Πρόταση-«βόμβα» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: «Οι συνταξιούχοι γεωργοί να μην είναι επιλέξιμοι για άμεσες ενισχύσεις μετά το 2032»

Πρόταση-«βόμβα», που σίγουρα θα διχάσει τον αγροτικό κόσμο, κατέθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της συζήτησης του κειμένου για τη στρατηγική ανανέωσης των γενεών στη γεωργία, το οποίο δημοσιεύθηκε ολόκληρο στις 21 Οκτωβρίου. Ειδικότερα, στο κείμενο αναφέρεται επί λέξει μεταξύ των σημαντικότερων πρωτοβουλιών η «σύνδεση των άμεσων ενισχύσεων με την ηλικία συνταξιοδότησης των γεωργών έως το 2032, όπως προτείνεται στην Κοινή Αγροτική Πολιτική μετά το 2027» και διευκρινίζεται: «Οι γεωργοί που έχουν φτάσει σε ηλικία συνταξιοδότησης και λαμβάνουν σύνταξη δεν θα είναι πλέον επιλέξιμοι για άμεσες ενισχύσεις, γεγονός που θα ενθαρρύνει τη διαγενεακή διαδοχή».

Ωστόσο, η Κομισιόν δεν δίνει περισσότερες λεπτομέρειες για το αν προτείνει να είναι υποχρεωτικό αυτό το μέτρο και πώς θα εφαρμοστεί από τα κράτη-μέλη. Βεβαίως, αναφέρεται αναλυτικά στα προβλήματα επιβίωσης των συνταξιούχων αγροτών, οι οποίοι αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες σε όλη την Ευρώπη και γι’ αυτόν τον λόγο αναγκάζονται να συνεχίσουν να δουλεύουν στα χωράφια. Προτείνει, μάλιστα, και κάποια οριζόντια μέτρα ενίσχυσης και ανακούφισης των συνταξιούχων, έτσι ώστε να έχουν κίνητρο να παραδώσουν την αγροτική τους εκμετάλλευση στις επόμενες γενιές.

Τι λέει η Κομισιόν

Η Κομισιόν υποστηρίζει ότι με την πρότασή της «χαράσσει έναν σαφή οδικό χάρτη για τη στήριξη της ανανέωσης των γενεών στη γεωργία της Ευρώπης, μετατρέποντας τη φιλοδοξία της πολιτικής σε πρακτική δράση. Παρέχει ένα πλαίσιο που συνδέει διαφορετικά επίπεδα πολιτικής και διακυβέρνησης, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα εμπόδια που συναντούν οι νέοι άνθρωποι και να εξασφαλιστούν δίκαιες συνθήκες για τους μεγαλύτερους αγρότες που αποχωρούν από τον κλάδο – μεταξύ άλλων μέσω κατάλληλων συνταξιοδοτικών και ασφαλιστικών συστημάτων.

Επιπλέον, εισάγει μια νέα πλατφόρμα «Γυναίκες στη Γεωργία», η οποία στοχεύει στην προώθηση ίσων ευκαιριών και δικτύωσης. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στους αγρότες κάτω των 40 ετών, οι οποίοι αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες στην πρόσβαση σε χρηματοδότηση και πίστωση, αναγνωρίζοντας παράλληλα τον καθοριστικό ρόλο όλων των νέων αγροτών, ανεξαρτήτως ηλικίας, στη διατήρηση των συστημάτων τροφίμων, της ζωτικότητας της υπαίθρου και της περιβαλλοντικής κληρονομιάς της ΕΕ».

Εθνική στρατηγική για νέους αγρότες έως το 2028

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε όλα τα κράτη-μέλη να καταρτίσουν έως το 2028 τη δική τους στρατηγική ανανέωσης γενεών στη γεωργία, στο πλαίσιο των εθνικών και περιφερειακών εταιρικών τους σχεδίων, παράλληλα δηλαδή με την ΚΑΠ και δεσμεύοντας το 6% του συνολικού προϋπολογισμού της ΚΑΠ για πολιτικές προώθησης και κινήτρων στους νέους γεωργούς.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, τα εθνικά και περιφερειακά εταιρικά σχέδια των χωρών-μελών θα πρέπει να συνδυάζουν δράσεις στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αγροτικής πολιτικής, των εθνικών αγροτικών προγραμμάτων, αλλά και των φορολογικών και κοινωνικών πλαισίων. Η Επιτροπή καλεί τα κράτη-μέλη να προσαρμόσουν τα μέτρα στις ιδιαίτερες ανάγκες τους, λαμβάνοντας υπόψη τη μεγάλη ποικιλία των γεωργικών συστημάτων, των νομοθεσιών για τη διαδοχή και τη φορολογία, καθώς και τις διαφορετικές αγροτικές πραγματικότητες σε όλη την Ευρώπη.

