Η συμφωνία ΕΕ-MERCOSUR και οι επιπτώσεις της στον ευρωπαϊκό αγροδιατροφικό τομέα

Η συμφωνία ΕΕ-MERCOSUR αναφέρεται σε μια εμπορική συμφωνία μεταξύ των χωρών της MERCOSUR –Αργεντινή, Βραζιλία, Παραγουάη και Ουρουγουάη, καθώς και Βολιβία (η οποία προσχώρησε πρόσφατα στο μπλοκ)– και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Αυτή η συμφωνία έχει σημαντικές επιπτώσεις τόσο στον ευρωπαϊκό όσο και στον τομέα των γεωργικών προϊόντων διατροφής της Νότιας Αμερικής.

Επισκόπηση

Η συμφωνία ΕΕ-MERCOSUR είναι μια συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας, που στοχεύει στην προώθηση ισχυρότερων οικονομικών δεσμών, στην άρση των εμπορικών φραγμών και στην ενθάρρυνση μεγαλύτερης πρόσβασης στην αγορά μεταξύ των δύο περιοχών.

Μετά από διαπραγματεύσεις για δύο δεκαετίες, η συμφωνία οριστικοποιήθηκε επίσημα το 2019 και περιλαμβάνει διατάξεις για διάφορους τομείς, όπως: Εμπόριο αγαθών (συμπεριλαμβανομένων των αγροτικών προϊόντων), εμπόριο υπηρεσιών, επένδυση, δημόσιες συμβάσεις, πρότυπα βιωσιμότητας και περιβάλλοντος. Όσον αφορά τα γεωργικά προϊόντα, η συμφωνία περιλαμβάνει μειώσεις δασμών, βελτιωμένη πρόσβαση στην αγορά και συστήματα ποσοστώσεων που είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τα γεωργικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των πουλερικών, του βόειου κρέατος, της ζάχαρης, του κρασιού, της αιθανόλης και των εσπεριδοειδών. Αυτή η επέκταση της πρόσβασης στην αγορά θεωρείται ώθηση για τους εξαγωγείς της Νότιας Αμερικής και πιθανή πρόκληση για τους Ευρωπαίους παραγωγούς, ιδίως στους τομείς της γεωργίας και των τροφίμων.

Α. Επίδραση στον ευρωπαϊκό αγροδιατροφικό τομέα

Η συμφωνία ΕΕ-MERCOSUR αναμένεται να έχει αρκετές επιρροές στον ευρωπαϊκό αγροδιατροφικό τομέα, τόσο θετικές όσο και αρνητικές, όπως:

• Ανταγωνισμός για τους Ευρωπαίους αγρότες – Αυξημένες εισαγωγές αγροτικών προϊόντων: Η συμφωνία ανοίγει την ευρωπαϊκή αγορά σε γεωργικά προϊόντα από χώρες της MERCOSUR, όπως βόειο κρέας, πουλερικά, ζάχαρη και αιθανόλη. Αυτά τα προϊόντα μπορεί να είναι φθηνότερα λόγω του χαμηλότερου κόστους παραγωγής στη Νότια Αμερική. Αυτό αποτελεί πρόκληση για τους Ευρωπαίους αγρότες, ιδιαίτερα σε τομείς όπως το βόειο κρέας και τα πουλερικά, όπου η εισαγωγή φθηνότερων προϊόντων της Νότιας Αμερικής θα μπορούσε να μειώσει τις τιμές στην αγορά της ΕΕ.
• Πίεση τιμών: Οι Ευρωπαίοι αγρότες ενδέχεται να αντιμετωπίσουν πίεση τιμών, καθώς μπορεί να μην είναι σε θέση να ανταγωνιστούν τις χαμηλότερες τιμές των γεωργικών προϊόντων από τις χώρες της MERCOSUR. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε χαμηλότερα εισοδήματα για ορισμένους παραγωγούς σε συγκεκριμένους τομείς.
• Ευκαιρίες για τους Ευρωπαίους εξαγωγείς – Πρόσβαση στις αγορές της Νότιας Αμερικής: Η συμφωνία μειώνει σημαντικά τους δασμούς για τις ευρωπαϊκές εξαγωγές γεωργικών προϊόντων προς τις χώρες της MERCOSUR. Αυτό θα μπορούσε να ωφελήσει τους Ευρωπαίους αγρότες και τους παραγωγούς τροφίμων παρέχοντας μεγαλύτερη πρόσβαση στην αναπτυσσόμενη αγορά της Νότιας Αμερικής, ειδικά για προϊόντα όπως τυρί, κρασί, μηχανήματα και επεξεργασμένα τρόφιμα. Αυτές οι περιοχές αντιπροσωπεύουν μια μεγάλη και διευρυνόμενη μεσαία τάξη με αυξανόμενη ζήτηση για προϊόντα διατροφής υψηλής ποιότητας.
• Υψηλότερη ζήτηση για επεξεργασμένα τρόφιμα: Οι αγορές της Νότιας Αμερικής είναι πιθανό να ζητούν όλο και περισσότερο μεταποιημένα ευρωπαϊκά προϊόντα και προϊόντα προστιθέμενης αξίας, τα οποία συχνά θεωρούνται προϊόντα υψηλής ποιότητας. Αυτό παρουσιάζει ευκαιρίες για τον ευρωπαϊκό αγροδιατροφικό τομέα να επεκτείνει τις εξαγωγές προϊόντων, όπως τυρί, κρασί, αλκοολούχα και ζαχαροπλαστική.
• Ρυθμιστικές προκλήσεις και προκλήσεις βιωσιμότητας – Περιβαλλοντικά πρότυπα: Η συμφωνία περιλαμβάνει διατάξεις για τη βιωσιμότητα και την προστασία του περιβάλλοντος, όπως η αντιμετώπιση της αποψίλωσης των δασών στη Νότια Αμερική. Ωστόσο, έχει εγείρει ανησυχίες σχετικά με την εφαρμογή τέτοιων προτύπων.

