες, εκτιμήσεις (στοιχεία USDA, Tree nuts, world markets and trade, 24/10/2024), η παραγωγή της ΕΕ στα αμύγδαλα χωρίς κέλυφος προβλέπεται την περίοδο 2024/25 να ανέλθει σε 150 χιλ. τόνους, παρουσιάζοντας αισθητή άνοδο ως προς την προηγούμενη (+11%) και με ενίσχυση της κατανάλωσης (+7%).

Άνοδος, επίσης, αναμένεται στην παραγωγή καρυδιών με κέλυφος (+7%), ενώ σημαντική αύξηση προβλέπεται στην παραγωγή και την κατανάλωση φιστικιών με κέλυφος.

Πτώση κατέγραψε η εγχώρια παραγωγή καρπών με κέλυφος

Η εγχώρια παραγωγή καρπών με κέλυφος, μετά τη σημαντική άνοδό της κατά το 2022, περιορίστηκε το 2023 σε 128 χιλ. τόνους, παρουσιάζοντας σημαντική μείωση (-14,6%), κυρίως εξαιτίας των δυσμενών καιρικών συνθηκών που ενέσκηψαν στις καλλιέργειες. Η πτώση ήταν ιδιαίτερα έντονη στα καρύδια, ο όγκος των οποίων περιορίστηκε σε 39,6 χιλ. τόνους (-36%) και ηπιότερη στα αμύγδαλα και στα κάστανα (-7,4% και -7% αντίστοιχα).

Αντίθετα, άνοδο σημείωσε η παραγωγή στα φιστίκια, ανερχόμενη το 2023 σε περίπου 10 χιλ. τόνους, αν και η ποιότητα των καρπών υποβαθμίστηκε από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, γεγονός που εξηγεί, έως έναν βαθμό, τη σημαντική μείωση των εξαγωγών του προϊόντος. Έντονη, επίσης, ήταν η άνοδος της παραγωγής στα φουντούκια, η οποία πολλαπλασιάστηκε, ανερχόμενη το 2023 σε περίπου 7 χιλ. τόνους.

Μειωμένη, εξάλλου, αναμένεται η εγχώρια παραγωγή στο διάστημα του τρέχοντος έτους. Σύμφωνα με ορισμένες αρχικές εκτιμήσεις (στοιχεία Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, 5/12/2024), η εγχώρια παραγωγή καρπών με κέλυφος προβλέπεται το 2024 να περιοριστεί σε 111 χιλ. τόνους, σημειώνοντας σημαντική μείωση ως προς το προηγούμενο έτος (-13%), κυρίως εξαιτίας των δυσμενών καιρικών συνθηκών. Η νέα αυτή πτώση, θα είναι έντονη στα φουντούκια, ο όγκος των οποίων φαίνεται να επανέρχεται στο χαμηλό επίπεδο των προηγούμενων ετών, ενώ σημαντική θα είναι η μείωση στα αμύγδαλα ( -22%) και μικρότερη στα καρύδια (-5,6%).

Σε ό,τι αφορά το τρέχον έτος, οι προοπτικές των ελληνικών εξαγωγών καρπών με κέλυφος δεν φαίνονται ευνοϊκές, ενόψει της μείωσης της παραγωγής, αλλά και λόγω της υποβάθμισης της ποιότητας των προϊόντων, εξαιτίας των δυσμενών καιρικών συνθηκών

Παραμένει ελλειμματικό το εμπορικό ισοζύγιο της Ελλάδας

Στο εξωτερικό εμπόριο νωπών και ξηρών καρπών, η Ελλάδα παραμένει, επί σειρά ετών, καθαρά ελλειμματική, με όγκο εισαγωγών πολύ μεγαλύτερο των εξαγωγών. Το έλλειμμα διατηρήθηκε το 2023, με εισαγωγές 14.946 τόνων, αξίας 69 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας οριακή μεταβολή στον όγκο, αλλά με πτώση στην αξία (-6,5%) λόγω της μείωσης των τιμών εισαγωγής, μια και η χώρα, όπως συνέβη στην ΕΕ, κατακλύστηκε με φθηνά εισαγόμενα προϊόντα.