Στο πλαίσιο αυτό, θα υπάρχει και η δυνατότητα θέσπισης ενός starter-pack για τους νέους αγρότες. Αυτό θα περιλαμβάνει:

• Αύξηση του πριμ πρώτης εγκατάστασης από τα 100.000 στα 300.000 ευρώ.
• Μεγαλύτερο ποσοστό –έως 85%– στην ενίσχυση των επενδύσεων, π.χ. Σχέδια Βελτίωσης.
• Ευκολότερη πρόσβαση σε χρηματοδοτικά μέσα, δάνεια κ.λπ.
• Ευνοϊκές φορολογικές ρυθμίσεις.
• Μέτρα για πρόσβαση των νέων σε αγροτική γη και θέσπιση Παρατηρητηρίου Γης.

Στόχος ο διπλασιασμός των νέων στη γεωργία έως το 2040

«Συνολικά, τα παραπάνω μέτρα αποτελούν τη βάση για μια βιώσιμη και διαρκή ανανέωση γενεών στη γεωργία της ΕΕ», υποστηρίζει η Κομισιόν. Αντανακλώντας αυτήν τη φιλοδοξία, και με σημείο αναφοράς την πρόταση για την ΚΑΠ 2028-2034, η στρατηγική θέτει έναν φιλόδοξο στόχο: Έως το 2040, να διπλασιαστεί το σημερινό ποσοστό των νέων αγροτών στην ΕΕ (12%), φτάνοντας το 24%, συμπεριλαμβανομένων και των νεοεισερχόμενων στο επάγγελμα. Ο στόχος αυτός συμβαδίζει με τη σύσταση της Επιτροπής για τη διάθεση τουλάχιστον 6% των αγροτικών δαπανών στην ανανέωση των γενεών – στοιχείο ιδιαίτερα κρίσιμο για τα κράτη-μέλη, που υστερούν στον τομέα αυτόν.

Η αντίδραση της CEJA

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Νέων Αγροτών (CEJA) σχολίασε θετικά τις παραδοχές της Κομισιόν για «τις βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η νεότερη γενιά, είτε πρόκειται για πρόσβαση σε πιστώσεις, γη, εκπαίδευση και δεξιότητες, είτε για άλλα νομικά, οικονομικά και συναισθηματικά ζητήματα».

Ωστόσο, συμπληρώνει ότι η υποδοχή της στρατηγικής από την CEJA δεν μπορεί να αποσυνδεθεί από τις πρόσφατες νομοθετικές προτάσεις: «Μετά τη δημοσίευση του πακέτου του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) τον περασμένο Ιούλιο, η εκτελεστική εξουσία της ΕΕ δεν κατάφερε να διατηρήσει τις φιλοδοξίες της για τους νέους αγρότες, καταργώντας τον ελάχιστο προϋπολογισμό που είχε διατεθεί για τα μέσα που τους αφορούν. Ο στόχος σε επίπεδο ΕΕ να διπλασιαστεί το ποσοστό των νέων αγροτών από 12% σε 24% έως το 2040 ενισχύει την έκκληση της CEJA προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να αποκαταστήσουν τη χρηματοδότηση των μέσων της ΚΑΠ μετά το 2027».

Σχολιάζοντας τις δράσεις που προτείνονται στο έγγραφο, ο πρόεδρος της CEJA, Peter Meedendorp, δήλωσε: «Ενώ ορισμένα μέτρα βασίζονται σε εργαλεία που έχουν ήδη προταθεί στο πλαίσιο της ΚΑΠ αυτό το καλοκαίρι ή σε υπάρχουσες πρωτοβουλίες, χαιρετίζουμε ορισμένες νέες προσεγγίσεις, όπως τη δημιουργία του Παρατηρητηρίου Γης της ΕΕ. Επιπλέον, η στρατηγική αντιμετώπισε ευθέως ευαίσθητα θέματα που είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον των νέων αγροτών: Πρόσβαση στη γη, εθνικές κοινωνικές πολιτικές ή φορολογία». Ωστόσο, η CEJA εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η φιλοδοξία της στρατηγικής δεν αντικατοπτρίστηκε στις νομοθετικές και δημοσιονομικές προτάσεις που δημοσιεύθηκαν τον Ιούλιο του 2025. Παρά το γεγονός ότι η στρατηγική συνιστά να αφιερωθεί τουλάχιστον το 6% της ΚΑΠ στους νέους αγρότες, οι νομικές προτάσεις της Επιτροπής δεν περιλαμβάνουν καμία χρηματοδοτική δέσμευση για την ανανέωση των γενεών. «Οι νέοι αγρότες της Ευρώπης ζητούν εδώ και καιρό να συνοδεύονται οι λέξεις με πράξεις», κατέληξε ο κ. Meedendorp.