Ο ευρωπαϊκός αγροδιατροφικός τομέας υπόκειται σε αυστηρές ρυθμίσεις με αυστηρή ασφάλεια τροφίμων και περιβαλλοντικά πρότυπα. Ενδέχεται να υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τον ανταγωνισμό με προϊόντα από χώρες της MERCOSUR που δεν πληρούν τα ίδια υψηλά πρότυπα. Αυτό μπορεί να επηρεάσει την αντίληψη των ευρωπαϊκών προϊόντων στην παγκόσμια αγορά, καθώς οι καταναλωτές ενδέχεται να ανησυχούν για τη βιωσιμότητα.

• Πρότυπα για την καλή διαβίωση των ζώων: Η ΕΕ έχει πολύ υψηλά πρότυπα για την καλή διαβίωση των ζώων και την ασφάλεια των τροφίμων και η εισροή φθηνότερων γεωργικών εισαγωγών ενδέχεται να εγείρει ανησυχίες σχετικά με το εάν οι εξαγωγές της Νότιας Αμερικής πληρούν τα ίδια πρότυπα. Αυτές οι ανησυχίες θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις αντιλήψεις των καταναλωτών στην αγορά της ΕΕ, όπου υπάρχει έντονη ζήτηση για τρόφιμα που παράγονται με δεοντολογία.
• Γεωργικές επιχειρήσεις και επεξεργασία τροφίμων – Επιπτώσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα: Για τις ευρωπαϊκές αγροτικές επιχειρήσεις, η συμφωνία ανοίγει ευκαιρίες για προμήθεια συστατικών και πρώτων υλών με χαμηλότερο κόστος από τις χώρες της MERCOSUR, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε χαμηλότερο κόστος παραγωγής για επεξεργασμένα τρόφιμα. Αυτό θα μπορούσε να ωφελήσει τομείς, όπως επεξεργασία τροφίμων, ποτά και ζαχαροπλαστική, ειδικά όπου συστατικά όπως η ζάχαρη, η σόγια ή το βόειο κρέας χρησιμοποιούνται σε μεγάλες ποσότητες.
• Προμήθεια βιοκαυσίμων: Οι χώρες της MERCOSUR, ιδίως η Βραζιλία, είναι μεγάλοι παραγωγοί αιθανόλης και βιοκαυσίμων. Η συμφωνία ανοίγει την αγορά της ΕΕ για αυτά τα προϊόντα, παρέχοντας στις ευρωπαϊκές βιομηχανίες μια εναλλακτική πηγή βιοκαυσίμων. Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει την ΕΕ να επιτύχει τους στόχους της για Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Β. Οι πολιτικές και κοινωνικές θεωρήσεις της Συμφωνίας

• Κοινή γνώμη και πολιτική αντίδραση: Οι Ευρωπαίοι καταναλωτές ανησυχούν όλο και περισσότερο για ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή, η αποψίλωση των δασών και η αειφόρος γεωργία. Ενδέχεται να υπάρξει πολιτική και κοινωνική ώθηση στην ΕΕ, εάν η συμφωνία εκληφθεί ότι υπονομεύει τους περιβαλλοντικούς στόχους, ιδίως σε σχέση με τις εισαγωγές γεωργικών προϊόντων από χώρες της MERCOSUR, όπου η αποψίλωση των δασών για γεωργική επέκταση, ειδικά στον Αμαζόνιο, ήταν μείζον ζήτημα.
• Αγροτικές αναταραχές: Αγροτικά λόμπι και αγροτικές οργανώσεις στην ΕΕ έχουν εκφράσει ανησυχίες για τον πιθανό οικονομικό εκτοπισμό των Ευρωπαίων αγροτών. Ειδικότερα, οι Γάλλοι αγρότες έχουν εκφράσει την αντίθεσή τους στη συμφωνία λόγω των φόβων για τον ανταγωνισμό από τις εισαγωγές βόειου κρέατος της Νότιας Αμερικής. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε πολιτική πίεση στις κυβερνήσεις να επαναδιαπραγματευτούν πτυχές της συμφωνίας.

Σύνοψη

Η συμφωνία ΕΕ-MERCOSUR αντιπροσωπεύει μια περίπλοκη αλλαγή στο παγκόσμιο τοπίο της αγροδιατροφής. Ενώ προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις αγροδιατροφής να έχουν πρόσβαση στις αγορές της Νότιας Αμερικής, εισάγει επίσης προκλήσεις, ιδίως όσον αφορά τον ανταγωνισμό με γεωργικά προϊόντα της Νότιας Αμερικής χαμηλότερου κόστους και ανησυχίες σχετικά με τα περιβαλλοντικά πρότυπα και τα πρότυπα καλής διαβίωσης των ζώων.

Για τον μετριασμό των πιθανών αρνητικών επιπτώσεων, οι Ευρωπαίοι αγρότες και οι παραγωγοί τροφίμων μπορεί να χρειαστεί να προσαρμοστούν μέσω μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας, καινοτομίας και διαφοροποίησης στα προϊόντα τους, εστιάζοντας στην υψηλής ποιότητας, βιώσιμη και ηθική παραγωγή που είναι σε ζήτηση τόσο στην ευρωπαϊκή όσο και στην παγκόσμια αγορά.

Αντίθετα, οι εξαγωγές της Νότιας Αμερικής θα επωφεληθούν από την αυξημένη πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά, συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, αλλά θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις περιβαλλοντικές ανησυχίες και την αειφορία για να εξασφαλίσουν μακροπρόθεσμη εμπορική επιτυχία.