Επίσης, σημαντική ήταν η μείωση της εγχώριας κατανάλωσης, που περιορίστηκε το 2023 σε 135,3 χιλ. τόνους, σημειώνοντας πτώση σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (-12%), ως συνέπεια της εξασθένισης της ζήτησης.

Μεταξύ των εισαγόμενων προϊόντων, τα αμύγδαλα χωρίς κέλυφος κάλυψαν το μεγαλύτερο μέρος το 2023, με μείωση του όγκου σε 7,2 χιλ. τόνους (-10%) και πολύ μεγαλύτερη στην αξία, που περιορίστηκε σε 31 εκατ. ευρώ (-21%), με κυριότερο προμηθευτή τις ΗΠΑ.

Οι εισαγωγές καρυδιών χωρίς κέλυφος, παρουσίασαν οριακή μεταβολή στον όγκο (3,7 χιλ. τόνοι), αλλά με έντονη μείωση στην αξία (-18%) και βασικούς προμηθευτές την Ουκρανία και τη Χιλή. Στα κάστανα, οι εισαγωγές ήταν περιορισμένες, ενώ στα φουντούκια χωρίς κέλυφος κυμάνθηκαν στο ίδιο επίπεδο (1,5 χιλ. τόνοι), με κορυφαίο προμηθευτή την Τουρκία. Έντονη, ωστόσο, ήταν η άνοδος των εισαγωγών στα φιστίκια με κέλυφος, ο όγκος των οποίων υπερδιπλασιάστηκε το 2023 (792 τόνοι), με κύριο προμηθευτή τις ΗΠΑ.

Από την άλλη πλευρά, έντονη ήταν το 2023 η μείωση των ελληνικών εξαγωγών, οι οποίες, στο σύνολό τους, περιορίστηκαν σε 7,8 χιλ. τόνους, αξίας 40 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας πτώση στον όγκο (-32%) και κάπως μικρότερη στην αξία (-24%). Ειδικότερα, στα κάστανα με κέλυφος, οι εξαγωγές περιορίστηκαν σε 2.618 τόνους, αξίας 7,68 εκατ. ευρώ, καταγράφοντας πτώση στον όγκο (-36%) και μικρότερη στην αξία (-7%) λόγω της αύξησης της μέσης τιμής εξαγωγής, που ανήλθε σε 3 ευρώ/κιλό (+45%), με την Ιταλία και τη Γερμανία να αποτελούν τις κυριότερες χώρες προορισμού.

Μικρότερη ήταν η μείωση στα αμύγδαλα χωρίς κέλυφος, οι εξαγωγές των οποίων περιορίστηκαν σε 2.587 τόνους, αξίας 12,7 εκατ. ευρώ, με την Αλβανία, την Κύπρο και τη Βουλγαρία, να αποτελούν τις κυριότερες χώρες προορισμού, ενώ σε χαμηλό επίπεδο διατηρήθηκαν οι εξαγωγές στα καρύδια και τα φουντούκια.

Στα φιστίκια με κέλυφος, παρά τη φαινομενική άνοδο της συγκομιδής, οι εξαγωγές κατέγραψαν μεγάλη μείωση το 2023, περιοριζόμενες σε 1.096 τόνους, αξίας 9,8 εκατ. ευρώ (-63% και -54% αντίστοιχα), με άνοδο της μέσης τιμής εξαγωγής, που ανήλθε σε 9 ευρώ/κιλό και την Ιταλία να αποτελεί, εκ νέου, την κυριότερη χώρα προορισμού.

Τέλος, σε ό,τι αφορά το τρέχον έτος, οι προοπτικές στις ελληνικές εξαγωγές καρπών με κέλυφος δεν φαίνονται ευνοϊκές, ενόψει της μείωσης της παραγωγής, αλλά και λόγω της υποβάθμισης της ποιότητας των προϊόντων, εξαιτίας των δυσμενών καιρικών συνθηκών.